22 શ્રમિકોના કરુણ મૃત્યુ, 13 મૃતદેહ મળી આવ્યા; તિનસુકિયા (આસામ)થી નીકળેલી ટ્રક પર્વતીય ખતરનાક વળાંક પર બેકાબુ થઈ દુર્ઘટના
ઉત્તર-પૂર્વ ભારતના પર્વતોમાં ફરી એક વખત કરુણ દુર્ઘટનાએ હાહાકાર મચાવ્યો છે. અરૂણાચલ પ્રદેશના પાપુમ પારે જિલ્લામાં તિનસુકિયા (આસામ)થી શ્રમિકોને લઈ જતી એક ટ્રક ખતરનાક પર્વતીય વળાંક પર બેકાબુ થઈ 1000 ફૂટ ઊંડા ખીણમાં પડતાં ઓછામાં ઓછા 22 શ્રમિકોના મોત નિપજ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં 13 મૃતદેહો મળી આવ્યા છે, જ્યારે બાકી મૃતકો અને ઘાયલોના શોધકાર્ય માટે બચાવ ટીમો વ્યસ્ત છે. પ્રાથમિક માહિતી મુજબ ટ્રકમાં કુલ 30થી વધુ શ્રમિકો સવાર હતા, જેમાંથી મોટા ભાગે આસામના મજૂરો હતા.
આ દુર્ઘટનાએ માત્ર પ્રદેશમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર દેશમાં ભારે શોક અને ચિંતાનું માહોલ સર્જી દીધું છે. પર્વતીય વિસ્તારોમાં ભારે વાહનોના અવ્યવસ્થિત સંચાલન, જોખમી વળાંકો, અપૂર્ણ માર્ગવિકાસ અને સલામતીની ઉણપ જેવી સમસ્યાઓ ફરી એક વખત ચર્ચામાં આવી છે.
દુર્ઘટના કેવી રીતે બની? — પ્રાથમિક તપાસમાં મોટો ખુલાસો
પોલીસ અને રેસ્ક્યુ એજન્સીઓ દ્વારા પ્રાપ્ત વિગતો મુજબ, અકસ્માત બનેલી ટ્રક આસામના તિનસુકિયા જિલ્લાના મકુમ વિસ્તારથી બાંધકામના કામે જવા માટે શ્રમિકોને લઈ અરૂણાચલ પ્રદેશમાં પ્રવેશી હતી. ઘટનાસ્થળે પહોચેલા સર્ચ-રેસ્ક્યુ અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે:
-
ટ્રક સંકુચિત અને જોખમી પર્વતીય ચઢાણ પર હતી
-
તીવ્ર વળાંક પર ડ્રાઈવરનું વાહન પરથી નિયંત્રણ છૂટી ગયું
-
ટ્રકે રસ્તાનું કિનારું તોડી 1000 ફૂટ ઊંદી ખીણમાં પડતાં ચકનાચુર થઈ ગઈ
-
ઘણા શ્રમિકો ખીણમાં ઈટ-પથ્થર અને લાકડાં વચ્ચે દબાઈ ગયા
સ્થાનિક પર્વતીય લોકોના જણાવ્યા પ્રમાણે, એ વિસ્તાર accident prone zone તરીકે ઓળખાય છે અને છેલ્લા બે વર્ષમાં અહીં 6થી વધુ ભારે અકસ્માતો થઈ ચૂક્યા છે.
રેસ્ક્યુ ઓપરેશન અત્યંત કઠિન — CRPF, SDRF, NDRF સહિત 150થી વધુ જવાનો તૈનાત
દુર્ઘટનાની જાણ થતાં જ અરૂણાચલ પોલીસ, SDRF, CRPF અને NDRFની વિશેષ ટીમો ઘટનાસ્થળે પહોંચ્યા. 1000 ફૂટ ઊંડી ખીણમાં રેસ્ક્યુ કરવું અત્યંત જોખમી હોવાથી હેલ્મેટ-રોપ-રિગિંગ ટેક્નિકનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે.
