જામનગર તેમજ સૌરાષ્ટ્રના વિવિધ જિલ્લામાં છેલ્લા કેટલાક સમયથી ચાલી રહેલા એનિમી પ્રોપર્ટી (શત્રુ સંપત્તિ)ના વિશાળ સર્વે અંતર્ગત જેતપુર શહેરમાં આજે મહત્વપૂર્ણ કામગીરીનો પ્રારંભ થયો હતો. મુંબઇ સ્થિત એનિમી પ્રોપર્ટી ડિપાર્ટમેન્ટના અધિકારીઓ તેમજ જેતપુર શહેરની સિટી સર્વે ટીમે મળીને શહેરમાં આવેલ 43 જેટલી નોંધાયેલ શત્રુ સંપત્તિની ઓળખ અને માપણી માટે મેદાનમાં ઉતર્યા હતા. આ કાર્યવાહી સાથે વર્ષોથી ચર્ચામાં રહેલા શત્રુ સંપત્તિના મુદ્દે આગળનું મોટું પાનું ખુલવાની શરૂઆત થઈ છે.

❖ શત્રુ સંપત્તિ શું છે? ઇતિહાસ અને કાનૂની પૃષ્ઠભૂમિ

1947માં દેશના ભાગલા સમયે અનેક લોકો પાકિસ્તાન તરફ ચાલ્યા ગયા હતા. આ લોકો ભારતમાં પોતાની મિલ્કતો, ઘર, જમીન, હવેલીઓ સહિત અનેક સ્થાવર સંપત્તિ છોડી ગયા હતા. ત્યારબાદ આ મિલ્કતોને સરકાર દ્વારા “એનિમી પ્રોપર્ટી” તરીકે નોંધવામાં આવી હતી. કાયદા મુજબ આ સંપત્તિઓની માલિકી ભારત સરકાર પાસે હોય છે અને કોઈ વ્યક્તિ તેને પોતાની ખાનગી મિલ્કત તરીકે હસ્તગત કરી શકે નહીં.

દેશભરમાં લગભગ 9600 જેટલી એનિમી પ્રોપર્ટી હોવાનું અનુમાન છે જેમાંથી ઘણી સંપત્તિ આજે મોંઘા વિસ્તારોમાં, શહેરના પ્રાઈમ લોકેશન પર આવેલ છે. વર્ષો જૂના સર્વે, જૂના નકશા અને વર્તમાન સ્થિતિ વચ્ચેનો મોટો તફાવત દૂર કરી સંપત્તિની વાસ્તવિક ઓળખ મેળવવા કેન્દ્ર સરકારે વ્યાપક સર્વેનો પ્રારંભ કર્યો છે.

❖ રાજકોટ જિલ્લાની 67 મિલ્કતોમાંથી 43 માત્ર જેતપુરમાં!

રાજકોટ જિલ્લાની 67 જેટલી એનિમી મિલ્કતોમાંથી 43 જેટલી માત્ર જેતપુર શહેરમાં આવેલ હોવું અત્યંત મહત્વનું છે. સ્પષ્ટ છે કે ભૂતકાળમાં જેતપુર શહેર વેપાર, સત્તા અને વસાહતી દૃષ્ટિએ ખુબ મહત્વપૂર્ણ હતું અને તેના કારણે અહીં મોટી સંખ્યામાં આવી સંપત્તિઓ રહી ગઈ છે.

જેતપુરના વિસ્તારોમાં આવેલ કેટલીક મિલ્કતો આજે કરોડો રૂપિયાની કિંમત ધરાવે છે અને શહેરના સૌથી મોંઘા વિસ્તારોમાં આવે છે.

❖ મુંબઇ ડિપાર્ટમેન્ટ દ્વારા મેગા સર્વેની શરૂઆત

મુંબઇની Enemy Property Officeમાંથી ખાસ મોકલાયેલા સર્વેયર રાજેન્દ્ર પાંડે આજે જેતપુર પહોંચ્યા હતા. તેમની સાથે સીટી સર્વે કચેરીના ધાર્મિક ઉપાધ્યાય સહિતની સ્થાનિક ટીમ સર્વેમાં જોડાઈ હતી.

સર્વે કાર્યમાં આધુનિક DGPS (Digital Global Positioning System) ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ પ્રોસેસ હેઠળ નીચેની કામગીરી હાથ ધરાઈ રહી છે:

• જૂની સર્વે સીટ અને રેકોર્ડની એક-એક મિલ્કતનું સ્થાન ચકાસવું

• Google Map ઉપર તેની વર્તમાન પોઝિશન મેચ કરવી

• જૂની માપ–સાઈઝ સાથે અત્યારની માપણી તુલના કરવી

• કબ્જેદાર કોણ છે તે અંગે现场 માહિતી એકત્રિત કરવી

• વિવાદિત મિલ્કતોની હાલની કાનૂની સ્થિતિનું પ્રાથમિક નિર્માણ કરવું

રાજેન્દ્ર પાંડેએ જણાવ્યું કે મોટાભાગની મિલ્કતોનું હાલમાં લેવામાં આવેલ માપ અને જૂના રેકોર્ડનું માપ લગભગ મેળ ખાતું જણાય છે, જે સર્વે પ્રક્રિયાને સરળ બનાવે છે.

