મુંબઈના દરિયાકિનારે આજે એક ઐતિહાસિક ક્ષણ સર્જાઈ, જ્યારે કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહ તથા મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે સહકારના શક્તિસૂત્ર દ્વારા ‘પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના’ અંતર્ગત ઊંડા સમુદ્રમાં માછીમારી બોટનું ઉદ્ઘાટન અને વિતરણ કર્યું. આ પ્રસંગ માત્ર એક કાર્યક્રમ નહોતો, પરંતુ દેશના દરિયાઈ અર્થતંત્ર – ‘બ્લૂ ઇકોનોમી’ તરફના એક નવા અધ્યાયની શરૂઆત હતી.
🌊 મહાસાગર અને મહેનતુ માછીમારોને સમર્પિત કાર્યક્રમ
મુંબઈના વિશાળ સમુદ્ર કિનારે યોજાયેલા આ ભવ્ય કાર્યક્રમમાં સહકારનો સાચો અર્થ જીવંત થયો. કાર્યક્રમ સ્થળને ભારતીય સંસ્કૃતિ અને સમુદ્રી પરંપરાની ઝલક સાથે શણગારવામાં આવ્યું હતું. માછીમાર સમુદાયના પ્રતિનિધિઓએ પરંપરાગત નૃત્ય અને ગીતોથી કાર્યક્રમનું ઉદઘાટન કર્યું, જ્યારે સમુદ્રની પવન સાથે ત્રિરંગો લહેરાતો દેખાતો હતો — એ દ્રશ્યે સૌના હૃદયમાં ગર્વ અને આશાનું સંચાર કર્યું.
કાર્યક્રમમાં કેન્દ્રીય રાજ્ય મંત્રી મુરલીધર મોહોલ, નાયબ મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદે, નાયબ મુખ્યમંત્રી અજિત પવાર, મંત્રી નિતેશ રાણે, મંત્રી બાબાસાહેબ પાટીલ, રાજ્ય મંત્રી ડૉ. પંકજ ભોયર તથા અનેક મહાનુભાવો ઉપસ્થિત રહ્યા.
⚓ ‘પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના’ : દરિયાઈ અર્થતંત્રમાં નવી દિશા
આ યોજના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના દુરદર્શી વિઝનનો ભાગ છે, જે ભારતને માત્ર જમીન પર નહીં, પરંતુ સમુદ્રમાં પણ સમૃદ્ધ બનાવવા તરફ આગળ ધપાવે છે. આ યોજનાનો મુખ્ય હેતુ છે —
-
માછીમાર સમુદાયનો આર્થિક ઉછાળો,
-
આધુનિક માછીમારી સાધનો અને બોટની ઉપલબ્ધતા,
-
માછીમારી સંબંધિત ઉદ્યોગોમાં રોજગારની તકો વધારવી,
-
તેમજ દરિયાઈ સંસાધનોનો ટકાઉ ઉપયોગ.
આ યોજના અંતર્ગત માછીમાર સહકારી સંસ્થાઓને આધુનિક, સુરક્ષિત અને ટેક્નોલોજીકલ રીતે સજ્જ ઊંડા સમુદ્રની બોટો આપવામાં આવી રહી છે.
🛳️ સહકારની શક્તિથી ઊંડા સમુદ્ર સુધી પહોંચ
કાર્યક્રમ દરમિયાન અમિત શાહે જણાવ્યું કે, “માછીમારોને સહકારના માધ્યમથી મજબૂત બનાવવું એ દેશના આર્થિક વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. સહકાર એ એવી શક્તિ છે, જે વ્યક્તિગત શક્તિને સામૂહિક શક્તિમાં ફેરવે છે. જ્યારે માછીમારો સંગઠિત રીતે આગળ વધે છે, ત્યારે સમુદ્રનો ખજાનો તેમની માટે સમૃદ્ધિ બની જાય છે.”
