ગુજરાતના ખેડૂતો માટેની હાલની પરિસ્થિતિ ખૂબ જ ગંભીર અને ચિંતાજનક બની ગઈ છે. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી રાજ્યના અનેક વિસ્તારોમાં અતિવૃષ્ટિ અને કમોસમી વરસાદને કારણે પાકનું ભારે નુકસાન થયું છે. અનેક તાલુકાઓમાં ખેતરો પાણીમાં ગરક થઈ ગયા છે, તો કેટલાક વિસ્તારોમાં જમીન ધોવાઈ ગઈ છે. આવી દયનીય પરિસ્થિતિ વચ્ચે ગુજરાત કિસાન કોંગ્રેસના ચેરમેન પાલભાઈ આંબલિયાએ રાજ્ય સરકારને સીધો અને કડક પત્ર લખી ખેડૂતોની હકીકત રજૂ કરી છે. તેમના શબ્દોમાં માત્ર ફરિયાદ નહીં, પરંતુ જમીન સાથે જોડાયેલ હૃદયની પીડા વ્યક્ત થાય છે — “સરકાર ઉદ્યોગપતિઓને લાખો કરોડની માફી આપે છે, તો ખેડૂતને પણ પાક ધિરાણ માફીનો હક છે.”
અતિવૃષ્ટિ, કમોસમી વરસાદ અને પાકનું વિનાશક નુકસાન
રાજ્યના સૌરાષ્ટ્ર, દક્ષિણ ગુજરાત અને ઉત્તર ગુજરાતના અનેક જિલ્લાઓમાં છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાઓથી ભારે વરસાદ વરસ્યો હતો. કેટલીક જગ્યાએ તો 200થી 300 મિ.મી.થી વધુ વરસાદ વરસતાં ખેતરોમાં પાણી ભરાઈ ગયું. ખેડૂતોએ આખા વર્ષનું ધન, પરિશ્રમ અને આશા ખેતરમાં નાખી હતી, પરંતુ કુદરતની આ મોજશોખ સામે બધું વ્યર્થ ગયું.
પાલભાઈ આંબલિયાએ પોતાના પત્રમાં લખ્યું છે કે, “ખેડૂત માટે ખેતર માત્ર રોજગાર નથી, તે તેનું મંદિર છે. પરંતુ આજ એ મંદિર જ તૂટી પડ્યું છે.”
તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો કે વરસાદને કારણે કપાસ, મગફળી, તલ, ચણા અને ઘઉં જેવા મુખ્ય પાકોને ભારે નુકસાન થયું છે. અનેક વિસ્તારોમાં બોરિંગ ધોવાઈ ગયા છે, નાળિયા બંધ થઈ ગઈ છે અને પાકની સાથે સાથે ખેતીની જમીન પણ ધોવાઈ ગઈ છે. આથી ખેડૂતો ફરી ખેતર તૈયાર કરવાની સ્થિતિમાં નથી રહ્યા.
સરકારની જાહેરાતો માત્ર કાગળ પર — પાલભાઈ આંબલિયાનો આક્ષેપ
કિસાન કોંગ્રેસના ચેરમેન પાલભાઈ આંબલિયાએ રાજ્ય સરકાર સામે ગંભીર આક્ષેપ કરતાં જણાવ્યું કે, “સરકારના મંત્રીઓ માઇક્રોફોન પર સહાયની જાહેરાત કરે છે, પરંતુ ખેડૂતોના ખાતામાં એક રૂપિયો પણ નથી પહોંચતો.”
તેમણે ઉદાહરણ આપ્યું કે ગયા વર્ષે અતિવૃષ્ટિ માટે જાહેર કરાયેલા ₹1769 કરોડના પેકેજમાંથી આજ સુધી ₹500 કરોડ પણ ખેડૂતોને ચૂકવાયા નથી.
