ડેમલી નજીક પાસ-પરમિટ વિના પંચરાઉ લાકડાની ગેરકાયદે હેરાફેરીનો પર્દાફાશ

વનવિભાગની ઝડપી કાર્યવાહી, ₹3.80 લાખનો મુદ્દામાલ કબ્જે**

શહેરા તાલુકો │ છેલ્લા કેટલાક સમયથી શિયાળાના આગમન સાથે ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં લાકડાની માંગ વધવા લાગી છે. ગરમીના ચુલ્લા, ઘરેલુ તાપ માટેનું ફ્યુઅલ તેમજ બાંધકામના કાર્યો માટે લીલા લાકડાની માંગમાં થતાંે વધારો સાથે ગેરકાયદે લાકડાંનું કાપાણ અને પરિવહન વધતું જાય છે. આવા પરિસ્થિતિમાં શનિવારની વહેલી સવારે શહેરા તાલુકાના ડેમલી ગામ પાસેથી વનવિભાગે ગેરકાયદે રીતે લીલા પંચરાઉ લાકડા લઈ જતી ટ્રક ઝડપી પાડી મોટી કાર્યવાહી કરી હતી.

આ કાર્યવાહી માત્ર લાકડાના ગેરકાયદે વેપાર પર કાબૂ મેળવવાનો પ્રયાસ નથી, પરંતુ શિયાળાની સિઝનમાં કુદરતી સંસાધનોના સંરક્ષણ માટે વનવિભાગનો કડક સંદેશ પણ આપે છે.

પેટ્રોલિંગ દરમિયાન ટ્રક ઉપર શંકા — પાસ-પરમિટ અંગે પૂછતાં ડ્રાઈવર નિષ્ફળ

શહેરા પરિક્ષેત્ર વન અધિકારી શ્રી રોહિત પટેલના માર્ગદર્શન હેઠળ વનવિભાગની ટીમ પેટ્રોલિંગ માટે ડેમલી ગામની સીમમાં ફરજ બજાવી રહી હતી. આ દરમિયાન શંકાસ્પદ રીતે પંચરાઉ લાકડા ભરેલી ટ્રક (નં. GJ-16-U-8881) ઝડપથી પસાર થતી દેખાઈ.

પોલીસ અને વનવિભાગની સંયુક્ત કાર્યવાહી જેવી ચુસ્તતા સાથે ફોરેસ્ટ સ્ટાફે ટ્રકને અટકાવી તપાસ શરૂ કરી.
ફોરેસ્ટર શ્રી R.S. ચૌહાણ, S.B. મালীવાડ, તથા બીટગાર્ડ G.T. પરમાર, C.C. પટેલ, L.D. રબારી સહિતની ટીમ ટ્રકની તફસીલવાર તપાસમાં જોડાઈ.

જ્યારે ડ્રાઈવર પાસે લાકડાની ચકાસણી માટે જરૂરી પાસ-પરમિટ માંગવામાં આવ્યો ત્યારે તેણે કોઈ પણ પ્રકારનો દસ્તાવેજ રજૂ કરી શક્યો નહોતો. આથી સ્પષ્ટ થયું કે ટ્રકમાં ભરાયેલો માલ ગેરકાયદે રીતે કાપવામાં આવ્યો હતો અને પરમીટ વિના પરિવહન થતો હતો.

ટ્રક, લાકડાનો જથ્થો અને કુલ ₹3.80 લાખનો મુદ્દામાલ કબ્જે

લાકડાના સ્ત્રોત માટેની પૂછપરછમાં ડ્રાઈવર સંતોષકારક જવાબ આપી શક્યો નહોતો. વનકાયદા અનુસંધાન ગેરકાયદે કાપેલા લાકડા અને ટ્રક બંને જપ્ત કરવામાં આવ્યા.

મુદ્દામાલની અંદાજિત કિંમત: ₹3,80,000

પંચરાઉ લાકડા: અંદાજે 2.5–3 લાખ
ટ્રકનો ભાગ ફોરેસ્ટ કસ્ટડી હેઠળ
ટ્રાન્સપોર્ટ મટીરીયલ તથા અન્ય દસ્તાવેજો કબજે

વનવિભાગે આ મુદ્દામાલને શહેરા રેંજની કસ્ટડીમાં લઈને મામલે આગળની કાર્યવાહી શરૂ કરી છે. ડ્રાઈવર વિરુદ્ધ વનઅપરાધની કલમો હેઠળ ગુનો દાખલ કરવામાં આવશે.

