રાજકોટ – શહેરના ગ્રીનલેન્ડ ચોકડી વિસ્તારની આજુબાજુનો વિસ્તાર સામાન્ય રીતે વ્યસ્ત, વેપારી અને શહેરી માહોલ માટે ઓળખાય છે. પરંતુ આ જ વિસ્તારમાં આવેલ ખેતલા આપા મંદિરમાં ગયા 24 કલાકમાં બનેલી એક ઘટના માત્ર રાજકોટ જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર સૌરાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં ચર્ચાનો કેન્દ્ર બની ગઈ છે.
ફોરેસ્ટ વિભાગ દ્વારા મળેલી ચોક્કસ માહિતીના આધારે કરવામાં આવેલી અચાનક તપાસ દરમિયાન મંદિરના પરિસરમાં કુલ 52 જીવતા સાપો મળી આવ્યા છે.
આ તમામ સાપો વિવિધ જાતિના, સંભાળવામાં આવેલા અને જીવતા હાલતમાં હતા.
આ પરિસ્થિતિને ગેરકાયદેસર વન્યપ્રાણી કસ્ટડી, ધાર્મિક સ્થળનો દુરૂપયોગ અને સોશિયલ મીડિયા મારફતે ભ્રમ ફેલાવવાના ગંભીર કેસ તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.
ફોરેસ્ટ વિભાગે તપાસ પૂરી કર્યા બાદ મંદિરના મહંત મનુ મણીરામ દુધરેજીયાની ધરપકડ કરી છે.
ધરપકડનું મુખ્ય કારણ—
સામાન્ય જનતામાં ભ્રમ ફેલાવવો,
વન્યપ્રાણીઓનો ગેરકાયદેસર કબ્જો રાખવો
અને સોશિયલ મીડિયા પર વિડિયો અપલોડ કરીને આ સ્થળને “નાગનો ઘર–દિવ્ય સ્થળ” દર્શાવવું.
ઘટનાની શરૂઆત – સોશિયલ મીડિયા પરથી શંકા જન્મી
તાજેતરના દિવસોમાં TikTok, Instagram, YouTube Shorts અને WhatsApp પર એક વિડિયો વાઈરલ થઈ રહ્યો હતો.
આ વિડિયો ખેતલા આપા મંદિરની અંદરનો હોવાનું જણાવવામાં આવતું હતું, જેમાં મહંત પોતે કહી રહ્યા હતા:
-
“આ સ્થળ નાગદેવનું પ્રાચીન ઘર છે”
-
“અહીં સાપો પોતાના ઇચ્છાથી રહે છે, કોઈ તેમને સ્પર્શી પણ શકતું નથી”
-
“અહીં દર્શન કરવાથી નાગદેવની કૃપા મળે છે”
આ વિડિયો પર લાખોમાં વ્યૂ થયા.
અચાનક પૂરતા પ્રમાણમાં લોકો મંદિર તરફ આવવા લાગ્યા.
સ્થાનિકો વચ્ચે ચર્ચા હતી કે “મંદિરમાં રોજ રાત્રે સાપો દેખાય છે”.
આ ચર્ચા ફોરેસ્ટ વિભાગ સુધી પહોંચી.
આધુનિક ડિજિટલ વોચ સિસ્ટમ હેઠળ વાઈરલ વિડિયોનું ટેક્નિકલ ટ્રેકિંગ કરવામાં આવ્યું.
વિડિયોનું સ્થળ ખેતલા આપા મંદિર હોવાનું નિશ્ચિત થતાં જ તપાસની શરૂઆત કરવામાં આવી.
ફોરેસ્ટ વિભાગની રેઇડ – શનિવારની સાંજે બનેલું નાટ્ય
એક વિશેષ ટીમ, જેમાં
-
રેન્જ ફોરેસ્ટ ઓફિસર
-
બે ફોરેસ્ટ ગાર્ડ
-
વાઈલ્ડલાઈફ રેસ્ક્યુ ટીમ
-
વિડિઓ ડોક્યુમેન્ટેશન ટીમ
-
પોલીસ દળ
સમાવેશ કરાયો.
