જામનગર,
ન્યાય સરળ, ઝડપી અને સસ્તો બને તે હેતુ સાથે જામનગર જિલ્લામાં આજે રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતનું વિશાળ આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ લોક અદાલતના માધ્યમથી વર્ષોથી કોર્ટમાં પેન્ડિંગ રહેલા હજારો કેસોના સમાધાન માટે મહત્વપૂર્ણ પહેલ કરવામાં આવી હતી. લોક અદાલતમાં બેંક, ફાઇનાન્સ કંપનીઓ, ટેલિકોમ અને વીજ-ગેસ સેવા સંબંધિત કેસો ઉપરાંત કૌટુંબિક વિવાદો સહિત કુલ અંદાજે ૯,૫૦૦ જેટલા કેસોના નિકાલ માટે કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવી હતી.
જામનગર જિલ્લાના વિવિધ કોર્ટ પરિસરમાં એક સાથે લોક અદાલતના બેન્ચો બેસાડવામાં આવ્યા હતા. જેમાં માનનીય ન્યાયાધીશો, નિવૃત્ત ન્યાયાધીશો, વકીલો તેમજ સમાધાન અધિકારીઓની ઉપસ્થિતિમાં કેસોનું પરસ્પર સમજૂતીથી નિવારણ લાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. લોક અદાલતની વિશેષતા એ છે કે અહીં કેસોનો નિકાલ બંને પક્ષોની સંમતિથી થાય છે, જેથી લાંબી કાનૂની પ્રક્રિયા, ખર્ચ અને માનસિક તાણમાંથી લોકોને મુક્તિ મળે છે.
બેંકો અને ફાઇનાન્સ કંપનીઓના કેસોનો મોટો સમાવેશ
આ રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતમાં કુલ ૧૩ રાષ્ટ્રીયકૃત તથા સહકારી બેંકોના કેસો રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. જેમાં લોન બાકીદારી, ચેક બાઉન્સ, રિકવરી સહિતના કેસોનો સમાવેશ થતો હતો. ઉપરાંત ૪ ફાઇનાન્સ કંપનીઓના પણ અનેક કેસો લોક અદાલતમાં મૂકવામાં આવ્યા હતા. બેંક અને ગ્રાહક બંને પક્ષોને એક મંચ પર બેસાડી પરસ્પર સમજૂતીથી ચુકવણીની શરતો નક્કી કરવામાં આવી, જેના કારણે અનેક વર્ષોથી અટકેલા કેસોમાં સકારાત્મક સમાધાન શક્ય બન્યું.
લોક અદાલતમાં ઘણી જગ્યાએ બેંકો દ્વારા વ્યાજમાં રાહત, દંડ માફી અથવા હપ્તામાં ચુકવણી જેવી સુવિધાઓ આપવામાં આવી, જેથી દેવાદાર ગ્રાહકો માટે બાકીદારી ચૂકવવી સરળ બની. પરિણામે બેંકોને પણ પોતાની રકમ ઝડપથી પરત મળવાની શક્યતા ઊભી થઈ.
BSNL, PGVCL અને ગુજરાત ગેસના કેસોનો નિકાલ
લોક અદાલતમાં જાહેર સેવા પ્રદાન કરતી સંસ્થાઓના કેસોનું પણ મહત્વપૂર્ણ પ્રમાણ જોવા મળ્યું. BSNL, PGVCL (પશ્ચિમ ગુજરાત વિજ કંપની લિમિટેડ) તેમજ ગુજરાત ગેસના બિલ બાકીદારી, કનેક્શન સંબંધિત વિવાદો, દંડ તથા અન્ય ફરિયાદોના કેસો લોક અદાલતમાં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. આ કેસોમાં પણ મોટાભાગે સમજૂતીથી નિકાલ લાવવામાં આવ્યો હતો.
ઘણા ગ્રાહકોએ લોક અદાલતનો લાભ લઈ પોતાની બાકીદારી ચૂકવીને લાંબા સમયથી ચાલતા વિવાદનો અંત લાવ્યો. જાહેર યુટિલિટી સેવાઓ સાથે જોડાયેલા આવા કેસોના નિકાલથી સામાન્ય નાગરિકોને મોટી રાહત મળી હોવાનું જણાયું હતું.
