Latest News
બિગ બૉસ 18 ફેમ એડિન રોઝ સાથે દિલ્હી મંદિર બહાર હેરાનગતિની ઘટના: સોશિયલ મીડિયા પર ચોંકાવનારો વીડિયો શેર બૉલિવૂડની દિગ્ગજ અભિનેત્રી અને નૃત્યાંગના મધુમતીનું નિધન: વિન્દુ દારા સિંહે શોકસૂચક માહિતી આપી, નૃત્ય અને અભિનયની દુનિયામાં અવિસ્મરણીય યાત્રા પૂર્ણ મહાભારત’ના કર્ણ પંકજ ધીરનું અવસાન: ટીવી અને સિનેમાનો એક પ્રખ્યાત કલાકાર, 68 વર્ષે કૅન્સર સામે લાંબી લડાઈ પછી વિદાય લઈ લીધો ગુજરાતમાં નવો ઉત્સાહ: ભાજપના નવ નિયુક્ત પ્રમુખ શ્રી જગદીશભાઈ વિશ્વકર્માનું રાજકોટ એરપોર્ટ ખાતે ભવ્ય સ્વાગત જામખંભાળિયા ડેપો દ્વારા દોડાવાતી જુનાગઢ-ખંભાળિયા વાયા મોટા ગુંદાની એસ.ટી. બસ સેવા બંધ — ગ્રામ્ય મુસાફરોમાં રોષ અને માર્ગ સંકટ ગીર સોમનાથમાં નશાબંધી વિભાગની કડક કાર્યવાહી : વેરાવળ ડિવિઝનમાં રૂ. 45 લાખના વિદેશી દારૂનો નાશ, 25 હજારથી વધુ બોટલો બુલડોઝરથી કચડાઈ

શહેરા તાલુકાના પુરવઠા ગોડાઉનમાં તુવેર દાળનો નમૂનો ફેલ — મધ્યાહન ભોજન યોજનામાં ખાદ્ય સુરક્ષાને લઇ ચિંતાજનક મામલો બહાર આવ્યો

પંચમહાલ જિલ્લામાં શહેરા તાલુકાના પુરવઠા વિભાગના ગોડાઉનમાં ખાદ્ય સુરક્ષાને લગતો એક ગંભીર મામલો પ્રકાશમાં આવ્યો છે. રાજ્ય સરકારની મધ્યાહન ભોજન યોજના માટે રાખવામાં આવેલી તુવેર દાળના જથ્થાનો નમૂનો ગુણવત્તા તપાસમાં ફેલ નીકળ્યો છે.
તાલુકા પુરવઠા કચેરીના અધિકારીઓ દ્વારા જણાવ્યા મુજબ, આ દાળનો જથ્થો સ્થાનિક સિદ્ધાર્થ દાળ મિલ પાસેથી 4 ઑક્ટોબર, 2025ના રોજ મેળવવામાં આવ્યો હતો. કુલ 141 ક્વિન્ટલ (અંદાજે 14,100 કિલો) તુવેર દાળનો આ જથ્થો શહેરા તાલુકાની પ્રાથમિક શાળાઓમાં વિતરણ માટે અનામત રાખવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ નિયમ મુજબ વિતરણ પહેલાં કરવામાં આવેલી ગુણવત્તા ચકાસણી દરમિયાન આ દાળનો નમૂનો ગુણવત્તા ધોરણો પર ખરો ઉતર્યો નહીં.
⚖️ પરીક્ષણમાં ફેલ — ગુણવત્તા રિપોર્ટમાં શું આવ્યું?
આ નમૂનાનું પરીક્ષણ ફૂડ એન્ડ રિસર્ચ લેબોરેટરી (FRL) ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું.
એફ.આર.એલ. પ્રતિનિધિ તથા નાયબ મામલતદારની હાજરીમાં ગોડાઉનમાં રહેલી દાળમાંથી નમૂનો લેવામાં આવ્યો હતો અને રાજ્ય સરકારના ખાદ્ય ગુણવત્તા ધોરણો મુજબ તેની તપાસ કરવામાં આવી હતી.
FRL રિપોર્ટ અનુસાર તુવેર દાળમાં ભેજનું પ્રમાણ વધુ, રંગમાં અસમતા, અને કેટલીક જગ્યાએ કીડાના અણસાર અને ફૂગના અંશ જોવા મળ્યા હતા. આ સાથે દાળની પૌષ્ટિક ગુણવત્તા પણ જરૂરી માપદંડો કરતાં ઓછી જણાઈ હતી.
પરિણામે આ નમૂનાને “ફેલ” જાહેર કરવામાં આવ્યો અને હાલ પુરવઠા વિભાગે તરત જ તે જથ્થાના વિતરણ પર સ્થગિતી આદેશ આપ્યો છે.
🏫 મધ્યાહન ભોજન યોજના માટેની દાળ — વિદ્યાર્થીઓના આરોગ્ય સાથે સીધો સંબંધ
ઉલ્લેખનીય છે કે રાજ્યની મધ્યાહન ભોજન યોજના હેઠળ પ્રાથમિક શાળાઓમાં બાળકોને પૌષ્ટિક અને તંદુરસ્ત ભોજન આપવામાં આવે છે. આ યોજનામાં તુવેર દાળ મુખ્ય પ્રોટીન સ્ત્રોત છે.
જો આ દાળનો ઉપયોગ થાત, તો હજારો વિદ્યાર્થીઓના આરોગ્ય પર ગંભીર અસર થઈ શકી હોત.
શહેરા તાલુકાની આશરે 168 શાળાઓ આ યોજનાથી જોડાયેલી છે અને રોજબરોજ 10,000થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ મધ્યાહન ભોજન લે છે.
આથી, તુવેર દાળની ગુણવત્તા નબળી નીકળવાથી પૂરું સિસ્ટમ હચમચી ઉઠી છે. શાળા શિક્ષકો અને ગ્રામજનોએ પણ આ બાબતને ગંભીરતાથી લીધી છે.
🏢 પુરવઠા ગોડાઉનની સ્થિતિ — 14,100 કિલો દાળનો જથ્થો રોકાયો
પુરવઠા વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે હાલ ગોડાઉનમાં 14,100 કિલો તુવેર દાળનો સ્ટોક મોજુદ છે. આ દાળ વિતરણ પહેલાં જ ચકાસણી પ્રક્રિયામાં ફેલ નીકળતાં, વિભાગે તરત જ આ આખો જથ્થો અલગ રાખવાનો આદેશ આપ્યો છે.
જિલ્લા પુરવઠા અધિકારીના જણાવ્યા મુજબ,

