ઓખા શહેરમાં સ્વચ્છતાની દયનીય સ્થિતિ સામે નાગરિકોનો આક્રોશ
ઓખા નગરપાલિકા વિસ્તારના આરંભડા વોર્ડ નં. ૧ (જય અંબે સોસાયટી વિસ્તાર) માં છેલ્લા ઘણા મહિનાથી નાગરિકો ગંભીર ગંદકી અને સ્વચ્છતાની સમસ્યા ભોગવી રહ્યા છે. ત્રીજા રેલ્વે ફટકા સામે આવેલી ત્રણ જાહેર જગ્યાઓ, જે નગરપાલિકા હસ્તકની જાહેર મિલકતો છે, ત્યાં આજકાલ કચરાનો ઢગલો, જંગલી ઝાડીઓ અને જીવજંતુઓનો ઉપદ્રવ વધ્યો છે.
સ્થાનિક રહેવાસીઓના જણાવ્યા અનુસાર, પાલિકા દ્વારા આ જગ્યાઓ પર કોઈ પ્રકારની નિયમિત સફાઈ કે દવા છંટકાવ કરવામાં આવતો નથી, જેના કારણે હવે પરિસ્થિતિ આરોગ્ય માટે ગંભીર જોખમરૂપ બની ગઈ છે.
જાહેર જમીન પર કચરાના ઢગલાઓ અને ઝાડીઓ – નાગરિકો જીવના જોખમે જીવતા
આ વિસ્તારની ત્રીજી ફટકાની સામે આવેલી જમીનો પર વર્ષો પહેલાં નગરપાલિકા દ્વારા દબાણ નિવારણ હેતુસર દિવાલ બાંધવામાં આવી હતી. પરંતુ ત્યારબાદ આ જગ્યાઓ પાલિકાની અવગણના કારણે ગંદકીના ગોડાઉન બની ગઈ છે.
જમીન પર કચરો, પ્લાસ્ટિક, નિકાલ ન થયેલ ઘેરો કચરો અને જંગલી ઝાડીઓ એટલી વધી ગઈ છે કે હવે અહીં સર્પો, ઉંદર, દેડકા, કીડા-મકોડા અને અન્ય જીવજંતુઓના ઠેકાણા બની ગયા છે. નાગરિકો જણાવે છે કે રાત્રિના સમયે ઘરમાં સાપ દેખાવા લાગ્યા છે. બાળકો અને વૃદ્ધો માટે ઘર બહાર નીકળવું જોખમી બની ગયું છે.
જય અંબે સોસાયટીના રહેવાસી રાજુભાઈ ગોવિંદ પરમાર જણાવે છે,
“દરરોજ સવારે કચરાનો દુર્ગંધ સહન કરવો પડે છે. મચ્છર અને જીવજંતુઓ એટલા વધ્યા છે કે બાળકોને તાવ, ખંજવાળ અને ચામડીના રોગો થવા લાગ્યા છે. અમે અનેક વખત નગરપાલિકાને વિનંતી કરી, પણ કોઈ સાંભળતું નથી.”
નાગરિકોની અનેક રજૂઆતો છતાં પાલિકા મૌન – માત્ર આશ્વાસન, કામગીરી નહીં!
સ્થાનિક નાગરિકો છેલ્લા એક વર્ષથી વારંવાર મૌખિક અને લેખિત રજૂઆતો કરી ચૂક્યા છે. પરંતુ નગરપાલિકાના અધિકારીઓ માત્ર “થઈ જશે” એવો મૌખિક જવાબ આપે છે. હકીકતમાં, એક વાર પણ પાલિકાના સફાઈ વિભાગ કે બાંધકામ વિભાગે તાત્કાલિક કાર્યવાહી હાથ ધરી નથી.
આ બાબતને ગંભીરતાથી લઈ નાગરિકોએ હવે પ્રાદેશિક સ્તરે અને આરોગ્ય વિભાગ સુધી લેખિત રજૂઆત મોકલી છે, જેમાં સ્પષ્ટ રીતે ઉલ્લેખ કર્યો છે કે જો આ સમસ્યા ઉકેલાશે નહીં તો નાગરિકો સમૂહમાં ધરણા અને કાયદેસર લડતનો રસ્તો અપનાવશે.