કૌટુંબિક તકરારોમાં સમાધાનનો પ્રયાસ
રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ કૌટુંબિક વિવાદોના નિકાલને સમર્પિત હતો. પતિ-પત્ની વચ્ચેના મતભેદ, ઘરેલુ વિવાદ, ભરણપોષણ, વારસાગત વિવાદો જેવા સંવેદનશીલ કેસોમાં સમાધાન લાવવા માટે ખાસ પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા. આવા કેસોમાં માત્ર કાનૂની પાસા જ નહીં, પરંતુ માનવીય સંવેદના અને ભવિષ્યની સમજણને પણ મહત્વ આપવામાં આવ્યું હતું.
ઘણા કેસોમાં બંને પક્ષો વચ્ચે સંવાદ સ્થાપિત કરી પરસ્પર સંમતિથી સમાધાન શક્ય બન્યું, જેનાથી તૂટતા પરિવારો ફરી જોડાવાની આશા જન્મી. ન્યાયાધીશો અને સમાધાન અધિકારીઓએ સમજાવટ અને માર્ગદર્શન દ્વારા કૌટુંબિક શાંતિ સ્થાપિત કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.
લોક અદાલતથી ન્યાય પ્રણાલીને મજબૂતી
આ લોક અદાલતના આયોજનથી જામનગર જિલ્લાના ન્યાયિક તંત્ર પરનો ભાર પણ ઓછો થવાની શક્યતા છે. હજારો પેન્ડિંગ કેસોનું એક જ દિવસે નિરાકરણ થવાથી કોર્ટોમાં ચાલતા કેસોની સંખ્યા ઘટશે અને અન્ય ગંભીર કેસોની ઝડપી સુનાવણી માટે માર્ગ ખુલશે.
કાયદા વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે લોક અદાલત એ માત્ર કેસોનો નિકાલ કરવાનો માધ્યમ નથી, પરંતુ ન્યાય પ્રત્યે લોકોનો વિશ્વાસ મજબૂત કરવાનો એક અસરકારક ઉપાય છે. અહીં લેવાયેલા નિર્ણયો અંતિમ અને બાંધકામી હોય છે, જેના સામે અપીલ કરવાની જરૂર રહેતી નથી.
લોકોમાં સારો પ્રતિસાદ
રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતને લઈને જામનગર જિલ્લાના નાગરિકોમાં ઉત્સાહ અને સકારાત્મક પ્રતિસાદ જોવા મળ્યો હતો. વહેલી સવારથી જ લોકો પોતાના કેસના નિકાલ માટે કોર્ટ પરિસરમાં હાજર થયા હતા. ઘણા લોકો વર્ષોથી ચાલતા કેસોનો અંત આવતા ખુશી અને સંતોષ વ્યક્ત કરતા જોવા મળ્યા.
કાનૂની નિષ્ણાતોના મતે, લોક અદાલત જેવી પ્રક્રિયાઓથી ન્યાય વધુ લોકો સુધી પહોંચે છે અને “ન્યાયમાં વિલંબ એટલે ન્યાયનો ઇનકાર” જેવી સ્થિતિ ટાળવામાં મદદ મળે છે.
ભવિષ્યમાં પણ આવાં આયોજનની અપેક્ષા
જામનગરમાં યોજાયેલી આ રાષ્ટ્રીય લોક અદાલત સફળ રહી હોવાનું સ્પષ્ટ બન્યું છે. અંદાજે ૯,૫૦૦ કેસોના નિકાલ માટે હાથ ધરાયેલી કાર્યવાહીથી ન્યાયિક પ્રણાલીમાં નવી ઊર્જા અને વિશ્વાસનો સંચાર થયો છે. જિલ્લા વહીવટી તંત્ર અને ન્યાયિક અધિકારીઓએ ભવિષ્યમાં પણ વધુ લોકો લોક અદાલતનો લાભ લઈ શકે તે માટે આવાં આયોજન સતત કરવાનું મહત્વ વ્યક્ત કર્યું છે.
આ રીતે, જામનગરમાં યોજાયેલી રાષ્ટ્રીય લોક અદાલતે “સમજૂતીથી ન્યાય”ના સિદ્ધાંતને સાકાર કરી, સામાન્ય નાગરિકો માટે ન્યાયનો માર્ગ સરળ અને સુલભ બનાવ્યો છે.
