રાજકોટમાં પ્રદૂષણ અને મિશ્ર ઋતુના ડબલ મારથી રોગચાળો વકર્યો.

શરદી-ઉધરસ, ગળાનો દુખાવો અને અસ્થમાના દર્દીઓમાં ચિંતાજનક વધારો; માસ્ક પહેરીને બહાર જવા આરોગ્ય વિભાગની તાકીદ

રાજકોટ | વિશેષ અહેવાલ

રાજકોટ શહેર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં છેલ્લા પંદર દિવસથી ઠંડીનું પ્રમાણ વધવાની સાથે સાથે હવામાં પ્રદૂષણનું સ્તર પણ વધી ગયું છે. મિશ્ર ઋતુ (સીઝનલ ચેન્જ) અને વધતા વાયુપ્રદૂષણના કારણે શહેરમાં શરદી, ઉધરસ, ગળામાં દુખાવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ તેમજ અસ્થમાના દર્દીઓની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળી રહ્યો છે. શહેરની સરકારી તેમજ ખાનગી હોસ્પિટલોમાં આવા લક્ષણો ધરાવતા દર્દીઓની લાંબી કતારો જોવા મળી રહી છે, જેને લઈ આરોગ્ય તંત્ર પણ એલર્ટ મોડમાં આવી ગયું છે.

આ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને રાજકોટ જિલ્લા આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા જાહેરમાં મહત્વપૂર્ણ સલાહ આપવામાં આવી છે કે, નાગરિકોએ ખાસ કરીને વહેલી સવાર અને રાત્રિના સમયે બહાર નીકળતી વખતે ફરજિયાત માસ્ક પહેરવો, પ્રદૂષિત હવામાં લાંબા સમય સુધી ન રહેવું અને પોતાની તબિયત અંગે વિશેષ કાળજી રાખવી.

ઠંડી અને પ્રદૂષણની જોડે રોગચાળો વકર્યો

આરોગ્ય નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, શિયાળાની શરૂઆત અને દિવસ-રાતના તાપમાનમાં થતી અચાનક ઉથલપાથલ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી પાડે છે. તેની સાથે જ વાહનોનો ધુમાડો, બાંધકામની ધૂળ, ઔદ્યોગિક ઉત્સર્જન અને હવામાં રહેલા સૂક્ષ્મ કણો (PM 2.5 અને PM 10) શ્વસનતંત્ર પર સીધી અસર કરે છે.

છેલ્લા પંદર દિવસમાં રાજકોટમાં વહેલી સવારના સમયે હવામાં ધુમ્મસ અને ધૂળની માત્રા વધતી જોવા મળી છે. પરિણામે નાકમાં બળતરા, આંખોમાં પાણી આવવું, સતત ઉધરસ અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવી સમસ્યાઓ વધી રહી છે. ખાસ કરીને બાળકો, વૃદ્ધો અને પહેલેથી જ અસ્થમા કે ફેફસાંના રોગથી પીડાતા દર્દીઓ માટે આ સ્થિતિ વધુ જોખમી બની છે.

હોસ્પિટલોમાં દર્દીઓની સંખ્યામાં વધારો

શહેરની સિવિલ હોસ્પિટલ તેમજ વિવિધ ખાનગી હોસ્પિટલો અને ક્લિનિકોમાં શરદી-ઉધરસ અને શ્વાસ સંબંધિત સમસ્યાઓ સાથે આવતા દર્દીઓની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો હોવાનું તબીબો જણાવી રહ્યા છે. દૈનિક ઓપીડીમાં આવતા દર્દીઓમાં મોટાભાગે સીઝનલ ફ્લૂ, વાયરલ ઇન્ફેક્શન અને અસ્થમાના એટેકની ફરિયાદો જોવા મળી રહી છે.

સિવિલ હોસ્પિટલના એક વરિષ્ઠ તબીબે જણાવ્યું હતું કે, “છેલ્લા બે અઠવાડિયામાં શ્વાસની તકલીફ, ગળામાં દુખાવો અને લાંબા સમયથી ન જતી ઉધરસ સાથે આવતા દર્દીઓની સંખ્યા લગભગ ૨૦ થી ૨૫ ટકા જેટલી વધી છે. પ્રદૂષણ અને ઠંડી બંનેનો સંયુક્ત અસર શરીર પર પડી રહ્યો છે.”

અસ્થમાના દર્દીઓ માટે વધતું જોખમ

અસ્થમા ધરાવતા દર્દીઓ માટે હાલની પરિસ્થિતિ ખાસ ચિંતા જનક છે. હવામાં રહેલા સૂક્ષ્મ પ્રદૂષક કણો શ્વાસનળીમાં સોજો લાવે છે, જેના કારણે અસ્થમાનો એટેક આવવાની શક્યતા વધી જાય છે. ઘણા દર્દીઓને ઇન્હેલરનો ઉપયોગ વધારવો પડ્યો હોવાનું પણ જાણવા મળી રહ્યું છે.

તબીબોનું કહેવું છે કે, અસ્થમાના દર્દીઓએ પોતાના નિયમિત દવાઓ સમયસર લેવી, ઇન્હેલર હંમેશા સાથે રાખવો અને બિનજરૂરી રીતે બહાર નીકળવાનું ટાળવું અત્યંત જરૂરી છે. ખાસ કરીને વહેલી સવાર અને રાત્રિના સમયે બહાર જવાનું ટાળવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.

