શિયાળુ સત્રના અંતે મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસનું સ્પષ્ટ નિવેદન; એકનાથ શિંદેના આક્રમક પ્રહારો, વિધાનસભામાં ‘ધુરંધર’ની ગુંજ
નાગપુર :
વિધાનસભાના શિયાળુ સત્રના છેલ્લા દિવસે મહારાષ્ટ્રની રાજકીય હવામાનમાં ઉગ્રતા અને આત્મવિશ્વાસ બંનેનું અનોખું સંયોજન જોવા મળ્યું. રાજ્યના મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે ગૃહને સંબોધન કરતાં રાજ્યની નાણાકીય સ્થિતિ અંગે ચાલી રહેલી ચર્ચાઓ અને વિરોધ પક્ષોના આક્ષેપોનો તર્કસંગત અને સ્પષ્ટ જવાબ આપ્યો. તેમણે સ્વીકાર્યું કે રાજ્યની તિજોરી ‘છલકાઈ રહી છે’ એવું નથી, પરંતુ સાથે જ આ વાત પર ભાર મૂક્યો કે મહારાષ્ટ્રની આર્થિક પરિસ્થિતિ મજબૂત છે અને ચિંતાનું કોઈ કારણ નથી.
શિયાળુ સત્ર દરમિયાન વિધાનસભ્યો દ્વારા નાણાકીય ખાધ, દેવું, કલ્યાણકારી યોજનાઓના ખર્ચ અને વિકાસ કાર્યોના ભવિષ્ય અંગે અનેક પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા હતા. આ તમામ મુદ્દાઓનો જવાબ આપતાં મુખ્યમંત્રીએ રાજ્યના અર્થતંત્ર અંગે લાંબા ગાળાની દૃષ્ટિ અને સરકારની નીતિઓનું વિસ્તૃત ચિત્ર રજૂ કર્યું.
‘તિજોરી ભરેલી નથી, પરંતુ અર્થતંત્ર મજબૂત છે’
દેવેન્દ્ર ફડણવીસે ગૃહમાં સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું હતું કે, “હું એમ નહીં કહું કે રાજ્યની તિજોરી ભરેલી છે કે પૈસાનો અતિરેક છે. રાજ્ય સરકાર પણ નાણાકીય દબાણ અનુભવી રહી છે. તેમ છતાં, હું સંપૂર્ણ વિશ્વાસ સાથે કહી શકું છું કે દેશના મોટા રાજ્યોમાં મહારાષ્ટ્રનું અર્થતંત્ર આજે પણ મજબૂત છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે રાજ્ય સામે અનેક પડકારો હોવા છતાં સરકાર નાણાકીય શિસ્ત જાળવી રહી છે. “માત્ર ખર્ચ કરવો એ વિકાસ નથી, પરંતુ જવાબદારીપૂર્વક ખર્ચ કરીને ભવિષ્યને સુરક્ષિત બનાવવું એ સાચો વિકાસ છે,” એમ તેમણે જણાવ્યું.
૨૦૨૯-૨૦૩૦માં એક ટ્રિલ્યન ડૉલર રાજ્ય બનવાનો લક્ષ્ય
મુખ્યમંત્રીએ મહારાષ્ટ્રના આર્થિક ભવિષ્ય અંગે મહત્ત્વાકાંક્ષી દૃષ્ટિ રજૂ કરતાં કહ્યું કે, “મહારાષ્ટ્ર ૨૦૨૯ અને ૨૦૩૦ની વચ્ચે ભારતનું પ્રથમ એક ટ્રિલ્યન ડૉલરનું રાજ્ય અર્થતંત્ર બનશે.”
આ દાવાની પાછળનું કારણ સમજાવતા તેમણે જણાવ્યું કે, આ સિદ્ધિ કોઈ અચાનક બનનારી ઘટના નહીં હોય, પરંતુ લાંબા ગાળાના આયોજન અને કડક નાણાકીય શિસ્તનું પરિણામ હશે. રાજ્ય સરકારે વિકાસ માટે ૨૦૪૭ સુધીનો વિસ્તૃત રોડમૅપ તૈયાર કર્યો છે, જેમાં ૨૦૩૦, ૨૦૩૫ અને ૨૦૪૭ માટે તબક્કાવાર લક્ષ્યાંકો નક્કી કરવામાં આવ્યા છે.
