ડમી PI કાંડ: પોલીસ તંત્રમાં સિસ્ટમની ખામી કે માત્ર અવગણના?

સુરત જિલ્લાના એક પોલીસ સ્ટેશનમાં સર્જાયેલું તાજેતરનું કાંડ લોકોમાં ભારે ચર્ચાનો વિષય બન્યું છે. અહીંના પોલીસ ઇન્સ્પેક્ટર (PI) સોલંકી પર ગંભીર આક્ષેપો લાગ્યા છે કે તેઓ પોતાનું જવાબદારીભર્યું પદ ગેરકાયદે રીતે એક ખાનગી વ્યક્તિને સોંપીને પોતે દૂર બેઠા રહેતા હતા. જાણે કે કાયદો અને પોલીસ તંત્ર, જેનો કામ જનતાના હિત અને સુરક્ષા માટે છે, તે કોઈના ખાનગી હાથમાં સોંપી દેવાયો હોય તેમ લાગી રહ્યું છે. આ બનાવ બહાર આવતા સમગ્ર પોલીસ તંત્રની કાર્યપ્રણાલી પર પ્રશ્નચિહ્ન ઊભું થયું છે.

📌 બનાવની વિગત

માહિતી અનુસાર, PI સોલંકી પોતાના કચેરીમાં બાજુની ખુરશી પર એક અજાણ્યા ખાનગી માણસને બેસાડતા હતા. પોલીસ સ્ટેશનમાં આવતા લોકો, નાગરિકોની અરજીઓ, ફરિયાદો, તથા આંતરિક રોલકૉલ જેવી મહત્વની કામગીરી એ ડમી-PI, એટલે કે ખાનગી માણસ સંભાળી રહ્યો હતો.

જનતાનો વિશ્વાસ રહે તે માટે પોલીસ સ્ટેશનમાં PI પોતે હાજર રહીને નાગરિકોની વાત સાંભળે તે જરૂરી છે, પરંતુ અહીં તો વિપરીત દ્રશ્ય હતું. કાયદાની રક્ષા કરનાર અધિકારી પોતાનું કામ ત્રીજા વ્યક્તિને સોંપીને પોતે માત્ર નામ પૂરતા PI તરીકે હાજર રહેતા હતા.

🔎 કેવી રીતે પર્દાફાશ થયો?

આ ગેરરીતિ લાંબા સમયથી ચાલી રહી હતી. પરંતુ જ્યારે કેટલાક નાગરિકો તથા સ્ટાફના સભ્યોને શંકા જાગી ત્યારે વાત ઉપર સુધી પહોંચી. તપાસ કરવામાં આવી તો ખુલ્યું કે આ “ડમી PI” રોજના કાર્યમાં સામેલ થતો હતો.

• અરજીઓ: નાગરિકો ફરિયાદ કરવા આવતા ત્યારે PI સાહેબના બદલે આ ખાનગી માણસ અરજી સ્વીકારતો.

• રોલકૉલ: પોલીસ સ્ટાફના દૈનિક હાજરી-પરિચય (રોલકૉલ) સમયે પણ આ ખાનગી માણસ PI તરીકે વર્તતો.

• નિર્ણયો: કાયદાકીય રીતે માત્ર અધિકારી જ લઇ શકે તેવા નિર્ણયો પણ પરોક્ષ રીતે આ વ્યક્તિ મારફતે લેવાતા હતા.

અંતે, ઉચ્ચ અધિકારીઓ સુધી આ વાત પહોંચી અને હકીકત સામે આવી ગઈ.

⚖️ કાર્યવાહી પર પ્રશ્નચિહ્ન

ઘટના સામે આવ્યા પછી પોલીસ ઇન્સ્પેક્ટર સોલંકી સામે કોઈ કડક કાયદાકીય કાર્યવાહી ન થઇ, પરંતુ માત્ર તેમની બદલી કરવામાં આવી.

લોકોમાં પ્રશ્નો ઊભા થયા:

• શું માત્ર બદલી જ પૂરતી સજા છે?

• PI પદ જેવી ગંભીર જવાબદારી ધરાવતા વ્યક્તિએ પોતાની ફરજનું ઉલ્લંઘન કર્યું, તો તેમને સેવા પરથી દૂર કેમ ન કરવામાં આવ્યા?

• જો એક સામાન્ય કાયદાનો ભંગ કરનાર નાગરિક હોત તો તેને તરત જ જેલભેગો કરવામાં આવ્યો હોત.

આ કાર્યવાહી પરથી લાગે છે કે તંત્ર માત્ર ઉપરથી દેખાવું કામ કરી રહ્યું છે.

🧾 નાગરિકોમાં ગુસ્સો

આ બનાવ બાદ નાગરિકોમાં ભારે ગુસ્સો ફાટી નીકળ્યો છે. લોકોનો સીધો આક્ષેપ છે કે:

• જો પોલીસ અધિકારી પોતાનું પદ ખાનગી વ્યક્તિને સોંપી શકે તો નાગરિકોની સુરક્ષા કોણ કરશે?

• ફરિયાદો, એફ.આઈ.આર., તપાસ જેવા કામમાં આ ડમી PI કેટલો વિશ્વસનીય હોઈ શકે?

• પોલીસ સ્ટેશનમાં આવતી ગરીબ-મધ્યમ વર્ગની અરજીઓ ક્યાં સુધી દબાઈ ગઈ હશે?