ઉપરાંત, કમોસમી વરસાદ માટે જાહેર કરાયેલા સહાય પેકેજમાંથી ખેડૂતોને એક રૂપિયો પણ મળ્યો નથી. આથી આંબલિયાએ જણાવ્યું કે ખેડૂતોમાં ભારે રોષ છે અને સરકારની વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્નચિહ્ન ઉભું થયું છે.
તેમણે સ્પષ્ટ રીતે જણાવ્યું કે “જાહેરાતો અને પ્રેસ નોટો ખેડૂતોના ઘા પર મીઠું છે. ખેડૂતોને વાસ્તવિક સહાય જોઈએ, કાગળ પરના વચનો નહીં.”
માગણીઓ : હેક્ટરદીઠ સહાય અને પાક ધિરાણ માફી
પાલભાઈ આંબલિયાએ પોતાના પત્રમાં સરકાર સામે સ્પષ્ટ માગણીઓ રાખી છે:
-
પાક ધિરાણ માફી જાહેર કરવી — જેમ ઉદ્યોગપતિઓને કરોડો રૂપિયાની લોન માફી આપવામાં આવે છે, તેમ ખેડૂતોને પણ પાક ધિરાણ માફીનો લાભ આપવો જોઈએ.
-
હેક્ટરદીઠ ₹1 લાખની જમીન ધોવાણ સહાય — અતિવૃષ્ટિથી હજારો એકર જમીન ધોવાઈ ગઈ છે, જેમાં ફરી ખેતી કરવા માટે ભારે ખર્ચ આવશે. આથી હેક્ટરદીઠ ઓછામાં ઓછા ₹1 લાખ સહાય જાહેર કરવી જોઈએ.
-
ખેડૂતોના વિમાની દાવાઓ તરત ચૂકવવા — ઘણા ખેડૂતોને પાક વીમાનો દાવો મળ્યો નથી, ઈન્સ્યોરન્સ કંપનીઓના વિલંબ સામે સરકારને કડક કાર્યવાહી કરવી જોઈએ.
-
ગ્રામીણ સ્તરે તાત્કાલિક સર્વે અને રિપોર્ટિંગ — દરેક તાલુકામાં તાત્કાલિક સર્વે કરી, ખેડૂતોના નુકસાનનો અહેવાલ તૈયાર કરી સહાય વહેંચણી શરૂ કરવી જોઈએ.
આ માંગણીઓ માત્ર કાગળ પરની યોજના નથી, પરંતુ ખેડૂતોના જીવતરણ માટેના તાત્કાલિક ઉપાય છે.
ઉદ્યોગપતિઓને કરોડો માફ, તો ખેડૂતોને કેમ નહીં?
આંબલિયાએ સરકાર સામે સીધો સવાલ ઉઠાવ્યો કે “બેંકોમાં મોટાં ઉદ્યોગપતિઓના હજારો કરોડ રૂપિયાના લોન માફ થાય છે. નાણાકીય માફી અને રિફાઇનાન્સના અનેક માધ્યમો દ્વારા ઉદ્યોગોને ઉગારી લેવામાં આવે છે. પરંતુ જ્યારે ખેડૂતના 30-40 હજારના પાક લોનની વાત આવે છે ત્યારે આખી સિસ્ટમ સખત બની જાય છે. શું ખેડૂત દેશના નાગરિક નથી?”
આ પ્રશ્ન માત્ર એક વ્યક્તિનો નહીં, પરંતુ લાખો ખેડૂતોના મનની વેદના છે. રાજ્યના અનેક જિલ્લાઓમાં ખેડૂતો આજે બેંકના નોટિસો અને દેવાના ભારથી ત્રસ્ત છે. ઘણા ખેડૂતો આત્મહત્યા સુધી પહોંચ્યા છે, અને તેમ છતાં સરકારની ચુપ્પી તોડાયેલી નથી.
ખેડૂતોની હાલત — આશા અને વાસ્તવિકતા વચ્ચેનું અંતર
પાલભાઈ આંબલિયાએ જણાવ્યું કે, “સરકાર કહે છે કે ખેડૂત દેશનો અન્નદાતા છે, પરંતુ અન્નદાતા આજે પોતાનું ઘર ચલાવવા માટે મજૂરી કરવા મજબૂર થયો છે.”
