લાખો ‘ભૂતિયા મતદાર’ બહાર આવતાં તંત્રમાં ખળભળાટ – રાજ્યભરમાં ચાલી રહેલી SIR ઝુંબેશનો વિગતવાર ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટ

ગુજરાતમાં મતદાર યાદીની ખાસ સઘન સુધારણા ઝુંબેશ (Special Intensive Revision – SIR) હેઠળ ચાલી રહેલી ગણતરી અને ચકાસણી કામગીરી દરમિયાન બહાર આવેલાં નવા આંકડાએ ચૂંટણી તંત્ર અને રાજકીય વર્તુળો બંનેને ચોંકાવી દીધા છે. રાજ્યની મતદાર યાદીમાં વર્ષોથી રહેલી ગડબડીઓ બહાર આવતાં હવે યાદી શુદ્ધિકરણનો દોર ઝડપી બન્યો છે. તંત્રના જણાવ્યા મુજબ, આ વખતની ઝુંબેશ રાજ્યમાં અત્યાર સુધીની સૌથી મોટા પાયે અને સૌથી પારદર્શક ગણાતી કામગીરી છે.

ચૂંટણી પંચના સર્વેમાં ખુલ્યું છે કે યાદીમાં 15.58 લાખથી વધુ મૃત્યુ પામેલા લોકોનાં નામ, 21.86 લાખ લોકો સ્થાયી રીતે ઘર છોડીને જતા હોવા છતાં યાદીમાં દાખલ, 4 લાખથી વધુ ગેરહાજર મતદારો, તેમજ 2.68 લાખથી વધુ ડુપ્લિકેટ મતદારો સામેલ હતા. આ તમામને કારણે મતદાર યાદીમાં વાસ્તવિક મતદારોની સંખ્યા કરતાં ઘણો વધારે આંકડો દેખાય છે, જે ચૂંટણી પ્રક્રિયાની શુદ્ધતા પર સીધી અસર કરે છે.

આ સર્વે અને દુરસ્ત કરવાની કામગીરીનું નેતૃત્વ રાજ્યના મુખ્ય નિર્વાચન અધિકારી હારીત શુક્લા કરી રહ્યા છે. તેમના માર્ગદર્શન હેઠળ સમગ્ર રાજ્યમાં BLO દ્વારા ઘેરેઘેરે જઈને ચકાસણી કરવામાં આવી રહી છે.

◎ 5 કરોડથી વધુ મતદારોને ફોર્મનું વિતરણ – સર્વેના ચોંકાવનારા તારણો

2025ની યાદી અનુસાર રાજ્યમાં 5 કરોડથી વધુ મતદારો છે. BLO દ્વારા દર ઘેર જઈને ફોર્મ-6, 7, 8 અને 8A નું વિતરણ અને પ્રાપ્ત માહિતીનું વેરિફિકેશન કરવામાં આવ્યું. આ દરમ્યાન મોટા પ્રમાણમાં નીચે મુજબની ખામીઓ સામે આવી:

1. મૃત્યુ પામેલા મતદારો – 15.58 લાખ

● ગામોમાં અને શહેરોમાં ઘણાં લોકો મૃત્યુ પામ્યા હોવા છતાં તેમના નામ મતદાર યાદીમાં હજી પણ હતું.
● અનેક કિસ્સાઓમાં પરિવારજનો દ્વારા માહિતી ન આપવી અથવા તંત્ર સુધી વિગતો ન પહોચવી મુખ્ય કારણ બની.
● આ તમામ નામો શુદ્ધિકરણ પ્રક્રિયામાંથી દૂર કરવામાં આવશે.

2. કાયમી સ્થળાંતર – 21.86 લાખ લોકો

● નોકરી, વ્યવસાય, લગ્ન કે અન્ય કારણોસર લોકો કાયમી રીતે નવા શહેર કે રાજ્યમાં વસવાટ કરી ગયા હોવા છતાં તેમનું નામ જૂના સરનામે નોંધાયેલું હતું.
● આ સંખ્યા गुजरात માટે અતિ ઊંચી માનવામાં આવે છે.