“આ દાળનો ઉપયોગ ક્યાંય કરવામાં આવશે નહીં. જથ્થાને તરત જ રિપ્લેસ (Repelace) કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવી છે. પુરવઠા કરનાર મિલને નોટિસ આપી દેવાઈ છે.”

સિદ્ધાર્થ દાળ મિલને ગુણવત્તા ધોરણો મુજબ નવી દાળ સપ્લાય કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. જો તેઓ નિર્ધારિત સમયગાળામાં નવા જથ્થા સાથે પૂરો પાડવામાં નિષ્ફળ રહેશે, તો તેમના સામે કાનૂની કાર્યવાહી પણ થઈ શકે છે.
⚠️ ખાદ્ય સુરક્ષા અને જાહેર સ્વાસ્થ્યની ચિંતા
તુવેર દાળનો નમૂનો ફેલ થવાને કારણે ખાદ્ય સુરક્ષાના પ્રશ્નો ફરી ચરચામાં આવ્યા છે.
આ ઘટનાએ એ પ્રશ્ન ઉભો કર્યો છે કે સરકારની શાળાઓમાં વિતરણ થતું અનાજ કે ખાદ્ય પદાર્થો કેવી રીતે અને કયા સ્તરે ચકાસવામાં આવે છે?
સામાન્ય રીતે પુરવઠા વિભાગે જે નિયમો ઘડ્યા છે, તે મુજબ દરેક લોટ, દાળ, ચોખા વગેરેના જથ્થાનો વિતરણ પહેલાં નમૂનો લઈ તપાસ થાય છે. પરંતુ અમલના સ્તરે ઘણીવાર આ પ્રક્રિયા નામમાત્ર બની રહે છે.
સ્થાનિક આરોગ્ય વિભાગના એક અધિકારીએ જણાવ્યું,

“વિદ્યાર્થીઓનું આરોગ્ય દેશનું ભવિષ્ય છે. આવા ખાદ્ય પદાર્થો વિતરણ પહેલાં ત્રણ સ્તરે તપાસ જરૂરી છે — પુરવઠા, આરોગ્ય અને શિક્ષણ વિભાગ વચ્ચે વધુ સુમેળની જરૂર છે.”