સાંજના 7:40 વાગ્યે ટીમે અચાનક મંદિર પર દસ્તક મારી.
તપાસ અધિકારીઓએ મહંતને નોટિસ બતાવી અને પરિસરની સંપૂર્ણ ચકાસણી શરૂ કરી.
જે જોવામાં આવ્યું તે ચોંકાવનારું હતું—
મંદિરના પાછળના ભાગમાં એક બંધરૂમ મળ્યો.
આ રૂમમાં લાઇટ હતી, પાણી રાખવામાં આવ્યું હતું, અને લાકડાના બોક્સ અને પ્લાસ્ટિકના ડ્રમ્સ ગોઠવાયેલા હતા.
આ તમામમાં કુલ 52 જીવતા સાપો મળ્યા.
કયા-કયા જાતિના સાપો મળ્યા? (પ્રાથમિક માહિતી મુજબ)
-
ભારતીય રેટ સ્નેક
-
ધામણ
-
કોબ્રાના બે નાનાં બાળક
-
કેટલાક ઝેર વિનાના જમીનવાળા સાપ
-
કેટલાક રેસ્ક્યુ કરાયેલા સાપો જેવા લાગે તેવા
આમાંથી કેટલાક સાપો સામાન્ય રીતે જંગલોમાં મળે છે,
પરંતુ શહેરના શહેરી વિસ્તારમાં અને મંદિરમાં મળી આવવું ખૂબ અસ્વાભાવિક છે.
મહંતનું નિવેદન – “આ સર્પદેવની કૃપા છે”
ધરપકડ પહેલાં મહંત મનુ મણીરામે અધિકારીઓને જણાવ્યું:
-
“આ સાપો પોતે આવે છે, મેં તેમને રાખ્યા નથી.”
-
“આ સ્થળ નાગનું ઘર છે, અહીં સાપો પેઢીઓથી વસે છે.”
-
“હું લોકોમાં ભક્તિ ફેલાવતો હતો, કોઈ ગુનો કર્યો નથી.”
પરંતુ વિભાગે સાપો રાખવાની વ્યવસ્થિત વ્યવસ્થા, પાણીના વાસણો, છાંયડી, બોક્સ, ખોરાકની વ્યવસ્થા જેવી વસ્તુઓ જોઈને સ્પષ્ટ કર્યુ કે—
આ વાતો સત્ય નથી.
અધિકારીઓના નિવેદન
ફોરેસ્ટ રેન્જ ઓફિસરનું કહેવું છે:
“આ વન્યપ્રાણીઓનો ગેરકાયદેસર કબ્જો છે. Wildlife Protection Act, 1972 મુજબ કોબ્રા Schedule-I species છે.
તેને રાખવું, પરિવહન કરવું, દર્શાવવું—બધું ગંભીર ગુનો છે.”
પોલીસ અધિકારીએ ઉમેર્યું:
“મહંતે સોશિયલ મીડિયા પર ખોટી માહિતી ફેલાવીને લોકોની ભાવનાનો ઉપયોગ કર્યો.
સોસાયટીમાં ભ્રમ ફેલાવવો એક અલગ ગુનો છે.”
સોશિયલ મીડિયા – મંદિરનું પ્રચારસ્થાન કે ગુનાનો માધ્યમ?
સોશિયલ મીડિયા વિના આ કેસ કદાચ સામે જ ન આવ્યો હોત.
પરંતુ આ કેસ સોશિયલ મીડિયાના બે મુખાવટ બતાવે છે:
સકારાત્મક –
જાગૃત નાગરિકોએ વિડિયો ફોરેસ્ટ વિભાગ સુધી મોકલ્યો.
નકારાત્મક –
મહંતે અનુયાયીઓ વધારવા, લોકોનો વિશ્વાસ મેળવવા અને ભક્તો ઉમેરવા માટે નાગદેવના નામનો ઉપયોગ કર્યો.