પંચરાઉ લાકડા શું છે અને શા માટે તેની માંગ વધે છે?

પંચરાઉ (Prosopis Juliflora) સામાન્ય રીતે ઊષ્મા અને આગ માટે ઉપયોગપ્રદ લાકડું છે.

શિયાળામાં તેનું ઘરેલુ ઉપયોગ વધે છે
ગરીબ અને ગ્રામ્ય પરિવારોમાં ચુલ્લા માટે મુખ્ય ઈંધણ
બાંધકામના નાના કામોમાં પણ વપરાશ
વેપારીઓ મોટા પ્રમાણમાં ખરીદી–વેચાણ કરે છે

માગ વધતા કેટલાક વેપારીઓ પરમિટ વિના જ ભારે માત્રામાં કાપણી શરૂ કરે છે, અને તેને રાત્રિના પડછાયા હેઠળ વહન કરવામાં આવે છે. આ ગેરકાયદે કાપાણ વનોનું સ્વાસ્થ્ય ખોરવી શકે છે, ભલે પંચરાઉ જાતે આક્રમક છોડ માનવામાં આવે; પરંતુ નિયમ મુજબ પરમિટ વગર તેનો કાપાણ સંપૂર્ણ મનાઈ હેઠળ આવે છે.

વનવિભાગની ચુસ્ત દેખરેખ — કાપાણ અને હેરાફેરી રોકવા કડક પગલા

વન અધિકારી રોહિત પટેલે જણાવ્યું હતું કે:

“શિયાળાની સિઝનમાં લાકડાની માંગ વધે છે ત્યારે કેટલાક તસ્કરો વનક્ષેત્રોને નિશાનો બનાવે છે. કુદરતના સંરક્ષણ માટે ગેરકાયદે કાપાણને રોકવી આજે સમયની માંગ છે. વનવિભાગે જિલ્લામાં સતત પેટ્રોલિંગ શરૂ કર્યું છે અને કોઈપણ બેદરકારી સહન કરવામાં આવશે નહિ.”

તાજેતરમાં વનવિભાગ દ્વારા શેરી વિસ્તારોથી લઈને ટાપુ ગામો સુધી રાત્રી પેટ્રોલિંગ વધારવામાં આવ્યું છે.

ડેમલી, કણસા, ખાંડીયા, કોટડા નજીકના વિસ્તારો વોચ હેઠળ
વન રસ્તાઓ પર રાત્રે ખાસ નાકાબંધી
સીઝનલ ચેકપોસ્ટ્સ ઉભા કરવામાં આવી રહ્યા છે
સતત 24×7 મોબાઈલ વન–પેટ્રોલ ટીમો તૈનાત

સ્થાનિક લોકોની પ્રતિક્રિયા — “વૃક્ષો બચાવવાની સમયસર કાર્યવાહી જરૂરી”

ડેમલી તથા આસપાસના ગ્રામજનો મુજબ છેલ્લા એક વર્ષથી પંચરાઉ ઉપરાંત અન્ય જાતના વૃક્ષોનું નિયમ વિરુદ્ધ કાપાણ થતું હોવાની ફરિયાદો ઉઠતી હતી.
સ્થાનિક મજૂર ભીમજી પરમારે જણાવ્યું:

“રાત્રી વખતે ટ્રેક્ટર–ટ્રોલી અને નાના ટ્રક દ્વારા લાકડાં લઈ જવામાં આવતા હતા. આ કાર્યવાહી બાદ હવે લોકોને લાગે છે કે તંત્ર સક્રિય છે.”

મહિલા ગ્રામજનો પણ વનવિભાગની કામગીરીને આવકારતી જોવા મળી.

“ગામની આસપાસનું પર્યાવરણ બગડી રહ્યું હતું.”
“વૃક્ષોનું નિકંદન ઓછું થશે તો હવાની ગુણવત્તા સુધરશે.”