❖ પ્રાઈમ લોકેશન પર આવેલી કિંમતી મિલ્કતો

જેતપુર સિટી સર્વે કચેરીના ધાર્મિક ઉપાધ્યાયે મુજબ, શહેરમાં જે સ્થળો Enemy Property તરીકે ઓળખાય છે તે સ્થળો આજે શહેરના સૌથી મોંઘા અને મુખ્ય વિસ્તારોમાં આવે છે. તેમાંના કેટલાક વિસ્તાર:

• જૂની પોલીસ લાઇન વિસ્તાર

• સરદાર ગાર્ડન સામેનો ભાગ

• જૂનું પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તાર

• નવું પોલીસ સ્ટેશન નજીકની જમીન

• સબ જેલ તથા જેલ આસપાસની મિલ્કતો

• જૂની રજીસ્ટ્રાર કચેરી તથા આજુબાજુની હવેલીઓ

આ વિસ્તારો શહેરના વિકાસના કેન્દ્રમાં આવે છે અને રિયલ એસ્ટેટની દૃષ્ટિએ અત્યંત મૂલ્યવાન છે.

 કબ્જેદારોની સ્થિતિ શું થશે?

કેન્દ્ર સરકારના નિયમ મુજબ Enemy Propertyની ઓળખ પૂર્ણ થયા પછી આગળની કાર્યવાહી શરૂ કરવામાં આવશે. હાલમાં સૌથી મોટો પ્રશ્ન છે કે:

આ મિલ્કતો પર વર્ષોથી રહેલા કબ્જેદારોને શું થશે?

અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે:

• પ્રાથમિકતા વર્તમાન કબ્જેદારને આપવામાં આવશે

• તેઓ પાસે દસ્તાવેજી પુરાવા હોય તો સરકાર દ્વારા નિયંત્રણો સાથે કાનૂની ઉકેલ મળી શકે

• ગેરકાયદેસર કબ્જા હોય તો સરકાર મિલ્કત પોતાની કસ્ટડીમાં લઈ શકે

• કેટલીક મિલ್ಕતોની નિલામી અથવા સરકારી ઉપયોગ અંગે પણ વિચારણા થઈ શકે

આ બાબતનો આખરી નિર્ણય કેન્દ્ર સરકારે સર્વે રિપોર્ટ મેળવ્યા બાદ લેવાશે.

 સર્વે કેમ મહત્વનો છે?

આ સર્વે દ્વારા ઘણી મહત્વપૂર્ણ બાબતો સ્પષ્ટ થશે:

1. શહેરમાં ખોટા દસ્તાવેજો આધારિત કબજો સમક્ષ આવશે

2. કેટલાક દાયકાં જૂના વિવાદોનો ઉકેલ મળી શકે

3. કિંમતી જમીન સરકારના સાચા કબ્જામાં આવશે

4. શહેરના માસ્ટર પ્લાન અને વિકાસ યોજનાઓ માટે તથ્ય આધારિત માહિતી મળશે

5. ગેરકાયદેસર બાંધકામો સામે કાર્યવાહી શક્ય બનશે

❖ જેતપુર અને સમગ્ર સૌરાષ્ટ્રમાં ચર્ચાનો વિષય

એનિમી પ્રોપર્ટીનું સર્વે કાર્ય શરૂ થતા શહેરમાં મોટા પ્રમાણમાં ચર્ચા શરૂ થઈ છે. વર્ષોથી કબ્જેદારો રહેલા પરિવારો, વેપારીઓ, બાંધકામકારો અને પ્રોપર્ટી ડીલરોમાં ચર્ચાનો માહોલ છે કે આગળ સરકાર શું નિર્ણય લઈ શકે છે.

કેટલાક વિસ્તારોમાં કબ્જેદારોએ પોતપાસે રહેલી જૂની ખરીદી–વેચાણની નકલ, વેચાણ કરાર, ટેક્ષ રસીદો વગેરે એકત્રિત કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે.

➤ સર્વે ચાલુ રહેશે — વધુ શત્રુ સંપત્તિ બહાર આવવાની શક્યતા

અધિકારીઓ મુજબ 43 જેટલી Enemy Propertyની ઓળખ થઈ છે, પરંતુ સર્વે દરમ્યાન વધુ મિલ્કતો મળી આવવાની શક્યતા છે. જૂના નકશા, શહેરના વસવાટમાં વર્ષોથી થયેલા ફેરફારો અને કાગળોનો અભાવને કારણે કેટલાક કેસ લાંબા સમયથી ઓછી માહિતી સાથે નોંધાયા હતા.

હવે નવા DGPS આધારિત સર્વે સાથે તમામ વિગતો સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ થશે.

નિષ્કર્ષ

જેતપુર શહેરમાં Enemy Propertyના સર્વેની શરૂઆત શહેરના ઇતિહાસ, કાનૂન, વિકાસ અને મિલ્કત વ્યવસ્થાની દૃષ્ટિએ એક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આવતા દિવસોમાં તમામ મિલ્કતોની ઓળખ પૂર્ણ થયા બાદ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લેવાયેલા નિર્ણયો શહેરના રિયલ એસ્ટેટ, કબ્જેદારોની સ્થિતિ અને ભવિષ્યના વિકાસ પર સીધો પ્રભાવ પાડશે.

આ સર્વે સાથે જેતપુરની લાંબા સમયથી ચર્ચામાં રહેલી શત્રુ સંપત્તિ અંગેની ગૂંચવણ હવે દૂર થતી જોવા મળી રહી છે અને આવતા અઠવાડિયાઓમાં વધુ મોટા ખુલાસાઓ સામે આવી શકે છે.

અહેવાલ માનસી સાવલીયા જેતપુર

Author: samay sandesh