📜 કાયદાકીય પગલાંની દિશામાં તપાસ
આ મામલે શહેરા તાલુકા કચેરી અને જિલ્લા પુરવઠા વિભાગ દ્વારા તાત્કાલિક આંતરિક તપાસ શરૂ કરી દેવામાં આવી છે.
દાળ સપ્લાય કરનાર સિદ્ધાર્થ દાળ મિલ પાસેથી ખરીદ પ્રક્રિયા, લેબ સર્ટિફિકેટ, ટેન્ડર દસ્તાવેજો વગેરેની માહિતી માગવામાં આવી છે.
જિલ્લા અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે જો કોઈ પ્રકારની બેદરકારી અથવા ગોટાળો સામે આવશે, તો સંબંધિત સપ્લાયર અને ગોડાઉન ઇન્ચાર્જ સામે FSSAI અધિનિયમ હેઠળ કાર્યવાહી હાથ ધરાશે.
🧑‍🌾 સ્થાનિક સ્તરે પ્રતિસાદ — ગ્રામજનોએ વ્યક્ત કરી નારાજગી
આ ઘટનાને લઈ શહેરા તાલુકાના અનેક ગામોમાં ગ્રામજનોએ નારાજગી વ્યક્ત કરી છે.
મોખરી પ્રાથમિક શાળાના એક શિક્ષકે જણાવ્યું,

“બાળકો માટે જે દાળ આપવાની હતી તે જ નબળી ગુણવત્તાની નીકળે એ અત્યંત દુઃખદ છે. સરકારને કડક પગલાં લેવાની જરૂર છે.”

