ગુજરાતની જીવાદોરી સરદાર સરોવર નર્મદા ડેમ ઐતિહાસિક સપાટી પર: સિઝનમાં પહેલીવાર ડેમ 138 મીટર પાર, મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય લેવાયો

ગુજરાતની આર્થિક અને કૃષિ પ્રગતિ માટે નર્મદા ડેમ એ માત્ર પાણીનો તંત્ર નથી, પરંતુ રાજ્યના હજારો કિલોમીટરની સિંચાઈ, પીવાના પાણી અને વીજળીની જરૂરિયાત પૂરી પાડનાર એક જ્ઞાનપ્રદીપ છે. ૨૦૨૫ના મોસમમાં સરદાર સરોવર નર્મદા ડેમના જળ સ્તર પરિચિત મર્યાદા પરથી આગળ વધી 138 મીટર સુધી પહોંચવું એ માત્ર સાદું આંકડાકીય ફેરફાર નથી, પરંતુ સિઝનમાં પહેલીવાર આવી ઐતિહાસિક સપાટી સુધી પહોંચવું એ રાજ્ય માટે ગૌરવનું કામ છે.

ડેમની હાલની સ્થિતિ અને આવક

પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, હાલમાં સરદાર સરોવર નર્મદા ડેમ 138.22 મીટર સપાટી પર છે. ડેમની મહત્તમ સપાટી 138.68 મીટર છે, એટલે કે મહત્તમ સપાટી સુધી પહોંચવામાં માત્ર 46 સેન્ટિમીટર જ બાકી છે. આનો અર્થ એ છે કે ડેમ લગભગ 99 ટકા જેટલો ભરાઈ ગયો છે.

ડેમમાં પાણીની જંગી આવક.upperવાસમાંથી દર સેકન્ડ 78,282 ક્યુસેક પાણીની આવક થઈ રહી છે. આ પાણીના જથ્થાને નિયંત્રિત કરવા માટે અને મહત્તમ લાભ લેવા માટે, ડેમના તમામ દરવાજા બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે. હાલ માત્ર પાવર હાઉસ અને કેનાલોમાં જ પાણી છોડવામાં આવી રહ્યું છે, જે 47,177 ક્યુસેક જેટલું છે. આ નિયંત્રણ પાણીના યોગ્ય ઉપયોગ, વીજળી ઉત્પાદન અને ખેતી માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

ડેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા

નર્મદા ડેમ ગુજરાત માટે માત્ર પાણીનો સ્ત્રોત નથી, પરંતુ તે રાજ્યના ખેડૂતો, નાગરિકો અને ઉદ્યોગો માટે જીવનરેખા સમાન છે. ડેમથી મળતું પાણી મુખ્યત્વે:

કૃષિ સિંચાઈ માટે: હજારો એકર જમીન પર ફસલ સિંચાઈ માટે નર્મદા ડેમ પર આધાર રાખે છે. આ સિઝનમાં ડેમ ભરાવાના કારણે ખેડૂતોને સિંચાઈ માટે પૂરતું પાણી મળશે, જે ચોમાસાની ટૂંકી વિધાને લીધે પેદા થયેલી ખોટને પૂરી કરશે.
પીવાના પાણી માટે: રાજકોટ, અમદાવાદ, વડોદરા, ભરૂચ સહિતના શહેરોમાં પીવાના પાણી માટે નર્મદા ડેમ મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત છે.
વીજળી ઉત્પાદન: ડેમના પાણીનો પાવર હાઉસ દ્વારા વિદ્યુત ઉત્પાદન થાય છે, જે રાજયના વીજળી પુરવઠા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

ઐતિહાસિક મહત્વ

સિઝનમાં પહેલીવાર 138 મીટર પાર કરવું એ ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવે છે. છેલ્લા કેટલાંક વર્ષોમાં, આ સપાટી rarely પૂરી થઈ હતી. આ સિઝનમાં પાણીના પૂરતા સ્ત્રોત અને સારી વરસાદી ઋતુને કારણે આ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ છે. ડેમની આ સપાટી એ ગુજરાતના લોકો માટે ખુશી અને આશાની નવો મોરચો ખોલે છે, ખાસ કરીને ખેડૂતો માટે જે પેડા વગર સિંચાઈ માટે તત્પર રહે છે.