વિડિયો પર લોકોની ટિપ્પણીઓ:
-
“નાગદેવ જીવંત દર્શન આપે છે!”
-
“મહંતજીને વિશેષ શક્તિ મળી છે”
-
“આ સ્થળ પવિત્ર છે, અહીં જજો”
આ ટિપ્પણીઓના કારણે લોકો ભેગા થતાં જતા હતા અને મંદિરનું વાતાવરણ ભીડભાડભર્યું બનતું હતું.
નાગદેવની ધાર્મિક માન્યતાઓ – ભૂલ અને સત્યનો સંધિબંધ
ભારતીય પરંપરામાં નાગદેવની પૂજા ખૂબ પ્રાચીન છે.
નાગ પંચમી, શ્રાવણ માસ, શિવપૂજા સાથે તેનો ઊંડો સંબંધ છે.
પરંતુ—
સત્ય એ છે કે:
-
કોઈ પણ ધાર્મિક માન્યતા Wildlife Protection Act થી ઉપર નથી.
-
સાપોને પકડવું, રાખવું અથવા વેચવું સખત મનાઈ છે.
-
મંદિરમાં જીવતા સાપોને રાખવા માટે રાજ્યની મંજૂરી આવશ્યક છે.
રાજકોટના સાપ વિશેષજ્ઞોના મતે:
“સાપ પોતે આવીને રહે—આ માન્યતા વાસ્તવિક દુનિયામાં અશક્ય છે.
તમામ સાપોની એક જ જગ્યાએ હાજરી સ્પષ્ટ કરે છે કે તેમને ઇચ્છાપૂર્વક લાવવામાં આવ્યા છે.”
લોકપ્રતિક્રિયા – ભય, આશ્ચર્ય અને ગુસ્સો
મંદિર પાસેની વસાહતોમાં ભારે ખળભળાટ મચી ગયો:
સ્થાનિકોના પ્રતિભાવ
-
“52 સાપો? અમારા બાળકો બહાર રમે છે! આ તો ગંભીર બેદરકારી છે.”
-
“મંદિર ભક્તિ માટે છે, સાપો રાખવા માટે નહીં.”
-
“સોશિયલ મીડિયા પર ખોટો પ્રચાર બંધ થવો જોઈએ.”
ભક્તોના પ્રતિભાવ:
કેટલાક ભક્તો હજુ પણ મહંતની પાછળ ઉભા છે:
-
“મહંત સાદા મનના છે, તેમનો કોઈ ખોટો ઈરાદો નહીં હોય.”
પરંતુ બહુમતી લોકો કહે છે:
-
“ધર્મના નામે ભ્રમ ફેલાવવો અપરાધ છે.”
કાયદાકીય કાર્યવાહી – કયા ગુના દાખલ થયા?
પ્રાથમિક રીતે નીચેના કલમો લાગુ કરવામાં આવ્યા છે:
Wildlife Protection Act, 1972
-
Schedule I species (કોબ્રા) નો કસ્ટડી
-
વન્યપ્રાણીઓનું ગેરકાયદેસર પરિવહન
-
વન્યપ્રાણીઓને જાહેર સ્થળે રાખવું
Indian Penal Code / BNSS મુજબ
-
જનતા વચ્ચે ભ્રમ ફેલાવવો
-
સોસાયટીમાં અંધશ્રદ્ધા ફેલાવવાનો પ્રયાસ
-
ખોટા વિડિયો દ્વારા મિસઈનફોર્મેશન
અધિકારીઓએ કહ્યું છે કે તપાસ આગળ વધશે અને જરૂરીયાત મુજબ વધુ કલમો ઉમેરાશે.
વિસ્તૃત તપાસ – સાપ ક્યાંથી આવ્યા? પાછળ કોણ છે?
હવે તપાસના ત્રણ મુખ્ય પ્રશ્નો:
1. આ સાપો ક્યાંથી લાવવામાં આવ્યા?
-
ખેતર વિસ્તાર?
-
અન્ય મંદિરો?
-
રેસ્ક્યુ ટીમ?