3. ગેરહાજર મતદારો – 4 લાખથી વધુ

ઘણા મતદારો પોતાની જગ્યાએ હાજર નહોતા અથવા લાંબા સમયથી સરનામું છોડીને ગયા હોવાનું સામે આવ્યું.

4. ડુપ્લિકેટ નામ – 2.68 લાખ

● એકજ મતદારના બે જુદા-જુદા સ્થળે નામ.
● ઘરે-ઘરે ચકાસણી ન થવાને કારણે વર્ષોથી ચાલતી આવી સમસ્યા હવે પ્રથમવાર મોટા પાયે ઓળખાઈ.

◎ મતદાર યાદી અત્યંત ‘ફૂલાઈ’ ગઈ હતી – હવે થશે શુદ્ધ, પારદર્શક

ચૂંટણી પંચનો હેતુ મતદાર યાદીને સંપૂર્ણપણે શુદ્ધ બનાવી વાસ્તવિક આંકડા મુજબનો મતદારોનો ડેટાબેઝ તૈયાર કરવાનો છે, જેથી સામાન્ય ચૂંટણી દરમિયાન એકપણ નકલી અથવા અયોગ્ય મતદાર મત ન આપી શકે.

મુખ્ય નિર્વાચન અધિકારી હારીત શુક્લાએ જણાવ્યું કે –
“આ ઝુંબેશનો મુખ્ય હેતુ છે કે 2025 સુધી ગુજરાતની મતદાર યાદી સંપૂર્ણપણે ભૂલમુક્ત બને. BLO ની મેદાની કામગીરી પ્રશંસનીય છે.”

◎ ડિજિટાઈઝેશનમાં ડાંગ નંબર વન – ટોપ 10 જિલ્લાઓની યાદી જાહેર

મેદાનમાં ફોર્મ વિતરણ પછી હવે તમામ માહિતીનું ડિજિટાઈઝેશન ચાલી રહ્યું છે. આ પ્રક્રિયામાં ‘ડાંગ’ જિલ્લાએ પ્રથમ સ્થાન મેળવનાર શ્રેષ્ઠ નોંધણી કરી છે.

ટોપ 10 જિલ્લામાં ડિજિટાઈઝેશનનું ટકા

1. ડાંગ – 93.14%

2. ગીર સોમનાથ – 88.91%

3. બનાસકાંઠા – 88.42%

4. સાબરકાંઠા – 88.32%

5. મોરબી – 88.00%

6. મહીસાગર – 87.98%

7. છોટાઉદેપુર – 87.61%

8. પંચમહાલ – 87.02%

9. પાટણ – 86.56%

10. સુરેન્દ્રનગર – 86.44%

આ આંકડાઓ દર્શાવે છે કે ગ્રામ્ય અને આદિવાસી વિસ્તારોમાં પણ ડિજિટલ પ્રક્રિયા ઝડપથી સ્વીકારવામાં આવી રહી છે.

◎ ધાનેરા અને લીમખેડા વિધાનસભા બેઠક – 100% ડિજિટાઈઝેશન પૂર્ણ

રાજ્યના બે વિધાનસભા વિસ્તારો–
● બનાસકાંઠાનું ધાનેરા
● દાહોદનું લીમખેડા

– અહીં ફોર્મ ડિજિટાઈઝેશન 100% પૂર્ણ થયું છે, જે તંત્રની કામગીરી માટે એક મહત્વપૂર્ણ માઈલસ્ટોન ગણાય છે.

◎ BLO: સફળ ઝુંબેશનો પાયો – રાત-દિવસ મહેનતનો તંત્ર દ્વારા આભાર

પ્રત્યેક બૂથ પર BLO એ ઘેરેઘેરે જઈને દરેક મતદારનું નામ, સરનામું, વય, દસ્તાવેજો અને વાસ્તવિક હાજરીની ચકાસણી કરી. BLO કાર્યને તંત્ર દ્વારા ખાસ બિરદાવવામાં આવ્યું છે.

