“અમે ફક્ત અનામત ઇચ્છીએ છીએ, રાજકારણ નહીં” : મરાઠા ક્રાંતિ મોરચાના મનોજ જરાંગે પાટીલની આઝાદ મેદાનમાં લડત

મુંબઈના આઝાદ મેદાનમાં મરાઠા ક્રાંતિ મોરચાનું આંદોલન આજે બીજા દિવસે પણ જોરશોરથી ચાલુ રહ્યું. હજારોની સંખ્યામાં મરાઠા સમાજના લોકો, ખેડૂત, યુવા, મહિલા, વિદ્યાર્થી અને વરિષ્ઠ નાગરિકો પોતાના હકો માટે લડી રહ્યા છે. આંદોલનનું નેતૃત્વ કરી રહેલા મનોજ જરાંગે પાટીલએ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં જણાવ્યું છે કે –
“અમે રાજકારણ કરવા માટે અહીં બેઠા નથી, અમે ફક્ત આપણો હકદાર અનામત જોઈએ છીએ. સરકારે ખોટી માહિતી ફેલાવવી નહીં કે મરાઠાઓ OBC ક્વોટામાંથી રિઝર્વેશન માંગે છે. અમે કુણબી શ્રેણી હેઠળ યોગ્ય અનામતની માંગ કરી રહ્યા છીએ.”

મરાઠા અનામતની લડત : પૃષ્ઠભૂમિ

મરાઠા સમાજ મહારાષ્ટ્રનો એક સૌથી મોટો અને પ્રભાવશાળી સમાજ છે. ઇતિહાસથી લઈને વર્તમાન સુધી, ખેતી, સામાજિક સેવા અને રાજકારણમાં મરાઠાઓએ અગત્યનું સ્થાન મેળવ્યું છે. પરંતુ સમાજનો મોટો હિસ્સો આર્થિક રીતે નબળો છે. ખેતી પર નિર્ભર મરાઠા પરિવારો વધતા દેવામાં, નોકરી અને શિક્ષણની સ્પર્ધામાં પાછળ રહી રહ્યા છે.

ઘણા વર્ષોથી મરાઠા સમાજ અનામત માટે લડી રહ્યો છે. 2018માં રાજ્ય સરકારે મરાઠા સમાજને શૈક્ષણિક અને નોકરીઓમાં 16% અનામત આપવાનો કાયદો કર્યો હતો. પરંતુ આ કાયદો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારાયા બાદ બંધ થયો. ત્યારથી ફરીથી મરાઠા સમાજમાં અસંતોષ વધી રહ્યો છે.

મનોજ જરાંગે પાટીલની આગેવાની

મનોજ જરાંગે પાટીલ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી મરાઠા અનામત માટેની લડતનું મોખરું ચહેરું બની ચૂક્યા છે.

તેમણે ઓગસ્ટ 2023માં જલના જિલ્લામાં અનિશ્ચિત ઉપવાસ શરૂ કરીને રાજ્ય સરકારને મરાઠા સમાજના દસ્તાવેજો આધારિત કુણબી તરીકે માન્યતા આપવાનો મુદ્દો ચર્ચામાં લાવ્યો હતો.
આંદોલન વ્યાપક બનતા સરકારે તાત્કાલિક આરક્ષણ પ્રક્રિયા પર વિચાર કરવા સમિતિઓ બનાવી, પરંતુ હજુ સુધી કાયમી ઉકેલ આવ્યો નથી.
હાલ મુંબઈના આઝાદ મેદાનમાં ઉપવાસ કરીને તેમણે ફરીથી આંદોલનને તેજ આપ્યું છે.

કુણબી આધારિત દલીલ

મરાઠા સમાજના નેતાઓ અને જરાંગે પાટીલની મુખ્ય દલીલ છે કે :

ઇતિહાસમાં મરાઠા અને કુણબી એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે.
અનેક પ્રાચીન દસ્તાવેજોમાં મરાઠા કુણબી તરીકે નોંધાયા છે.
કુણબી પહેલેથી જ OBC શ્રેણીમાં સામેલ છે.
તેથી મરાઠાઓને કુણબી તરીકે માન્યતા આપીને અનામતનો હક આપવો જોઈએ.

સરકાર સામેના આક્ષેપો

જરાંગે પાટીલએ પોતાના ભાષણમાં સરકારે મરાઠા સમાજ સામે દ્રષ્ટિભ્રમ ફેલાવવાનો આક્ષેપ કર્યો. તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે –

“અમે OBC ક્વોટા ઘટાડવાની માંગ નથી કરી રહ્યા.”
“અમે માત્ર એટલું જ કહી રહ્યા છીએ કે જે મરાઠા કુણબી તરીકે દસ્તાવેજ રજૂ કરી શકે છે, તેમને અનામતનો લાભ મળવો જોઈએ.”
“સરકારે ખોટી રીતે લોકોમાં વાત ફેલાવી કે મરાઠા સમાજ અન્ય OBCનો હિસ્સો ખસેડવા માગે છે, જ્યારે હકીકત એવી નથી.”