ડેમના દરવાજા બંધ કરવાનો નિર્ણય

ડેમના તમામ દરવાજા બંધ કરવાનો મુખ્ય કારણ પાણીનો સદુપયોગ અને નિયંત્રણ છે. જો દરવાજા ખોલી દેવામાં આવે, તો પાણીનો મોટા પ્રમાણમાં ગતિશીલ વહેવાર થઈ શકે છે, જે સિંચાઈ, વીજળી ઉત્પાદન અને પર્યાવરણ પર અસરો પાડી શકે છે.

હાલમાં, માત્ર પાવર હાઉસ અને કેનાલોમાં જ પાણી છોડવામાં આવે છે. આ પાણીનું જથ્થો નિશ્ચિત રીતે નિયંત્રિત છે, જેથી સિંચાઈ માટે પૂરતી જળક્રીડા થઈ શકે. આ રીત વડે:

ખેતી માટે પૂરતો પાણી મળે.
વિજળીનું ઉત્પાદન સ્થિર રહે.
પાણીનું બેરહમીથી ગુમ થવાનું અટકે.

ગુજરાત માટે ફાયદાઓ

કૃષિ: ડેમ ભરાવાનું સૌથી મોટું ફાયદો છે કૃષિ ક્ષેત્રમાં. ખેડૂતોને સિંચાઈ માટે પૂરતો પાણી મળવાથી આ વર્ષના પાક માટે આશા વધી છે. ખાસ કરીને પાણીની અભાવની સમસ્યાઓને ધ્યાનમાં લેતા આ સિઝનમાં પુરતી આવક મળી રહી છે.
ગૃહ અને નાગરિક સુવિધા: શહેરોમાં પીવાના પાણીના પૂરતા સ્ત્રોતનું નિર્માણ થશે. લંબાઈ અને સુનિશ્ચિત જળ પુરવઠા શહેરો માટે રાહત લાવશે.
ઉદ્યોગ અને વિજળી: ડેમથી પાવર હાઉસ દ્વારા વિજળી ઉત્પન્ન થાય છે, જે ઉદ્યોગો અને ઘરેલુ ઉપયોગ માટે ઉપલબ્ધ રહેશે.

મૌસમી પરિસ્થિતિઓ

નર્મદા ડેમની આવક માટે મોસમ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. આ સિઝનમાં સરદાર સરોવર ડેમને આવક માટે ખાસ ઉંચા વરસાદી પ્રમાણ મળ્યા છે, જેના કારણે આ ઐતિહાસિક સપાટી પ્રાપ્ત થઈ. આવનારા દિવસોમાં વરસાદ યથાવત્ રહેશે તો મહત્તમ સપાટી (138.68 મીટર)ને પાર કરવા માટે વધુ પાણી ઉપલબ્ધ રહેશે.

રાજ્યના લોકોમાં ઉત્સાહ

ડેમના આ સ્તરે પહોંચવાથી રાજ્યના લોકોમાં ઉત્સાહ જોવા મળે છે. ખેડૂતો, નાગરિકો, ઉદ્યોગમાળો અને સરકારી કર્મચારીઓ બધા આ સિદ્ધિથી ખુશ છે. દરેકને વિશ્વાસ છે કે આવનારા સમયગાળામાં આ પાણીનું યોગ્ય વાપર રાજ્યના વિકાસ માટે ઉપયોગી થશે.

તંત્રની તૈયારી

ડેમના તંત્ર દ્વારા પાણીના જથ્થા અને નિકાલને સંપૂર્ણ નિયંત્રિત કરવા માટે પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. ફક્ત નિયંત્રિત દરવાજા ખોલીને પાવર હાઉસ અને સિંચાઈ માટે પૂરતું પાણી છોડવામાં આવે છે. આ પગલાં રાજ્યના કૃષિ, ઉદ્યોગ અને નાગરિક જીવનને સંતુલિત કરવા માટે લેવામાં આવ્યા છે.

તળિયે

નર્મદા ડેમના આ ઐતિહાસિક સપાટીએ રાજ્ય માટે એક નવી આશા જાગવી છે. ખેડૂતોને સિંચાઈ, નાગરિકોને પીવાનું પાણી, ઉદ્યોગને વીજળી – આ તમામ બાબતોમાં લાભ મળવા માટે ડેમનું પૂરું ભરાવું એ આવશ્યક છે. આ સિઝનમાં પહેલીવાર 138 મીટર પાર કરવું એ ગુજરાત માટે ગૌરવનું મોરચો છે, જે રાજ્યના દરેક ખૂણે ઉત્સાહ અને ખુશી ફેલાવે છે.