અધિકારીઓ મુજબ રેસ્ક્યુની મુખ્ય મુશ્કેલીઓ:
-
ખીણ 70–80 ડિગ્રી ઊંડી ઢાળવાળી હોવાથી નીચે ઉતરવું જોખમી
-
રાત્રિ સમયે દૃશ્યતા શૂન્ય જેટલી
-
પથ્થરો સતત સરકતા હોવાથી જવાનોને ખુદને બચાવવો મુશ્કેલ
-
કેટલાક મૃતદેહો 200–300 ફૂટની અંદર, તો કેટલાક 900 ફૂટની ઊંડાઈએ ફસાઈ ગયેલા
આજ સુધી 13 મૃતદેહ બહાર કાઢવામાં સફળતા મળી છે, જ્યારે બાકીના મૃતકોની શોધ રાત્રે પણ ચાલુ રાખવાની શક્યતા છે.
મૃતકોમાં મોટા ભાગે આસામના મજૂરો — પરિવારોમાં ચીસારવ
આ દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ પામેલા 22 લોકોમાંથી મોટા ભાગે આસામના તિનસુકિયા, ડિબરુગઢ, doom-dooma અને margerita વિસ્તારોના મજૂરો હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.
તેમાથી મોટાભાગે ગરીબ પરિવારોમાંથી આવતા દૈનિક મજૂરો હતા, જેઓ રોજગારી માટે અરૂણાચલ પ્રદેશના બાંધકામ કામે જતા હતા.
મકુમ અને તિનસુકિયાના ગામોમાં આ ઘટનાની ખબર પહોંચતાં જ પરિવારોમાં ચીસારવ, અશ્રુધારા અને વ્યથાનું વાતાવરણ છવાઈ ગયું છે. ઘણા પરિવારો તો હજી સુધી જાણવા પણ તૈયાર નથી કે એમના સભ્ય જીવતો છે કે નહીં.
એક મૃતકના ભાઈએ કહ્યું:
“મારો ભાઈ રોજ કમાણી માટે પર્વતોમાં જતો. અમે તેને હંમેશા કહીએ કે જોખમવાળા રૂટથી ન જજે. આજે એની લાશ પણ મળી નથી…”
ડ્રાઈવર જીવિત છે કે નહીં? — મોટી તપાસ શરૂ
ટ્રકનો ડ્રાઈવર જીવિત છે કે ખીણમાં જ દબાઈ ગયો તે અંગે સ્પષ્ટતા નથી. પોલીસ માનતી છે કે:
-
જો ડ્રાઈવર જીવિત હોય અને ભાગી ગયો હોય તો એની સામે ઠપકો અને બેદરકારીનો ગુનો નોંધાશે
-
વાહન જૂનું હતું?
-
બ્રેક ફેઇલ થયા હતા?
-
ઓવરલોડિંગ થયું હતું?
-
માર્ગ સલામતીના નિયમોનું પાલન થયું હતું કે નહીં?
આ બધા મુદ્દાઓની સઘન તપાસ ચાલી રહી છે.
પર્વતીય રોડ પર સલામતીની ઉણપ — એ જ કારણથી અકસ્માતો વધી રહ્યા છે
અરૂણાચલ પ્રદેશ અને આસામના સંગમ વિસ્તારમાં પર્વતીય માર્ગો:
-
અત્યંત સંકુચિત
-
ગાર્ડરેલ્સ (લોખંડના સુરક્ષા કાંઠાના રેલ) નો અભાવ
-
સરખા નિશાનચિન્હ ન હોવા
-
ઊભી ચઢાણ અને ઊંડા વળાંકો
-
વારંવાર થતી ભૂસ્ખલનની અસર
આ બધાં પરિબળો અકસ્માતોની સંખ્યા વધારતા રહ્યા છે.
