ભારતના તહેવારોની વાત આવે ત્યારે રક્ષાબંધનનો તહેવાર એક એવી પાવન પરંપરા છે, જેમાં બહેન પોતાના ભાઈને રાખડી બાંધી તેને લાંબી આયુષ્ય, સુખ અને સમૃદ્ધિ માટે આશીર્વાદ આપે છે, જ્યારે ભાઈ બહેનને રક્ષણ આપવાનો સંકલ્પ કરે છે. પરંતુ ગુજરાતના પાટણ જિલ્લાના સમી તાલુકામાં આવેલું ગોધાણા ગામ આ પ્રચલિત તારીખે નહીં, પરંતુ એક ખાસ દિવસે રક્ષાબંધન ઉજવે છે — ભાદરવા સુદ તેરસે.
આ પરંપરા માત્ર એક દિવસની બદલાતી તારીખ નથી, પરંતુ 800 વર્ષ જૂની એક જીવંત કથા અને શ્રદ્ધાનો અવિનાશી આધાર છે.
ગોધાણા ગામનો પરિચય
પાટણ જિલ્લાના ઉત્તર ગુજરાતના સમી તાલુકામાં આવેલું ગોધાણા ગામ કદમાં નાનું છે, પરંતુ તેની ઓળખ આખા ગુજરાતમાં તેના આ અનોખા રક્ષાબંધન પ્રયોગને કારણે છે. આસપાસના ગામોમાં જ્યાં શ્રાવણ સુદ પૂનમના દિવસે રાખડી બાંધવામાં આવે છે, ત્યાં ગોધાણા ગામના લોકો આ દિવસે શાંતિપૂર્વક પોતાનો દિવસ પસાર કરે છે — કોઈ રાખડી, કોઈ તહેવારી હુલ્લડ નહિ.
800 વર્ષ જૂની કથા
ગામમાં પ્રચલિત કથાઓ અનુસાર, આજથી લગભગ 800 વર્ષ પૂર્વે, શ્રાવણ સુદ પૂનમના એક દિવસે, ચાર યુવાનો તળાવમાંથી પાણી ભરવા ગયા હતા. એ દિવસ સામાન્ય દિવસ જેવો જ લાગતો હતો, પરંતુ અચાનક દુર્ઘટના બની — ચારેય યુવાનો પાણીમાં ડૂબી ગયા. ગામમાં શોકની લાગણી છવાઈ ગઈ અને સમગ્ર સમાજ શોકાકુલ થયો.
ગામના વડીલો અને પરિવારજનો દ્વારા પ્રાર્થનાઓ અને માનતા-મનાવટ કરાઈ, ખાસ કરીને ગોધણશાપીર દાદાના મંદિરે. ગામના લોકકથાનુસાર, 28 દિવસ પછી, ભાદરવા સુદ તેરસના દિવસે, ગોધણશાપીર દાદાના આશીર્વાદથી તે ચારેય યુવાનો જીવિત પરત ફર્યા. આ અદ્દભુત ઘટના ગામના ઈતિહાસમાં એક ચમત્કાર તરીકે સ્થાન પામી.
પરંપરાની સ્થાપના
આ ઘટનાથી પ્રેરાઈને ગામલોકોએ નક્કી કર્યું કે ભાઈ-બહેનના બંધન અને રક્ષણના સંકલ્પને હવે તે દિવસે ઉજવાશે, જ્યારે ભગવાનના આશીર્વાદથી મૃત્યુના કાળમાંથી જીવન પરત મળ્યું હતું — એટલે કે ભાદરવા સુદ તેરસે.
ત્યારે થી, રક્ષાબંધનના મૂળ તહેવારની તારીખ બદલીને ગામ માટે આ નવો દિવસ નક્કી થયો અને આ પરંપરા પેઢી દર પેઢી જળવાઈ રહી છે.
ઉજવણીની રીત
ભાદરવા સુદ તેરસના દિવસે, ગામમાં સવારે થી જ તહેવારનું વાતાવરણ સર્જાય છે.
-
ગોધણશાપીર દાદાનું પૂજન — ગામલોકો મંદિરે ભેગા થાય છે, સુખડી અને શ્રીફળનો ભોગ ચઢાવે છે.
-
બહેનો દ્વારા રાખડી બંધાવું — આ દિવસે ગામની દીકરીઓ જ નહીં, પણ પરણીને આવેલ વહુઓ પણ પોતાના ભાઈને રાખડી બાંધે છે.
-
ભાઈનો આશીર્વાદ અને ભેટ આપવાની પરંપરા — રાખડી બાદ ભાઈઓ બહેનને ભેટ આપે છે અને રક્ષણ આપવાનો સંકલ્પ પુનઃસ્થાપિત કરે છે.]
સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ
આ પરંપરા માત્ર એક લોકકથા નહીં, પરંતુ સામૂહિક સ્મૃતિ અને ગામની એકતાનું પ્રતીક છે. આ ઉજવણીમાં ગામના બધા લોકો — નાના, મોટા, પરણેલા, અવિવાહિત — એકત્ર થાય છે, જેથી સમુદાયિક બંધન વધુ મજબૂત બને છે.
આજના સમયમાં પરંપરાનો જીવંતપણા
ટેકનોલોજી અને આધુનિક જીવનશૈલીના આ યુગમાં પણ, ગોધાણા ગામની આ પરંપરા બદલાઈ નથી. ગામની નવી પેઢી પણ આ પરંપરાને એ જ શ્રદ્ધા અને ઉત્સાહથી અનુસરે છે જેમ તેમના પૂર્વજોએ 800 વર્ષ પહેલાં શરૂ કરી હતી.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