-
કોઈ નાગબાબા જૂથ?
2. સાપો રાખવાનો હેતુ શું?
-
ભક્તોમાં અંધશ્રદ્ધા ફેલાવવી?
-
મંદિરની આવક વધારવી?
-
સોશિયલ મીડિયામાં લોકપ્રિયતા મેળવવી?
3. શું મહંત એકલા જ જવાબદાર છે કે પાછળ આખું નેટવર્ક છે?
ફોરેસ્ટ વિભાગે સંકેત આપ્યો છે કે આ તપાસ વધુ વિસ્તૃત થશે.
52 સાપોના આરોગ્યની ચકાસણી શરૂ
વાઈલ્ડલાઈફ રેસ્ક્યુ સેન્ટરે તમામ સાપોને સુરક્ષિત રીતે કબ્જે લીધા છે.
કોઈને ઈજા, ડિહાઈડ્રેશન, પાંજરાની ઈજાઓ અથવા પાચન સંબંધિત સમસ્યાઓ છે કે નહીં તે તપાસ થઈ રહી છે.
પુર્ણ આરોગ્ય મળ્યા બાદ તેમને સ્વાભાવિક વસવાટ સ્થળે છોડી દેવામાં આવશે.
ખેતલા આપા મંદિરનો ઈતિહાસ – અને નવી છબી પર પ્રશ્નો
ખેતલા આપા મંદિર મૂળે સ્થાનિક સ્તરે પૂજિત દેવસ્થાન છે.
અહીં ખાસ કરીને પરિવારજન, માતાપિતા, વિદ્યાર્થીઓ દર્શન કરવા આવે છે.
આ મંદિર અચાનક “નાગદેવના રહસ્યમય ઘર” તરીકે વાઈરલ થવાથી તેની મૂળ છબી બદલાઈ ગઇ હતી.
હવે આ બનાવ પછી મંદિર ટ્રસ્ટની જવાબદારી અને વહીવટીતંત્રની ભૂમિકા ઉપર ગંભીર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે.
મહંતની ધરપકડ બાદ મંદિરની સ્થિતિ – ભક્તોનું મૌન, સુરક્ષા વધારાઈ
ધરપકડ બાદ:
-
મંદિરના દરવાજા તાત્કાલિક બંધ
-
પોલીસે વધારાની સુરક્ષા મૂકી
-
ભીડ નિયંત્રણ
-
ટ્રસ્ટ જવાબદારાને તાકીદ
-
CCTV ફૂટેજ જપ્ત
-
ડિજિટલ એવિડન્સ કબ્જે
સ્થાનિક લોકોમાં મિશ્ર ભાવનાઓ—
આશ્ચર્ય, ગુસ્સો અને સાથે ભય પણ છે કે સાપો બીજી જગ્યાએ તો ન હોય?
ફોરેસ્ટ વિભાગે ખાતરી આપી છે કે સમગ્ર પરિસરનું સ્કેનિંગ કરવામાં આવ્યું છે.
ઉપસંહાર – ધાર્મિક સ્થાનો પર અંધશ્રદ્ધા સામે કાયદાની કડક કામગીરી
આ ઘટના સ્પષ્ટ કરે છે:
✔ ધાર્મિક સ્થળે વન્યપ્રાણીઓનું ગેરકાયદેસર પ્રદર્શન ગંભીર ગુનો છે
✔ સોશિયલ મીડિયા પર ખોટી માહિતી ફેલાવવી દંડનીય છે
✔ ભક્તિ અને અંધશ્રદ્ધા વચ્ચેની રેખા પાર ન થવી જોઈએ
✔ વહીવટી તંત્ર હવે વધુ સતર્ક છે
✔ Wildlife Protection Act કડક રીતે અમલમાં આવશે
આ કેસ માત્ર એક મંદિરની ઘટના નથી—
પણ આખા સમાજને સંદેશ આપે છે કે:
“ધર્મનું રક્ષણ જરૂરી છે,
પણ કાયદો તેના ઉપર નથી.”