સ્થાનિક લીડરોનું કહેવું છે:
“સરકારે આ માર્ગને ગ્રીન કૉરિડોર તરીકે વિકસાવવા કામ શરૂ કર્યું છે, પરંતુ ગાર્ડરેલ્સ અને સલામતી બેન્ડોનું કામ ધીમું છે. લોકોના પ્રાણની કિંમત છે!”
મૃતકોને વળતર આપવાની જાહેરાત — રાજ્ય સરકારે કહ્યું ‘દુર્ઘટના વિનાશકારી’
અરૂણાચલ પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી પેમા ખાંડુએ ટ્વીટ કરીને દુર્ઘટનાને “વિનાશકારી નુકસાન” ગણાવી ઘાયલ અને મૃતકોના પરિવારોને તમામ મદદ આપવાના આશ્વાસન આપ્યા છે.
પ્રાથમિક જાહેરાત મુજબ:
-
મૃતકોના પરિવારને ₹5 લાખ
-
ગંભીર ઘાયલોને ₹2 લાખ
-
સામાન્ય ઘાયલોને ₹50,000
આ સિવાય આસામ સરકાર પણ મૃતકોના પરિવારને સહાય આપશે.
રાજકારણમાં પણ મુદ્દો ગરમાયો
આ બનાવને લઈને પ્રદેશની વિપક્ષપક્ષે સરકાર પર સુરક્ષા વ્યવસ્થાની ઉણપનો આરોપ લગાવ્યો છે. તેમના કહેવા મુજબ:
-
પર્વતીય માર્ગો પર ટ્રક-બસની સ્ક્રુટિની થતી નથી
-
જૂના વાહનોને મંજૂરી મળે છે
-
ગાર્ડરેલ્સ 80% માર્ગ પર ગાયબ
-
રાત્રિ સમયે સુરક્ષા પેટ્રોલિંગ નહીં
-
વધુમાં વધુ ઓવરલોડિંગ
રાજકારણીઓએ કેન્દ્ર સરકારને NHIDCL અને BRO પર કાર્યવાહી કરવાની માંગ કરી છે.
આખરે, પ્રશ્ન એ જ — પર્વતીય વિસ્તારોમાં મજૂરોના જીવનું મુલ્ય કેટલું?
ઉત્તર-પૂર્વના પર્વતોમાં રોજગારી માટે જતા દૈનિક મજૂરોના જીવનને જોખમમાં નાખતા આવા અકસ્માતો સામાન્ય બની ગયા છે. રોજગારીની મજબૂરી, માર્ગોની નાજુકતા, વાહન માલિકોની બેદરકારી અને શૂન્ય સુરક્ષા — આ બધાએ મળીને ફરી એક વખત 22 પરિવારોને ઓરફન કરી દીધા.
આ અકસ્માત ફરીથી યાદ અપાવી ગયો કે:
રોજગાર માટે નીકળેલા ગરીબોના જીવનમાં સૌથી મોટું જોખમ માર્ગ છે.
અને જ્યારે 1000 ફૂટની ખીણ બોલાવે છે, ત્યારે બચવાનો ચાન્સ લગભગ નગણો રહે છે.
આ દુર્ઘટના માત્ર એક સમાચાર નથી — તે એક હૃદયદ્રાવક દસ્તાવેજ છે કે દેશમાં કેટલાંય વિસ્તારો આજે પણ માર્ગ સલામતી, વાહન વ્યવસ્થા અને પર્વતીય વિકાસની ઉણપથી પીડાઈ રહ્યા છે. 22 લોકોના મોત એ સિસ્ટમને મળેલો કડક ચેતવણી સંદેશ છે.
હવે સરકાર, BRO અને NHIDCLના નિર્ણયો પર સૌની નજર છે.
આ દુર્ઘટના પછી જો પર્વતીય માર્ગોની સલામતી સુધારાશે નહીં, તો આગામી ભવિષ્યમાં આવા બનાવો અટકાવવું અશક્ય છે.
