દ્વારકાના સૂચિત એરપોર્ટને ખેડૂતોનો જોરદાર વિરોધ.

800 એકર ખેતી બચાવવાના સંઘર્ષને નવી દિશા 

દ્વારકા – યાત્રાધામ દ્વારકા માત્ર ભારત જ નહીં, વિશ્વભરના કરોડો શ્રદ્ધાળુઓનું આસ્થાકેન્દ્ર છે. દરરોજ હજારોથી વધુ યાત્રાળુઓ અહીં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના દર્શન માટે આવે છે. દ્વારકાના આધુનિક વિકાસ માટે વર્ષોથી એક સુવિધાસભર એરપોર્ટની જરૂરિયાત અનુભવી રહી હતી. એ માટે રાજ્ય સરકારે એરપોર્ટ નિર્માણનો પ્રોજેક્ટ ફરી શરૂ કરતાં વસઈ, મેવાસા, ગઢેચી અને કલ્યાણપુર ગામની સંલગ્ન જમીન પસંદ કરી કુલ 800 એકરથી વધુ વિસ્તારમાં આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણે એરપોર્ટ બનાવવાની જાહેરાત થઈ.

પરંતુ આ જાહેરાત સાથે જ ચારેય ગામમાં આક્રોશ ફાટી નીકળ્યો. કારણ કે આ 800 એકર જમીનનું મોટું પ્રમાણ ખેતીલાયક અને ઉપજાઉ જમીન છે અને આ જમીન જ સ્થાનિક ખેડૂતોની જીવનરેખા છે. એરપોર્ટ માટે જમીન હાથવગું કરવામાં આવશે એટલે ખેડૂતો પોતાની પેઢીગત ખેતી અને રોજીરોટી બંને ગુમાવવાના ભયમાં છે.

 ખેડૂતોનો મુખ્ય મુદ્દો : “જમીન ગઈ એટલે જીવન ગયું”

સ્થાનિક ખેડૂતોનો સ્પષ્ટ મુદ્દો છે કે એરપોર્ટ નિર્માણ માટે તેમની જમીન compulsorily એક્વાયર કરવામાં આવશે તો તેઓ સંપૂર્ણપણે રોજગાર વિહોણા થઈ જશે.

• આ ક્ષેત્રના મોટાભાગના લોકો કૃષિ પર જ નિર્ભર છે

• એક એકર જમીનમાં આખું પરિવાર નિર્ભર રહે છે

• પેઢીપેઢીથી ચાલતી ખેતી, સિંચાઈ વ્યવસ્થા, પાકની મોસમ—બધું જ જીવનનો ભાગ છે

ખેડૂતોનો આક્ષેપ છે કે સરકાર નવા એરપોર્ટ માટે વિકલ્પરૂપે સરકારની માલિકીની જમીન શોધી શકે છે. પરંતુ હોસ્પિટલ, સ્કૂલ, રોડ કે અન્ય ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ માટે હંમેશા ખેડૂતની જ જમીન પસંદ થાય છે, જે રિતસર અયોગ્ય છે.

 અધિકારીઓ સાથે બેઠક – પરંતુ ઉકેલ નહીં

રસપ્રદ વાત એ છે કે આ મુદ્દે એક અઠવાડિયા પહેલાં વસઈ ગામે અધિકારીઓ અને ખેડૂતો વચ્ચે બેઠક પણ યોજાઈ હતી.

બેઠકમાં—

• ખેડૂતોની ચિંતા સાંભળવામાં આવી

• એરપોર્ટના ફાયદાઓ સમજાવવા પ્રયત્ન થયો

• વળતર વિશે પ્રાથમિક ચર્ચા થઈ

પરંતુ ખેડૂતો કહે છે કે “વળતર મુદ્દો નથી… અમારી ધરતી અમને જરૂરી છે.”

બેઠક પછી કોઈ સ્પષ્ટ ખાતરી ન મળતાં ખેડૂતોએ મંગળવારે ઉગ્ર વિરોધ શરૂ કર્યો.

સર્વે કાર્યનો વિરોધ – આવેદન આપવામાં આવ્યું

મંગળવારે સવારથી જ ચારેય ગામના ખેડૂતો એકત્ર થયા અને એરપોર્ટ માટે ચાલી રહેલી સર્વે કામગીરીને રોકી દીધી.

તેમણે:

• ગ્રામ પંચાયત મારફતે આવેદન આપ્યું

• મામલતદારને લેખિતમાં આપત્તિ નોંધાવી

• સર્વે અટકાવવા ઠરાવ પસાર કર્યો

• એરપોર્ટ અન્યત્ર બનાવવા માટે સત્તાવાળાઓને સ્પષ્ટ માગણી કરી

ખેડૂતોનું કહેવું છે કે એરપોર્ટ નિર્માણથી તેમના જીવનમાં વિનાશ આવશે, જ્યારે એરપોર્ટ માટે દરિયાકિનારો અથવા પછાત જમીન જેવા વિકલ્પો સરકાર પાસે ઉપલબ્ધ છે.