આંદોલનની હાલની સ્થિતિ

આઝાદ મેદાનમાં હજારોની સંખ્યામાં આંદોલનકારીઓ ભેગા થયા છે. પુરુષો, મહિલાઓ, વિદ્યાર્થી અને વરિષ્ઠ નાગરિકો જમીન પર બેસીને ન્યાયની માગણી કરી રહ્યા છે.

જરાંગે પાટીલએ અનિશ્ચિત ઉપવાસ શરૂ કર્યો છે.
આંદોલનકારીઓ પાસે ખોરાક અને પાણીની અછત ઉભી કરવામાં આવી હોવાના આક્ષેપો પણ થયા છે.
BMC દ્વારા જાહેર શૌચાલય અને હોટલ બંધ કરવામાં આવી હોવાનું જરાંગે પાટીલએ જણાવ્યું.
“આ ગરીબ મરાઠાઓનું અપમાન છે” એમ કહીને તેમણે સરકારે ચેતવણી આપી.

સરકારને સીધી ચેતવણી

જરાંગે પાટીલએ પત્રકાર પરિષદમાં કહ્યું :
👉 “અમે રાજકારણમાં ભાગ લેવા નથી ઈચ્છતા. અમે ફક્ત અનામત ઈચ્છીએ છીએ. સરકારે મરાઠા સમાજની ધીરજની કસોટી ન લેવી જોઈએ.”
👉 “જો સરકાર અમને યોગ્ય ન્યાય નહીં આપે તો અમે વધુ ઉગ્ર આંદોલન કરીશું.”

જનતા અને સમર્થન

મરાઠા સમાજના આંદોલનને રાજ્યના અન્ય વિસ્તારોમાંથી પણ ભારે સમર્થન મળી રહ્યું છે. ખેડૂતોની સંસ્થાઓ, વિદ્યાર્થી સંગઠનો અને મહિલાઓ પણ આંદોલનમાં જોડાઈ રહ્યા છે.

સોશિયલ મીડિયા પર #MarathaQuotaProtest ટ્રેન્ડ કરી રહ્યું છે.
અનેક વકીલો, સામાજિક કાર્યકરો અને શિક્ષણવિદોએ મરાઠા સમાજને સમર્થન જાહેર કર્યું છે.

વિરોધમાં અવરોધો અને મુશ્કેલીઓ

સરકારના દબાણને કારણે આંદોલનકારીઓને અનેક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે :

ખોરાક અને પાણી પૂરું પાડવામાં અવરોધ.
પોલીસ બંદોબસ્તથી મેદાનની આસપાસ કડક ચેકિંગ.
મહિલાઓ અને વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે શૌચાલય સુવિધાઓનો અભાવ.

મનોજ જરાંગેની અપીલ

જરાંગે પાટીલએ પોતાના સમર્થકોને હંમેશાં શાંતિપૂર્ણ રહેવા જણાવ્યું.
“આ લડત રાજકારણ માટે નહીં, ન્યાય માટે છે. કોઈ હિંસા કે ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિ નહીં કરો. આપણે ધીરજ રાખીને જ જીત મેળવી શકીએ છીએ.”

ઉપસંહાર

મરાઠા સમાજની અનામત માટેની આ લડત હવે મહારાષ્ટ્રના દરેક ઘરમાં ચર્ચાનો વિષય બની ગઈ છે. મનોજ જરાંગે પાટીલના નેતૃત્વ હેઠળ ચાલતું આ આંદોલન માત્ર રાજકીય કે કાનૂની મુદ્દો નથી, પરંતુ સામાજિક ન્યાય અને સમાન અધિકારોની માંગ છે.

મરાઠા સમાજની મુખ્ય માંગ છે કે “કુણબી તરીકે માન્યતા આપો અને હકદાર અનામત આપો.”
તેઓ સ્પષ્ટ કહી રહ્યા છે કે “અમે કોઈનો હક ખસેડવા નથી માંગતા, અમને ફક્ત આપણો હક જોઈએ છે.”

આંદોલન કેટલા દિવસ ચાલશે, સરકાર શું નિર્ણય લેશે અને મરાઠા સમાજને કાયમી ઉકેલ મળશે કે નહીં – તે જોવું અગત્યનું રહેશે. પરંતુ એક વાત સ્પષ્ટ છે કે મનોજ જરાંગે પાટીલના આંદોલને મરાઠા સમાજની લડતને ફરીથી રાષ્ટ્રીય ચર્ચાના કેન્દ્રમાં લાવી દીધો છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060