નાણાકીય ખાધ ૩ ટકા સુધી જાળવવાનો દાવો
વિપક્ષ દ્વારા રાજ્યની વધતી નાણાકીય ખાધ અંગે કરવામાં આવેલા આક્ષેપોને ફગાવતા ફડણવીસે જણાવ્યું હતું કે, “રાજ્યની નાણાકીય ખાધ લગભગ ૩ ટકા જેટલી છે, જે સ્વીકાર્ય મર્યાદામાં છે.”
તેમણે ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો કે મુખ્યમંત્રી માઝી લાડકી બહિણ યોજના, ખેડૂતોને આપવામાં આવેલી રાહતો અને અન્ય કલ્યાણકારી યોજનાઓ અમલમાં મૂક્યા બાદ પણ સરકાર આ ખાધને નિયંત્રણમાં રાખી શકી છે. “આ દર્શાવે છે કે રાજ્યની નાણાકીય વ્યવસ્થા સંયમિત અને જવાબદાર છે,” એમ તેમણે કહ્યું.
વિકાસ અને કલ્યાણ વચ્ચે સંતુલન
મુખ્યમંત્રીએ પોતાના ભાષણમાં વિકાસ અને કલ્યાણ વચ્ચે સંતુલન જાળવવાની સરકારની નીતિ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે જણાવ્યું કે, “માત્ર ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર ખર્ચ કરવો કે માત્ર કલ્યાણકારી યોજનાઓ ચલાવવી – બંનેમાંથી કોઈ એક રસ્તો પૂરતો નથી. અમારે બંને વચ્ચે સંતુલન સાધવું છે.”
તેમણે જણાવ્યું કે રાજ્ય સરકાર ખેડૂતો, મહિલાઓ, યુવાનો અને ગરીબ વર્ગ માટે યોજનાઓ અમલમાં મૂકી રહી છે, સાથે સાથે ઉદ્યોગ, રોકાણ અને રોજગાર વધે તે માટે પણ સતત પ્રયાસ કરી રહી છે.
‘મુંબઈ રાજ્યનો ભાગ હતું, છે અને રહેશે’
વિધાનસભામાં ઉઠાવવામાં આવેલા પ્રાદેશિક અને રાજકીય મુદ્દાઓ પર પણ ફડણવીસે સ્પષ્ટ વલણ વ્યક્ત કર્યું. તેમણે કહ્યું કે, “મુંબઈ રાજ્યનો ભાગ હતું, છે અને રહેશે.”
આ નિવેદનને રાજકીય રીતે પણ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવી રહ્યું છે, કારણ કે મુંબઈના મહત્વ અને રાજ્યની આર્થિક શક્તિ અંગે સમયાંતરે વિવાદો ઉઠતા રહે છે. મુખ્યમંત્રીએ આ નિવેદન દ્વારા સરકારનું સ્પષ્ટ વલણ ફરી એકવાર રજૂ કર્યું.
વિધાનસભામાં ‘ધુરંધર’ની ગુંજ
શિયાળુ સત્રના અંતિમ દિવસે વિધાનસભામાં રાજકીય ભાષણો અને શાબ્દિક પ્રહારો પણ જોવા મળ્યા. ખાસ કરીને ડેપ્યુટી ચીફ મિનિસ્ટર એકનાથ શિંદેએ વિરોધ પક્ષો પર આક્રમક વલણ અપનાવ્યું.
નાગપુરમાં ચાલી રહેલા સત્ર દરમિયાન એકનાથ શિંદેએ બૃહન્મુંબઈ મ્યુનિસિપલ કૉર્પોરેશન (BMC)ની આવનારી ચૂંટણીઓને ધ્યાનમાં રાખીને શિવસેના (UBT) પર પરોક્ષ પ્રહારો કર્યા. તેમણે કહ્યું, “કોણ છે રહમાન ડકૈત કે જેણે મુંબઈની તિજોરી લૂંટી? હું કોઈ વ્યક્તિ પર સીધો હુમલો નહીં કરું, પરંતુ આવા ઘણા ‘રહમાન ડકૈત’ આવ્યા અને ગયા છે.”