નગરપાલિકાની એજન્સી પર પણ ગંભીર આક્ષેપો
હાલ ઓખા નગરપાલિકાએ સાફ-સફાઈ માટે ખાનગી એજન્સીને કરાર આધારે કામ સોંપ્યું છે. પરંતુ નાગરિકોના જણાવ્યા મુજબ, એજન્સી દ્વારા કરાર મુજબ “ડોર ટુ ડોર” કચરાનું એકત્રિકરણ થતું નથી. સફાઈ કામદારોની સંખ્યા ઓછી છે, વાહનો પુરતા નથી અને દેખરેખ પણ નથી.
જ્યારે આ બાબતે અનેકવાર લખીત રજૂઆત કરવામાં આવી છે, ત્યારે પણ પાલિકા તંત્ર એજન્સી સામે કોઈ કાર્યવાહી કરતી નથી.
સ્થાનિક યુવા કાર્યકર વિક્રમભાઈ જોષી કહે છે,
“નગરપાલિકા ટેન્ડર આપે છે, એજન્સી લાખો રૂપિયા લે છે, પણ વિસ્તારની હકીકત જુઓ તો લાગે કે સફાઈ વિભાગ અસ્તિત્વમાં જ નથી. આ ભ્રષ્ટાચાર અને બેદરકારીનો જીવંત દાખલો છે.”
ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ, ૧૯૬૩ મુજબ પાલિકાની ફરજ સ્પષ્ટ
ગુજરાત નગરપાલિકા અધિનિયમ મુજબ, કોઈપણ પાલિકાની પ્રથમ અને મુખ્ય ફરજ છે કે તે પોતાના વિસ્તારની સ્વચ્છતા, આરોગ્ય અને પર્યાવરણ જાળવે.
જો પાલિકા પોતાની ફરજ બજાવવામાં નિષ્ફળ જાય, તો પ્રાદેશિક કમિશનર અથવા રાજ્ય સરકાર પાસે હસ્તક્ષેપનો અધિકાર છે.
આ રજૂઆતમાં નાગરિકોએ સ્પષ્ટ રીતે ઉલ્લેખ કર્યો છે કે પાલિકાની હાલની અવગણના નગરપાલિકા અધિનિયમની કલમ 87 તથા કલમ 308 નો ભંગ કરે છે.
લેખિત રજૂઆતમાં ઉલ્લેખિત તાત્કાલિક કાર્યવાહી માટેની માંગણીઓ :
1️⃣ સફાઈ કામગીરી:
સુધરાઈ વિભાગ દ્વારા તાત્કાલિક રીતે કચરો દૂર કરવામાં આવે, જંગલી ઝાડીઓ કાપી સાફ કરવામાં આવે, તેમજ જીવજંતુ નિયંત્રણ માટે દવાઓનો છંટકાવ થાય.
2️⃣ બાંધકામ જાળવણી:
બાંધકામ વિભાગ દિવાલ/વંડાની મરામત કરે જેથી સરકારી જમીન પર દબાણ ન થાય અને પાણી ભરાવાની સ્થિતિ ટાળી શકાય.
3️⃣ આરોગ્ય નિરીક્ષણ:
આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા સ્થળ પર તાત્કાલિક નિરીક્ષણ કરવામાં આવે અને નાગરિકોના આરોગ્ય પર પડતા જોખમનું મૂલ્યાંકન કરી પગલાં લેવામાં આવે.
4️⃣ દેખરેખ અને અહેવાલ:
નગરપાલિકા પ્રમુખ તથા મુખ્ય અધિકારી વ્યક્તિગત દેખરેખ રાખે અને આગામી 7 દિવસમાં પ્રાદેશિક કમિશનરને અહેવાલ મોકલે.
5️⃣ પ્રાદેશિક કમિશનર દ્વારા માર્ગદર્શન:
રાજકોટ પ્રાદેશિક કમિશનરશ્રી આ મામલામાં પાલિકાને માર્ગદર્શન આપે અને કામગીરીની સમયમર્યાદા નક્કી કરે.
સ્થાનિક આરોગ્ય જોખમો વધી રહ્યા છે – બાળકો અને વૃદ્ધો સૌથી વધુ પ્રભાવિત
વિસ્તારના ડોક્ટરોના જણાવ્યા મુજબ, છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાથી ડેન્ગ્યુ, મલેરિયા, તાવ અને ત્વચા સંબંધિત રોગોના કેસોમાં વધારો થયો છે. મચ્છરો અને કીડા-મકોડા વધવાથી રાત્રે સૂવું પણ મુશ્કેલ બની ગયું છે.