અતિવૃષ્ટિથી પાક બરબાદ થયા પછી ઘણા ખેડૂતોને પરિવાર ચલાવવો મુશ્કેલ બની ગયો છે. ખેતરમાં બિયારણ નાખવા માટે પૈસા નથી, લોનની વસુલાત માટે બેંકના નોટિસો આવી રહ્યા છે, અને બીજીતરફ સહાયની રાહ જોઈ રહેલા ખેડૂતોના આંખોમાં નિરાશા છવાઈ ગઈ છે.
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે, “ખેડૂત માટે સહાય એટલે જીવ બચાવવાનો શ્વાસ છે. સરકાર જો તાત્કાલિક રાહત નહીં આપે તો આગામી સિઝનમાં ખેડૂતો ખેતરમાં બિયારણ નાખવાની સ્થિતિમાં નહીં રહે.”
ખેડૂતોના હિત માટે રાજકીય એકતા જરૂરી
પાલભાઈ આંબલિયાએ પત્રમાં એ પણ કહ્યું છે કે ખેડૂતોના પ્રશ્નો કોઈ એક પક્ષના નથી. આ દેશના પ્રશ્નો છે. તેમણે અન્ય રાજકીય નેતાઓને પણ અપીલ કરી કે તેઓ પક્ષવાદ છોડીને ખેડૂતોની સાથે ઉભા રહે.
તેમના શબ્દોમાં, “પાક ધિરાણ માફી અને હેક્ટરદીઠ સહાય કોઈ રાજકીય લાભ માટે નહીં, પરંતુ જીવ બચાવવા માટે છે. ખેડૂતોના આંસુ રાજકીય રંગ વગરના હોય છે.”
ભવિષ્ય માટેની દિશા : ખેડૂતોને ન્યાય અને સન્માન
પત્રના અંતે પાલભાઈ આંબલિયાએ રાજ્ય સરકારને ચેતવણી આપી છે કે જો આગામી કેટલાક અઠવાડિયામાં નક્કર પગલાં લેવામાં નહીં આવે તો કિસાન કોંગ્રેસ સમગ્ર ગુજરાતમાં આંદોલન શરૂ કરશે.
તેમણે જણાવ્યું કે, “આ લડત રાજકારણ માટે નહીં, પરંતુ અન્નદાતાના હક માટે છે. ખેડૂતોને ન્યાય અને સન્માન મળવું જોઈએ, કારણ કે ખેતરથી જ ગુજરાતની અર્થવ્યવસ્થા ચાલે છે.”
સમાપન : ખેડૂતોની વેદના અને સરકારની જવાબદારી
આ પત્ર એક ચેતવણી પણ છે અને એક અપીલ પણ. ગુજરાતના અન્નદાતાઓ આજે પરિસ્થિતિના સૌથી મુશ્કેલ ચોરાસે ઊભા છે. કુદરતી આફતો, બજારની અસ્થિરતા અને નીતિગત અસ્પષ્ટતાના કારણે ખેડૂતનો આત્મવિશ્વાસ તૂટી રહ્યો છે.
આથી, સરકાર માટે આ પત્ર માત્ર વાંચવાનો નહીં, પણ અમલ કરવાનો સમય છે.
ખેડૂતને સહાય મળશે, ત્યારે જ ગુજરાતનું ભવિષ્ય સચવાશે.
નિષ્કર્ષ :
કિસાન કોંગ્રેસના ચેરમેન પાલભાઈ આંબલિયાનો પત્ર ખેડૂતોની હાલતનો વાસ્તવિક અરીસો છે —
“માત્ર જાહેરાત નહીં, પાક ધિરાણ માફી જોઈએ.”
આ વાક્યમાં ગુજરાતના દરેક ખેડૂતનો સ્વર ગુંજે છે, જે હવે સરકાર પાસેથી શબ્દ નહીં, પરંતુ કાર્યની રાહ જોઈ રહ્યો છે.