‘મહાયુતિનો ટેલર છે, અસલી પિક્ચર બાકી છે’
એકનાથ શિંદેએ પોતાના ભાષણમાં મહાયુતિ સરકારની શક્તિ અને આત્મવિશ્વાસ દર્શાવતા કહ્યું કે, “આ ધુરંધર મહાયુતિ હવે આવા લોકોને જડબાતોડ જવાબ આપશે. આ મહાયુતિ તો હજી ટેલર છે, અસલી પિક્ચર બાકી છે.”
તેમના આ નિવેદનને BMCની ચૂંટણી પૂર્વેનું રાજકીય સંકેત માનવામાં આવી રહ્યું છે. શિંદેએ સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો કે મહાયુતિ મુંબઈમાં પોતાની પકડ મજબૂત કરવા માટે સંપૂર્ણ તૈયારીમાં છે.
વિપક્ષના આક્ષેપો અને સત્તાપક્ષનો જવાબ
શિયાળુ સત્ર દરમિયાન વિપક્ષે રાજ્યની નાણાકીય સ્થિતિ, દેવું અને વિકાસની ગતિ અંગે સરકારને ઘેરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. પરંતુ સત્રના અંતિમ દિવસે મુખ્યમંત્રી અને ડેપ્યુટી મુખ્યમંત્રીના નિવેદનોથી સત્તાપક્ષે આક્ષેપોનો જવાબ આત્મવિશ્વાસપૂર્વક આપ્યો.
રાજકીય વિશ્લેષકોના મતે, ફડણવીસનું ભાષણ રાજ્યની નાણાકીય સ્થિતિ અંગે વિશ્વાસ જગાવવાનું પ્રયાસ હતું, જ્યારે એકનાથ શિંદેનું ભાષણ આવનારી સ્થાનિક સ્વરાજ્યની ચૂંટણીઓ માટેનો રાજકીય સંદેશ હતો.
શિયાળુ સત્રનું સમાપન
વિધાનસભાના શિયાળુ સત્રનું સમાપન સરકાર માટે આત્મવિશ્વાસ અને વિપક્ષ માટે ચેતવણીરૂપ સાબિત થયું છે. એક તરફ રાજ્યની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત હોવાનું દૃઢપણે રજૂ કરવામાં આવ્યું, તો બીજી તરફ મુંબઈ અને BMC ચૂંટણીને લઈને રાજકીય તાપમાન પણ વધી ગયું.
મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસના શબ્દોમાં, “રાજ્ય સામે પડકારો છે, પરંતુ અમારી પાસે દૃષ્ટિ, આયોજન અને શિસ્ત છે.” જ્યારે ડેપ્યુટી મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેના નિવેદનોએ સ્પષ્ટ કરી દીધું કે રાજકીય મેદાનમાં મહાયુતિ કોઈ પણ રીતે પીછેહઠ કરવા તૈયાર નથી.
અંતિમ વિશ્લેષણ
શિયાળુ સત્રના અંતિમ દિવસે થયેલા આ નિવેદનોથી સ્પષ્ટ થાય છે કે મહારાષ્ટ્ર સરકાર એક તરફ આર્થિક સ્થિરતા અને વિકાસના મુદ્દે આત્મવિશ્વાસ ધરાવે છે, તો બીજી તરફ રાજકીય રીતે પણ આગામી પડકારો માટે તૈયાર છે. રાજ્યની તિજોરી ભલે છલકાતી ન હોય, પરંતુ સરકારના દાવા મુજબ મહારાષ્ટ્રનું અર્થતંત્ર મજબૂત છે – અને આ જ સંદેશ સાથે શિયાળુ સત્રનું પડઘમ વાગી ગયું.