આરોગ્ય વિભાગની મહત્વપૂર્ણ સલાહ

રાજકોટ જિલ્લા આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા નાગરિકોને અનેક મહત્વપૂર્ણ સૂચનાઓ આપવામાં આવી છે. આરોગ્ય અધિકારીઓએ જણાવ્યું છે કે, હાલની પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને દરેક નાગરિકે પોતાની અને પરિવારની તબિયત માટે સતર્ક રહેવું જરૂરી છે.

આરોગ્ય વિભાગની સલાહ મુજબ:

• બહાર નીકળતી વખતે માસ્ક ફરજિયાત પહેરવો

• ઠંડીથી બચવા માટે ગરમ કપડાં પહેરવા

• વહેલી સવાર અને મોડી રાત્રે બિનજરૂરી બહાર જવાનું ટાળવું

• પૂરતું પાણી પીવું અને ગરમ પ્રવાહીઓ જેમ કે કઢો, સુપ અથવા ગરમ પાણીનો ઉપયોગ કરવો

• શરદી-ઉધરસના લક્ષણો જણાય તો તાત્કાલિક તબીબની સલાહ લેવી

• સ્વ-ઉપચાર અથવા બિનજરૂરી એન્ટીબાયોટિક્સ લેવાનું ટાળવું

બાળકો અને વૃદ્ધો માટે ખાસ કાળજી

બાળકો અને વૃદ્ધોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ તુલનાત્મક રીતે નબળી હોવાના કારણે તેઓ ઝડપથી રોગની ચપેટમાં આવી શકે છે. શાળાએ જતા બાળકોમાં પણ શરદી-ઉધરસ અને તાવની ફરિયાદો વધતી જોવા મળી રહી છે. અનેક માતા-પિતાઓ બાળકોને માસ્ક પહેરાવીને શાળાએ મોકલતા થયા છે.

વૃદ્ધોને ખાસ કરીને વહેલી સવારના મોર્નિંગ વોક દરમિયાન પ્રદૂષણનો વધુ સંપર્ક થતો હોય છે. તબીબોએ સલાહ આપી છે કે, આવા સમયે ઘરઆંગણે હળવી કસરત કરવી વધુ યોગ્ય રહેશે.

પ્રદૂષણ માટે જવાબદાર પરિબળો

પર્યાવરણ નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, રાજકોટમાં વધતા વાહનો, સતત ચાલી રહેલા બાંધકામ કાર્ય અને ઉદ્યોગોમાંથી નીકળતો ધુમાડો પ્રદૂષણ માટે મુખ્ય જવાબદાર પરિબળો છે. શિયાળાની શરૂઆતમાં હવામાન સ્થિર રહેતાં પ્રદૂષિત કણો હવામાં જ અટકી જાય છે, જેના કારણે હવાના ગુણવત્તા સૂચકાંક (AQI) બગડે છે.

જોકે તંત્ર દ્વારા વિવિધ સ્તરે પ્રદૂષણ ઘટાડવા માટે પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે, પરંતુ નાગરિકોની સહભાગિતા વગર આ સમસ્યાનો સંપૂર્ણ ઉકેલ શક્ય નથી.

નાગરિકોમાં ચિંતા અને સતર્કતા

શહેરના અનેક વિસ્તારોમાં નાગરિકોમાં વધતી બીમારીઓને લઈને ચિંતા જોવા મળી રહી છે. ઘણા લોકો હવે સ્વેચ્છાએ માસ્કનો ઉપયોગ વધારવા લાગ્યા છે. ખાસ કરીને વૃદ્ધો અને આરોગ્ય સમસ્યા ધરાવતા લોકો ઘરમાં જ રહેવાનું વધુ પસંદ કરી રહ્યા છે.

એક સ્થાનિક નાગરિકે જણાવ્યું હતું કે, “સવારે બહાર નીકળતા જ ગળામાં ખંજવાળ થાય છે અને આંખોમાં બળતરા લાગે છે. હવે માસ્ક વગર બહાર જવું મુશ્કેલ થઈ ગયું છે.”

આગળની સ્થિતિ પર આરોગ્ય વિભાગની નજર

આરોગ્ય વિભાગે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે, હાલ પરિસ્થિતિ પર સતત નજર રાખવામાં આવી રહી છે. જો રોગચાળો વધુ વકરે તો વધારાના તબીબી સ્ટાફ અને સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવાની તૈયારી પણ રાખવામાં આવી છે. સાથે જ નાગરિકોને અફવાઓથી દૂર રહી માત્ર તબીબી સલાહને અનુસરવા અપીલ કરવામાં આવી છે.

અંતમાં…

રાજકોટમાં હાલ સર્જાયેલી સ્થિતિ ચેતવણી સમાન છે કે, બદલાતા હવામાન અને વધતા પ્રદૂષણ સામે વ્યક્તિગત તેમજ સામૂહિક સ્તરે સાવચેતી રાખવી અત્યંત જરૂરી છે. માસ્કનો ઉપયોગ, સ્વચ્છતા અને સમયસર સારવાર દ્વારા જ રોગચાળાને કાબૂમાં રાખી શકાય. હવે જોવાનું રહ્યું કે, આવનારા દિવસોમાં તાપમાન અને પ્રદૂષણમાં કેટલો ફેરફાર થાય છે અને આરોગ્ય તંત્ર આ પડકાર સામે કેટલું અસરકારક સાબિત થાય છે.