જય અંબે સોસાયટીના રહેવાસીઓ કહે છે કે “રાત્રે ઘરમાં સાપ આવી જાય છે, નાનાં બાળકો ડરી જાય છે, અનેકવાર પાલિકાને કૉલ કર્યો છતાં કોઈ આવતું નથી.”
જાહેર હિતમાં ઉઠાવાયેલ પ્રશ્ન હવે રાજકીય રંગ ધારણ કરી શકે છે
વિસ્તારના અનેક સામાજિક કાર્યકરો અને રાજકીય આગેવાનો પણ હવે આ મુદ્દે અવાજ ઉઠાવી રહ્યા છે. તેઓનું કહેવું છે કે “પાલિકા ફક્ત દેખાવ પૂરતી સફાઈ કરે છે. નાગરિકોના આરોગ્ય સાથે રમાટ બંધ થવી જોઈએ.”
જો આગામી અઠવાડિયામાં કાર્યવાહી નહીં થાય તો નાગરિકો સમૂહ હસ્તાક્ષર અભિયાન શરૂ કરી જિલ્લા કચેરી સુધી રેલી કાઢશે.
આરોગ્ય વિભાગ અને પ્રાદેશિક કમિશનરની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ
લેખિત રજૂઆતમાં ખાસ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે તાલુકા તથા જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારીએ આ વિસ્તારનું તાત્કાલિક નિરીક્ષણ કરી જાહેર આરોગ્યને જોખમરૂપ બને તેવા તત્વોને દૂર કરવા માટે યોગ્ય દિશા-નિર્દેશ આપે.
તે ઉપરાંત, પ્રાદેશિક કમિશનરશ્રીને વિનંતી કરવામાં આવી છે કે જો નગરપાલિકા ફરજ બજાવવામાં નિષ્ફળ જાય તો રાજ્ય સરકારના માધ્યમથી તાત્કાલિક દિશા આપવામાં આવે.
નાગરિકોની અંતિમ વિનંતી – “કાગળ પર નહીં, જમીન પર કાર્યવાહી જોઇએ”
આરંભડા વોર્ડ નં. ૧ના નાગરિકોએ અંતે જણાવ્યું કે હવે “આશ્વાસન નહીં, અમલ જોઈએ.”
તેઓની એકજ માંગ છે – સફાઈ, દવા છંટકાવ અને જાહેર મિલકતની જાળવણી માટે તાત્કાલિક કામગીરી હાથ ધરવામાં આવે.
નાગરિકોએ ચેતવણી આપી છે કે જો ૧૦ દિવસમાં કામગીરી હાથ નહીં ધરાય તો તેઓ કલેક્ટર અને આરોગ્ય વિભાગ સમક્ષ સમૂહમાં રજૂઆત કરશે અને જરૂર પડે તો જનહિત અરજી (PIL) પણ દાખલ કરશે.
સારાંશમાં – સ્વચ્છતા વિના વિકાસ શક્ય નથી
ઓખા શહેર દરિયાકાંઠે સ્થિત હોવાથી અહીં સ્વચ્છતા અને આરોગ્ય સંબંધિત જોખમો સામાન્ય કરતાં વધારે હોય છે. આવી પરિસ્થિતિમાં નગરપાલિકાનું બેદરકાર વર્તન ચિંતાજનક છે.
જાહેર આરોગ્ય, બાળકોની સુરક્ષા અને પર્યાવરણની જાળવણી માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવાની આવશ્યકતા છે.
🔹 અંતમાં “ઓખા સ્વચ્છ બનશે ત્યારે જ સ્વસ્થ બનશે.”
નાગરિકોની આ રજૂઆત એ ફક્ત ફરિયાદ નહીં પરંતુ એક જાહેર ચેતવણી છે કે હવે પ્રજાને ધીરજની હદ આવી પહોંચી છે.
હવે સમય છે કે નગરપાલિકા જાગે, નહિંતર જનતાનો વિશ્વાસ તંત્ર પરથી ઊઠી જશે.