નાગરિકોના મતે, આ કિસ્સો માત્ર “બદલી”થી દબાવી દેવાનો નથી, પરંતુ સિસ્ટમમાં વ્યાપક સુધારા કરવાની જરૂર છે.

📜 પોલીસ તંત્ર પર પડતી અસર

આવા બનાવો પોલીસ તંત્રની છબીને ભારે નુકસાન પહોંચાડે છે. પોલીસનો ધ્યેય છે “સેવા, સુરક્ષા અને ન્યાય”, પરંતુ જ્યારે પોલીસ અધિકારી પોતે જ પોતાની ફરજ અન્યને સોંપે ત્યારે:

1. વિશ્વાસ ઘટે: લોકોનો પોલીસ પરનો વિશ્વાસ ખતમ થવા લાગે છે.

2. અપરાધીઓને લાભ: અપરાધીઓ આવી સિસ્ટમનો દુરુપયોગ કરીને છૂટા ફરી શકે છે.

3. ઈમાનદાર અધિકારીઓને મુશ્કેલી: થોડા ભ્રષ્ટ અધિકારીઓના કારણે આખું પોલીસ તંત્ર શંકાના ઘેરા આવે છે.

🏛️ કાનૂની દૃષ્ટિએ

ભારતીય કાનૂન મુજબ પોલીસ અધિકારીની ફરજો અને જવાબદારીઓ સ્પષ્ટ રીતે નક્કી છે. PI પદ એ કાયદાકીય રીતે મહત્વનું સ્થાન છે.

• CrPC (Criminal Procedure Code) અનુસાર, કોઈપણ FIR નોંધી કે તપાસ કરવાનું અધિકાર માત્ર અધિકૃત પોલીસ અધિકારી પાસે જ છે.

• કોઈ ખાનગી વ્યક્તિને આવી સત્તા આપવી કાયદેસર ગુનો ગણાય.

• આ ગુનામાં “પાવરનો દુરુપયોગ” તથા “કાયદાનું ઉલ્લંઘન” જેવા ગંભીર આરોપો લાગુ પડી શકે છે.

🗣️ નિષ્ણાતોની પ્રતિક્રિયા

કાનૂની નિષ્ણાતો અને ભૂતપૂર્વ પોલીસ અધિકારીઓએ આ મુદ્દે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે:

• “PI એ પદ માત્ર ખુરશી નથી, એ વિશ્વાસનું પ્રતિક છે. તેને ખાનગી હાથમાં આપવું એ જનતાની સુરક્ષાને જોખમમાં મૂકવું છે.”

• “માત્ર બદલી નહિ, કડક કાયદાકીય કાર્યવાહી થવી જોઈએ. નહીં તો આવાં બનાવો ફરી ફરી થશે.”

• “પોલીસ તંત્રમાં નિયમિત ઑડિટ અને અચાનક ચેકિંગ સિસ્ટમ શરૂ કરવી જોઈએ.”

🔍 સિસ્ટમેટિક ખામીઓ

આ બનાવ એકલદોકલ નથી. વર્ષોથી અનેક સ્થળોએ એવા આક્ષેપો સામે આવ્યા છે કે કેટલાક અધિકારીઓ પોતાની ફરજ ગેરકાયદેસર રીતે અન્યને સોંપે છે અથવા દબાણ હેઠળ કામ કરે છે.

મુખ્ય કારણો:

1. જવાબદારીનો અભાવ

2. ઉચ્ચ અધિકારીઓની આંખ આડા કાન

3. રાજકીય દબાણ અને ભ્રષ્ટાચાર

4. જનતા પાસે અવાજ ઊંચકવાની હિંમતનો અભાવ

🛑 આગળ શું કરવું જોઈએ?

1. કડક સજા – આવા અધિકારીઓને માત્ર બદલી નહિ, પરંતુ સેવા પરથી સસ્પેન્ડ કરીને કાયદાકીય કાર્યવાહીમાં લાવવું જોઈએ.

2. ટ્રેનિંગ અને મોનીટરીંગ – પોલીસ તંત્રમાં સમયાંતરે તાલીમ અને કાર્ય પર દેખરેખ હોવી જોઈએ.

3. જનતા માટે હેલ્પલાઇન – નાગરિકોને આવા બનાવોની ફરિયાદ કરવા માટે સીધી હેલ્પલાઇન અથવા પોર્ટલ ઉપલબ્ધ કરાવવું જોઈએ.

4. ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ – પોલીસ સ્ટેશનમાં સીસીટીવી ફરજિયાત રાખીને કાર્યપ્રણાલી પારદર્શક બનાવવી જોઈએ.

📢 સમાપન

સુરતના આ બનાવે ફરી એકવાર સાબિત કર્યું છે કે પોલીસ તંત્રમાં પારદર્શકતા અને જવાબદારી સુનિશ્ચિત કરવા માટે ગંભીર સુધારાની જરૂર છે. PI સોલંકી જેવા અધિકારીઓ સામે કડક પગલા ભરવા જોઈએ, જેથી ભવિષ્યમાં કોઈ અધિકારી પોતાના પદની મર્યાદા તોડી ન શકે.

પોલીસ તંત્ર એ સમાજની રીડ છે. જો એમાં જ ભ્રષ્ટાચાર અને ઉદાસીનતા હશે, તો નાગરિકોની સુરક્ષા કઈ રીતે થશે? હવે પ્રશ્ન માત્ર એક PI નો નથી, પરંતુ આખી સિસ્ટમને શુદ્ધ કરવાની જરૂર છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060

Author: samay sandesh