શહેરા રેંજમાં વનઅપરાધોના કેસોમાં વધારો — તંત્ર સખત

છેલ્લા બે વર્ષમાં શહેરા પરિક્ષેત્રમાં વનવિભાગે કુલ 70 થી વધુ વનઅપરાધના કેસો નોંધ્યા છે.
તેમાંથી મોટાભાગના કેસોમાં

ગેરકાયદે લાકડાંનું પરિવહન
ચૂલ્હા માટે કાપાણ
વનજમીનમાં ઘૂસણખોરી
પરમિટ વિના વાહન વ્યવહાર

વધતા જતા કેસોએ વનવિભાગને વધુ સતત પેટ્રોલિંગ કરવા મજબૂર કર્યા છે. ખાસ કરીને શિયાળો શરૂ થતાં જ પરિસ્થિતિ વધુ ગંભીર બનતી હોવાથી તંત્ર પહેલેથી જ સતર્ક છે.

અધિકારીઓની સંકલિત કામગીરી — ‘જીરો ટીોલરન્સ પોલિસી’ હેઠળ કાર્યવાહી

આ સંપૂર્ણ ઓપરેશન વનવિભાગની ટીમ દ્વારા સમન્વયિત રીતે પાર પાડવામાં આવ્યું હતું.
ટીમમાં નીચેના અધિકારીઓની મુખ્ય ભૂમિકા રહી:

RFO – રોહિત પટેલ (નેતૃત્વ)
Forester – R.S. ચૌહાણ
Forester – S.B. માળીવાડ
Beat Guard – G.T. પરમાર
Beat Guard – C.C. પટેલ
Beat Guard – L.D. રબારી

આધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે,

“પરમિટ વિના એક પણ ટ્રકને પસાર થવા ન દેવામાં આવશે. જે પણ ગેરકાયદે કાર્ય કરે છે તેના વિરુદ્ધ તરત જ ફોરેસ્ટ એક્ટ પ્રમાણે પગલા લેવાશે.”

આગળની કાનૂની કાર્યવાહી — કડક શાસ્તિની સંભાવના

વનઅપરાધમાં પકડાયેલા વ્યક્તિઓને ફોરેસ્ટ કાયદા હેઠળ કડક સજા થાય છે:

દંડ: ₹25,000 થી ₹1,00,000 સુધી
કેદ: 1 વર્ષથી 3 વર્ષ સુધી
વાહન જપ્ત કરવાની કાર્યવાહી
લાકડાનો માલ તાત્કાલિક સરકારી કસ્ટડીમાં

ડેમલીની આ ઘટનામાં પણ તંત્ર કડક દંડની કાર્યવાહી તરફ આગળ વધી રહ્યું છે.

સમગ્ર મુદ્દો: કુદરતના રક્ષણ અને કાયદાના પાલનમાં વનવિભાગ અડગ

આ સમગ્ર ઘટનાએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે શિયાળાની ઋતુમાં લાકડાની માંગનો અર્થ ગેરકાયદે કાપાણ નહિ.
વનવિભાગે સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે:

કાયદા વિરુદ્ધ લાકડાનું પરિવહન ન કરવું
પરમિટ વિના કાપાણ સંપૂર્ણ મનાઈ હેઠળ
ગેરકાયદે લાકડાંની ખરીદી–વેચાણ કરનાર વિરુદ્ધ કાર્યવાહી થશે

શહેરા રેંજમાં આગળ પણ આવી કામગીરીઓ ચાલુ રહેશે, જેથી કુદરતનું નુકસાન અટકાવી શકાય અને વનપ્રદેશનું પર્યાવરણ સંતુલિત રહે.

નિષ્કર્ષ

ડેમલી ગામ નજીક ગેરકાયદે પંચરાઉ લાકડાં ભરેલી ટ્રક ઝડપી પાડી વનવિભાગે જે ઝડપી અને કડક કાર્યવાહી કરી છે તે માત્ર એક ઘટના નથી; પરંતુ શિયાળાની સિઝનમાં કુદરતી સંસાધનોના રક્ષણ માટેનું એક જાગ્રત ઉદાહરણ છે. નિયમ વિરુદ્ધના કોઈપણ કાર્યોને કડક રીતે દમન કરવાની રાજ્ય વનવિભાગની તત્પરતા ફરી એક વાર સાબિત થઈ છે.

આ ઘટનાએ માત્ર ગેરકાયદે લાકડાંના પરિવહનને અંકુશમાં લેવાનું જ નહીં, પરંતુ વનસંપત્તિને સંરક્ષિત રાખવાના માર્ગે ગામ–સમાજ અને તંત્ર વચ્ચે સુમેળનું પણ સકારાત્મક સંકેત આપ્યો છે.