ગ્રામ પંચાયતોના સભ્યોએ પણ માંગણી કરી છે કે આવનારા સમયમાં દરેક ખાદ્ય પદાર્થના નમૂનાઓ શાળા સ્તરે પણ ચકાસાય અને માતા-પિતા સમિતિના સભ્યોને તેમાં સામેલ કરવામાં આવે.
🧾 નિયમો મુજબ ગુણવત્તા ચકાસણીની પ્રક્રિયા
રાજ્ય સરકારની મધ્યાહન ભોજન યોજનાના માર્ગદર્શિકા મુજબ —
  1. દરેક પુરવઠા લોટનું પ્રથમ નમૂનાકરણ ગોડાઉન સ્તરે થાય છે.
  2. ત્યારબાદ નમૂનો FRL અથવા માન્ય લેબોરેટરીમાં મોકલાય છે.
  3. નમૂનો પાસ થયા પછી જ તે જથ્થો વિતરણ માટે મંજૂર થાય છે.
  4. જો નમૂનો ફેલ આવે, તો સપ્લાયરને તે જથ્થો બદલવાનો (replace) ફરજિયાત આદેશ આપવામાં આવે છે.
  5. ફેલ થયેલા જથ્થાનો ઉપયોગ કોઈપણ સ્થિતિમાં ન કરી શકાય.
શહેરા તાલુકામાં આ નિયમોનું પાલન યોગ્ય રીતે થયું હોવાથી જ નમૂનો સમયસર ચકાસાઈ ગયો અને ખાદ્ય પદાર્થ વિદ્યાર્થીઓ સુધી પહોંચતા પહેલાં જ રોકી દેવામાં આવ્યો.
🧠 નિષ્ણાતોની દ્રષ્ટિએ — દાળની ગુણવત્તા કેમ ઘટે છે?
ખાદ્ય વિજ્ઞાન નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, દાળમાં ગુણવત્તા ઘટવા પાછળના કારણોમાં નીચેના કારણો સામેલ છે:
  • ખેતરથી મિલ સુધી યોગ્ય રીતે સુકવણી ન થવી.
  • ભેજવાળી જગ્યાએ સ્ટોરેજ થવું.
  • લાંબા સમય સુધી સંગ્રહ દરમિયાન ફૂગ અથવા જીવાતનું સંક્રમણ.
  • સીલબંધ ન થવું અથવા ગોડાઉનમાં વધુ તાપમાન.
આવા કારણોસર દાળની પૌષ્ટિકતા ઘટે છે અને તે માનવ ઉપભોગ માટે અયોગ્ય બને છે.
🏗️ આગળના પગલાં — નવો જથ્થો મેળવવા તૈયારી
પુરવઠા વિભાગે હવે સિદ્ધાર્થ દાળ મિલને નવી તુવેર દાળ સપ્લાય કરવાનો આદેશ આપ્યો છે.
સાથે જ જિલ્લા કક્ષાએ નવું લેબ સેમ્પલિંગ કાર્યક્રમ પણ શરૂ કરવામાં આવશે જેથી આવનારા સમયમાં કોઈ ખામી ન રહે.
વધુમાં, આ સમગ્ર ઘટના અંગેનો વિગતવાર અહેવાલ રાજ્ય પુરવઠા નિયામક કચેરી, ગાંધીનગરને મોકલવામાં આવ્યો છે. રાજ્ય સ્તરે પણ આ મુદ્દે સમીક્ષા બેઠક બોલાવવામાં આવશે.
📣 લોકોની અપેક્ષા — પારદર્શિતા અને જવાબદારીની માંગ
શહેરાના નાગરિકો અને વાલીઓએ માગણી કરી છે કે આવનારા સમયમાં પુરવઠા વિભાગ ગુણવત્તા ચકાસણીના પરિણામો જાહેર રીતે ઓનલાઈન મૂકવા શરૂ કરે જેથી જનતામાં વિશ્વાસ જળવાઈ રહે.
તે સિવાય ગોડાઉન ઇન્સ્પેક્શન રિપોર્ટ પણ પબ્લિક ડોમેનમાં રાખવાની માગ ઉઠી છે.
🕊️ અંતિમ તારણ — ચેતવણી અને તક બંને
આ ઘટના એક ચેતવણીરૂપ ઘટના છે કે ખાદ્ય સુરક્ષા સાથે કોઈપણ પ્રકારની બેદરકારી અણધાર્યા જોખમો ઉભા કરી શકે છે.
પરંતુ સાથે જ આ ઘટના એ પણ દર્શાવે છે કે તંત્ર સક્રિય છે અને જો પ્રક્રિયા યોગ્ય રીતે અમલમાં આવે તો ખામીઓ સમયસર પકડાય શકે છે.
શહેરા તાલુકાના આ કેસે પુરવઠા વિભાગને વધુ સાવચેત બનાવ્યો છે — હવે તમામ નમૂનાઓનું દ્વિતીય સ્તરનું સેમ્પલિંગ ફરજિયાત કરાશે એવી ચર્ચા પણ છે.
🏁 સમાપન
પંચમહાલના શહેરા તાલુકામાં ફેલ થયેલા તુવેર દાળના નમૂનાએ ખાદ્ય સુરક્ષા ક્ષેત્રે એક મોટો સંદેશ આપ્યો છે —
ગુણવત્તા સાથે સમાધાન નહી!
વિદ્યાર્થીઓના આરોગ્ય અને જનહિતના રક્ષણ માટે તંત્રની સમયસર કાર્યવાહી પ્રશંસનીય છે.
જો આ દાળનું વિતરણ વિના ચકાસણી થયું હોત, તો એની ગંભીર અસર હજારો બાળકના સ્વાસ્થ્ય પર પડી હોત.
આ પ્રકરણથી રાજ્યના તમામ પુરવઠા વિભાગોને ચેતવણી મળી છે કે દરેક જથ્થાની તપાસને “ફોર્મેલિટી” નહિ પરંતુ “ફરજ” તરીકે નિભાવવી પડશે.
નિષ્કર્ષ:
શહેરા તાલુકાની આ ઘટના એ સાબિત કરે છે કે જ્યારે તંત્ર સમયસર સતર્ક બને, ત્યારે કોઈ પણ ખામી બાળકો સુધી પહોંચી શકે તેમ નથી.
આવી જ રીતે દરેક તાલુકા, જિલ્લા અને રાજ્ય સ્તરે ખાદ્ય સુરક્ષા માટે સુવ્યવસ્થિત સિસ્ટમ વિકસિત થાય, તો “મધ્યાહન ભોજન યોજના” ખરેખર પોતાના નામને યોગ્ય રીતે ન્યાય આપી શકશે —
“સ્વસ્થ બાળક, સુખી ભારત.”
samay sandesh
Author: samay sandesh

Whatsapp Channel

Join Our Whatsapp Channel

Download Our App

Share this post:

હજુ વધુ સમાચાર છે...

રાશિફળ
શુ તમને ચૂંટણીમા રસ છે. ?