એશિયાની પહેલી મહિલા લોકો પાઇલટ સુરેખા યાદવની છેલ્લી સફર : ૩૬ વર્ષનો પ્રેરણાદાયી પ્રવાસ, વંદે ભારતથી રાજધાની સુધીના સિદ્ધિભર્યા પળો

ભારતીય રેલવેના ઇતિહાસમાં એક સોનેરી અધ્યાય લખનાર અને એશિયાની પહેલી મહિલા લોકો પાઇલટ તરીકે ઓળખાતી સુરેખા યાદવ હવે નિવૃત્ત થઈ ગઈ છે. સાતારા જિલ્લાના સામાન્ય પરિવારમાં જન્મેલી સુરેખા યાદવે ૩૬ વર્ષ પહેલાં પોતાના કરિયરની શરૂઆત ટ્રેઇની ડ્રાઇવર તરીકે કરી હતી અને ધીમે ધીમે એવી એવી સિદ્ધિઓ હાંસલ કરી કે આજે તેઓને “એશિયાની ગૌરવગાથા” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

ગઈ કાલે દિલ્હીથી રાજધાની એક્સપ્રેસ ચલાવીને સુરેખા યાદવએ પોતાની છેલ્લી ડ્યુટી પૂર્ણ કરી. ગુરુવારે સવારે ૧૧ વાગ્યે જ્યારે ટ્રેન CSMT, મુંબઈના પ્લેટફોર્મ નંબર ૧૪ પર આવીને અટકી, ત્યારે તેમનાં સાથી-કર્મચારીઓ, અધિકારીઓ અને રેલવે સ્ટાફે તેમને ભવ્ય આવકાર આપ્યો. તેમની કારકિર્દીની ભવ્ય ઉજવણી સાથે તેમની “છેલ્લી સફર”ને યાદગાર બનાવવામાં આવી.

🚂 સુરેખા યાદવનો જન્મ અને પ્રારંભિક સંઘર્ષ

મહારાષ્ટ્રના સાતારામાં એક સામાન્ય કુટુંબમાં જન્મેલાં સુરેખા બાળપણથી જ અભ્યાસમાં હોશિયાર હતી. છોકરીઓ માટે “ઇજનેરિંગ” એ સમયમાં એક દુર્લભ ક્ષેત્ર ગણાતું, છતાં તેમણે ઇલેક્ટ્રિકલ એન્જિનિયરિંગમાં ડિપ્લોમા પૂર્ણ કર્યો. પરિવારના પ્રોત્સાહન અને પોતાની મહેનતથી તેમણે રેલવે રિક્રૂટમેન્ટ બોર્ડની પરીક્ષા પાસ કરી.

૧૯૮૬માં તેઓ ટ્રેઇની આસિસ્ટન્ટ ડ્રાઇવર તરીકે સેન્ટ્રલ રેલવેમાં જોડાયા. આ નિર્ણય એ સમયના સામાજિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં અત્યંત સાહસિક ગણાયો, કારણ કે ટ્રેન ડ્રાઇવિંગને “પુરુષોનો વ્યવસાય” માનવામાં આવતો હતો.

🚉 પહેલી મહિલા લોકો પાઇલટ બનવાનો ગૌરવ

૧૯૮૮માં સુરેખા યાદવે પેસેન્જર ટ્રેન દોડાવનાર ભારતની પહેલી મહિલા લોકો પાઇલટ બનીને ઇતિહાસ રચ્યો. આ સિદ્ધિએ માત્ર રેલવે જગતમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર દેશભરમાં સ્ત્રીશક્તિના પ્રતીક તરીકે નવા દિશાસૂચન આપ્યા.

પાછળથી તેમણે અનેક અઘરા રૂટ પર ટ્રેનો દોડાવીને પોતાને સાબિત કર્યું. ખાસ કરીને મુંબઈ-પુણે ઘાટ સેક્શન, જે ટેકનિકલી સૌથી પડકારજનક માનવામાં આવે છે, ત્યાં પણ તેમણે પોતાની કુશળતા દર્શાવી.

🚄 ૩૬ વર્ષનો સફરનામો

સુરેખા યાદવે પોતાની કારકિર્દીમાં અનેક મોખરા પડાવ સર કર્યા:

૨૦૦૦માં : “લેડીઝ સ્પેશ્યલ” ટ્રેન ચલાવી, જે સ્ત્રી સશક્તિકરણનું પ્રતિક બની.
૨૦૧૧માં : પહેલી વાર મેલ-એક્સપ્રેસ ટ્રેનનું સુકાન સંભાળ્યું.
૨૦૧૧ અને ૨૦૨૩માં : અતિ જટિલ ગણાતા ડેક્કન ક્વીન (મુંબઈ-પુણે) રૂટ પર સફળતાપૂર્વક ટ્રેન ચલાવી.
૨૦૨૧માં : વિશ્વ મહિલા દિવસ નિમિત્તે સંપૂર્ણ મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત મુંબઈ–લખનઉ સ્પેશ્યલ ટ્રેન ચલાવી.
૨૦૨૩માં : આધુનિકતાનું પ્રતિક ગણાતી વંદે ભારત ટ્રેન ચલાવનાર પહેલી મહિલા ડ્રાઇવર બનીને ઇતિહાસ રચ્યો.