CEO કચેરીના જણાવ્યા મુજબ:
● જો BLO ને ફિલ્ડમાં કોઈ મુશ્કેલી પડે તો તેઓ મામલતદાર અથવા જિલ્લા ચૂંટણી કચેરીનો સંપર્ક કરી શકે છે.
● BLO માટે માર્ગદર્શિકા પણ નવી બનાવી અમલી કરવામાં આવી છે.

◎ સમગ્ર રાજ્યમાં મતદાર યાદી પારદર્શક બનાવવાના લક્ષ્યાંક સાથે કાર્ય

ચૂંટણી પંચ અનુસાર, ડિસેમ્બર સુધીમાં શુદ્ધિકરણની તમામ પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરી, જાન્યુઆરી 2026માં અંતિમ મતદાર યાદી રાજ્યને આપવામાં આવશે.

આ ઝુંબેશના મુખ્ય લાભઃ

✔ મૃતકોના નામ દૂર થવાથી નકલી મતદાન અટકશે
✔ સ્થળાંતર કરેલા લોકોના નામ નવી જગ્યાએ ટ્રાન્સફર થશે
✔ ડુપ્લિકેટ નામ દૂર થશે
✔ મતદાન પ્રક્રિયા વધુ પારદર્શક બનશે
✔ ચૂંટણીમાં બોગસ મતદાનના આરોપો ઓછા થશે

◎ વિશ્લેષણ – શું આ આંકડાઓ ગુજરાતમાં વસ્તી ગતિશીલતા વિશે કંઈ કહે છે?

આ ઝુંબેશના તારણો માત્ર મતદાર યાદીની ગડબડ નથી બતાવતા, પરંતુ રાજ્યના સામાજિક અને આર્થિક માઇગ્રેશન વિશે પણ મહત્વપૂર્ણ સંકેતો આપે છે:

● 21 લાખથી વધુ લોકોનું સ્થળાંતર દર્શાવે છે કે રોજગાર અને જીવનશૈલી બદલવા માટે લોકો બીજા શહેરો કે રાજ્યો તરફ વધી રહ્યા છે.
● વાર્ષિક મૃત્યુ દર અને તંત્રને સમયસર માહિતી ન મળવી મતદાર યાદીમાં ‘મૃતક નામ’નું વધતું પ્રમાણ દર્શાવે છે.
● ડુપ્લિકેટ નામો દૂર થવાથી ચૂંટણી પ્રક્રિયા વધુ સાચી બનશે.

◎ ચૂંટણી તંત્રનો મોટો પ્રયાસ – 2026 માટે એકદમ શુદ્ધ યાદીનું લક્ષ્ય

ચૂંટણી પંચનું કહેવું છે કે 2026ની ચૂંટણીઓ પહેલાં તમામ ગડબડીઓ દૂર કરીને રાજ્ય માટે એક વિશ્વસનીય મતદાર યાદી તૈયાર કરવામાં આવશે.

એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું:
“આ વખતની યાદી દેશની સૌથી શુદ્ધ અને અપડેટેડ મતદાર યાદી બનાવવા માટેનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે.”

અંતિમ નોંધ

ગુજરાતની મતદાર યાદીમાં ચાલતી વિશાળ સ્તરની શુદ્ધિકરણ પ્રક્રિયા રાજ્યના લોકશાહી પ્રણાળી માટે એક ઐતિહાસિક ક્ષણ કહી શકાય. લાખો ‘ભૂતિયા’ અને ડુપ્લિકેટ નામો દૂર થતાં ચૂંટણી તંત્રને એક વધુ સુવ્યવસ્થિત, ફૂલપ્રૂફ અને પારદર્શક મતદાન પ્રક્રિયા મળશે. સામાજિક વિશ્વાસ વધશે અને લોકશાહી પ્રણાળી વધુ મજબૂત બનશે.

Author: samay sandesh