 મામલતદારનું નિવેદન – “માહિતી ઉપરની કચેરી સુધી પહોંચાડી”

આ સમગ્ર મુદ્દે મામલતદારે જણાવ્યું કે અસરગ્રસ્ત ખેડૂતોના વિરોધ અને રજૂઆત અંગેની તમામ માહિતી જિલ્લા અને રાજ્ય કક્ષાએ પહોંચાડવામાં આવી છે.

સત્તાવાળાઓએ ખાતરી આપી છે કે ખેડૂતોની ચિંતા અવગણવામાં નહીં આવે, પરંતુ હાલના તબક્કે પ્રોજેક્ટ સ્થગિત કરવાનો અથવા સ્થાન બદલવાનો કોઈ નિર્ણય થયો નથી.

 દ્વારકા એરપોર્ટ પ્રોજેક્ટ – લાંબો ઈતિહાસ, વારંવાર અટકતો પ્રોજેક્ટ

દ્વારકા એરપોર્ટની કલ્પના નવી નથી. છેલ્લા અનેક વર્ષોથી આ પ્રોજેક્ટ કાગળ પરથી બહાર આવતો નથી.

પ્રોજેક્ટ વારંવાર અટકવાનું મુખ્ય કારણ:

• જમીન સંબંધિત વિવાદ

• પર્યાવરણ સંબંધિત મુદ્દા

• બજેટ અને નીતિમાં ફેરફાર

• સ્થાનિક સ્તરે વિરોધ

હવે ફરી એકવાર આ જ કારણોસર પ્રોજેક્ટ અટકવાની શક્યતા વધી છે.

ખેડૂતોના આક્રોશ પાછળના મુખ્ય કારણો – એક વિગતવાર નજર

1. કૃષિ આધારિત અર્થતંત્ર

દ્વારકાના આ વિસ્તારોમાં 70% કરતાં વધુ લોકો ખેતી પર આધારિત છે.

2. મોસમી પાક અને પાણીની સુવિધા

આ વિસ્તારોમાં જીરૂ, ચણા, ઘઉં, મગફળી જેવા પાક સારી આવક આપે છે.

3. સ્થાનાંતરણનો ભય

જમીન ગુમાવ્યા પછી ખેડૂતને નવું ગામ કે નવું ઘર મળવાની કોઈ ખાતરી નથી.

4. વળતર પૂરતું નહીં

સરકારી વળતર મળ્યા પછી પણ નવી જગ્યા, નવી ખેતી અને નવા સાધનો માટે કરચો ભારે પડે છે.

5. જીવિકાના સાધનોનું અસ્તિત્વ જોખમમાં

એક વાર ખેતી છૂટી જાય પછી નોકરી કે વ્યવસાય મેળવવો ગ્રામ્ય લોકો માટે મુશ્કેલ છે.

એરપોર્ટના ફાયદા – સરકારનું મંતવ્ય

સરકારનું કહેવું છે કે એરપોર્ટ બન્યા પછી—

• દ્વારકામાં દેશ-વિદેશના પ્રવાસીઓની આવક વધી જશે

• રોજગારીના નવા રસ્તા ખુલે

• ટૂરિઝમ ઉદ્યોગ તેજી પકડશે

• દ્વારકા-પોરબંદર-ઓખા વિસ્તારને મોટી વિકાસ ગતિ મળશે

પરંતુ ખેડૂતો આ દલીલ સ્વીકારવા તૈયાર નથી કારણ કે તેમના માટે વિકાસનો અર્થ “કોઈની રોજીરોટી ખસેડીને નથી થતો” એવો છે.

 હાલની સ્થિતિ – પ્રોજેક્ટ અસ્થિર વિસ્તારમાં

હાલની પરિસ્થિતિ મુજબ:

• સર્વે કાર્ય અટકવાના નિશાન દેખાઈ રહ્યા છે

• ઉપરની કચેરી આ મામલો ગંભીરતાથી વિચારશે

• ખેડૂતો આગ્રહ રાખશે તો સ્થાન બદલાઈ શકે

દ્વારકાના એરપોર્ટ પ્રોજેક્ટને ફરી એક વખત જમીન વિવાદના કારણે ભારે ઝાટકો લાગ્યો છે.

 ભવિષ્ય શું?

આગામી દિવસોમાં:

• ખેડૂતો વધુ સંગઠિત વિરોધ કરી શકે

• રાજકીય પક્ષો મુદ્દાને વેગ આપી શકે

• સરકાર દ્વારા નવી બેઠક બોલાવવામાં આવી શકે

સ્થિતિ સંપૂર્ણપણે સરકારના નિર્ણય અને ખેડૂતોની માગણીઓ પર નિર્ભર છે. પરંતુ એક વાત સ્પષ્ટ છે— ખેડૂતોની જમીન ગુમાવવાનો ભય એટલો ઊંડો છે કે તેઓ કોઈપણ કિંમત પર જમીન છોડવા તૈયાર નથી.

 અંતિમ તથ્ય

દ્વારકા એરપોર્ટ પ્રોજેક્ટ, જે યાત્રાધામના વિકાસ માટે એક મહત્વાકાંક્ષી યોજના છે, તે હાલ ખેડૂતોના કડક વિરોધના કારણે અનિશ્ચિતતાના ભવરમાં ફસાઈ ગયો છે.

Author: samay sandesh