તેમણે પોતાની કારકિર્દીમાં લાખો મુસાફરોને સલામત સફર અપાવી છે અને દર વખતે પ્રોફેશનલિઝમ તથા સમર્પણનો અનોખો દાખલો પૂરું પાડ્યો છે.

👩‍✈️ મહિલા લોકો પાઇલટ્સની પ્રેરણાસ્ત્રોત

ભારતીય રેલવેમાં હાલમાં લગભગ ૧૨.૫ લાખ કર્મચારીઓ છે. તેમાં માત્ર ૨૦૩૭ મહિલા લોકો પાઇલટ્સ છે. આ આંકડો દર્શાવે છે કે સ્ત્રીઓ હજુ સુધી આ ક્ષેત્રમાં નાની સંખ્યામાં છે. પરંતુ સુરેખા યાદવ જેવી મહિલાઓએ માર્ગ તૈયાર કર્યો છે.

તેમની કારકિર્દી યુવા પેઢી માટે પ્રેરણાનું સ્ત્રોત બની છે. આજકાલ અનેક યુવતીઓ ટ્રેન ડ્રાઇવિંગના કોર્સ અને પરીક્ષાઓમાં ભાગ લઈ રહી છે, જે સુરેખાની પ્રેરણાથી શક્ય બન્યું છે.

🎉 CSMT પર ભવ્ય વિદાય સમારોહ

ગઈ કાલે જ્યારે રાજધાની એક્સપ્રેસ ૧૮ કલાકની સફર બાદ CSMT પર આવી પહોંચી, ત્યારે પ્લેટફોર્મ નંબર ૧૪ પર જશ્નનો માહોલ સર્જાયો.

સુરેખા યાદવને ફૂલહાર, તાળીઓ અને શુભેચ્છાઓ સાથે આવકારવામાં આવી. સહકર્મચારીઓએ કહ્યું કે “સુરેખા મૅમ” માત્ર એક ડ્રાઇવર નહીં, પરંતુ સૌ માટે માર્ગદર્શક, મિત્ર અને હિંમતનો આધાર રહ્યા.

રેલવેના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ તેમને સ્મૃતિચિહ્નો અને શિલ્ડ્સ આપીને સન્માનિત કર્યા. કેટલાક સહકર્મચારીઓની આંખોમાં આંસુ પણ જોવા મળ્યા, કારણ કે તેઓએ એક યુગ પૂરું થતું જોયું.

🌟 પડકારો સામેની હિંમત

સુરેખાએ ઘણીવાર જણાવ્યું હતું કે શરૂઆતના દિવસોમાં તેમને અનેક મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો.

પુરુષ-પ્રધાન ક્ષેત્ર હોવાથી ઘણી વાર સહકર્મચારીઓએ તેમની ક્ષમતા પર સવાલ ઉઠાવ્યા.
કપરા રૂટ પર ટ્રેન ચલાવતી વખતે લોકો “સ્ત્રી આ કામ કરી શકશે?” એવી શંકા કરતા.
પરંતુ પોતાની મહેનત, તાલીમ અને કુશળતા દ્વારા તેમણે આ બધા પડકારોને પાર કર્યા.

તેમણે વારંવાર સાબિત કર્યું કે લિંગ નહીં, પરંતુ કૌશલ્ય જ ક્ષમતા નક્કી કરે છે.

🚂 સમાજ અને પરિવારનો ટેકો

સુરેખા યાદવે તેમની સફળતામાં પરિવારના ટેકાને પણ મહત્વનું ગણાવ્યું છે. તેઓ વારંવાર કહે છે કે જો પરિવાર સાથ ન આપે તો કોઈ મહિલા આટલી લાંબી સફર કરી શકે નહીં.

સાતારાના તેમના પરિવારજનો પણ ગર્વ અનુભવે છે કે તેમની પુત્રી એશિયાની પહેલી મહિલા લોકો પાઇલટ બની.

✨ વારસો અને પ્રેરણા

સુરેખા યાદવની સફર માત્ર એક વ્યક્તિગત સિદ્ધિ નહીં, પરંતુ સમગ્ર સમાજ માટે પ્રેરણાનો દીવો છે.

લિંગ સમાનતા માટેનો સંદેશ – પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બન્ને દરેક ક્ષેત્રમાં સમાન હોઈ શકે છે.
મહિલા સશક્તિકરણનું પ્રતિક – તેમણે સાબિત કર્યું કે સ્ત્રીઓ કોઈ પણ પડકારજનક ક્ષેત્રમાં સફળ થઈ શકે છે.
યુવા પેઢી માટે માર્ગદર્શન – અનેક યુવતીઓ આજે તેમની કહાની વાંચીને પ્રેરાય છે.