તેમણે ઉમેર્યું કે સહકાર વિભાગ હવે માત્ર કૃષિ કે બેંકિંગ પૂરતું મર્યાદિત નથી. “અમે હવે સહકારથી સમૃદ્ધિના સિદ્ધાંતને માછીમારી જેવા ક્ષેત્રોમાં પણ લાવી રહ્યા છીએ,” એમ શાહે કહ્યું.
🐟 મુખ्मंत्री ફડણવીસનો આભાર અને વિઝન
મુખમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે પોતાના ભાષણમાં જણાવ્યું કે આજે પહેલીવાર દેશમાં માછીમાર સહકારી સંસ્થાઓને ઊંડા સમુદ્રમાં જવા માટે બોટો આપવામાં આવી છે.
તેમણે કહ્યું, “માછીમારો લાંબા સમયથી દરિયાકાંઠે મર્યાદિત વિસ્તારોમાં માછીમારી કરતા હતા, જેના કારણે ‘માછલીનો દુષ્કાળ’ સર્જાતો હતો. પરંતુ હવે ઊંડા સમુદ્રમાં જઈને ટુના, બિલફિશ, સ્કીપજેક જેવી નિકાસલાયક માછલીઓ પકડવાની તક મળશે. આથી મહારાષ્ટ્રના માછીમાર સમુદાયનું જીવન સ્તર ઊંચું થશે અને રાજ્યના અર્થતંત્રને નવો બળ મળશે.”
ફડણવીસે આ અવસર પર વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને કેન્દ્રીય સહકાર મંત્રી અમિત શાહનો આભાર વ્યક્ત કર્યો અને કહ્યું કે “રાષ્ટ્રીય સહકારી વિકાસ નિગમ (NCDC)” દ્વારા આપવામાં આવેલ લોન અને અનુદાનના કારણે માછીમારોને નવી આશા મળી છે.
🌏 ભારતના દરિયાઈ અર્થતંત્રની અપાર સંભાવનાઓ
મુખમંત્રી ફડણવીસે જણાવ્યું કે ભારતને આશરે 23 લાખ ચોરસ કિલોમીટરનો “એક્સક્લુઝિવ ઇકોનોમિક ઝોન” મળેલો છે. આ વિસ્તાર ભારત માટે સમુદ્રી સંસાધનોનો ખજાનો છે. જો આ ઝોનનો યોગ્ય ઉપયોગ થાય તો દરિયાઈ માછીમારી, સમુદ્ર આધારિત ઉદ્યોગો, નિકાસ અને પ્રવાસન ક્ષેત્રમાં અણગમતી તકો ઊભી થઈ શકે છે.
તેમણે ઉમેર્યું કે, “અમે હવે માત્ર માછલી પકડવાનું કામ નથી કરતા, પરંતુ ‘દરિયાઈ અર્થતંત્ર – બ્લૂ ઇકોનોમી’ને નવી ઉંચાઈ પર લઈ જઈ રહ્યા છીએ. આ બોટો એ આર્થિક સમૃદ્ધિની નૌકા છે.”
⚙️ ટેકનોલોજી અને તાલીમનો સંકલન
કાર્યક્રમ દરમિયાન માછીમારોને આધુનિક ટેકનોલોજી વિષે માર્ગદર્શન આપવામાં આવ્યું. બોટોમાં GPS, સેટેલાઇટ કનેક્ટિવિટી, ફિશ લોકેટર, ઓટોમેટેડ નેટ સિસ્ટમ જેવી સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે.
અમિત શાહે કહ્યું કે સરકાર હવે માત્ર બોટ આપીને કામ પૂરું કરતી નથી, પરંતુ માછીમારોને ટ્રેનિંગ, માર્કેટિંગ અને નિકાસ સહાય પણ પૂરી પાડે છે. “આગામી સમયમાં દરિયાઈ માછીમારીને પણ ‘મેક ઇન ઈન્ડિયા’ અને ‘સ્ટાર્ટઅપ ઈન્ડિયા’ જેવી પહેલ સાથે જોડવામાં આવશે,” એમ તેમણે જણાવ્યું.
🤝 સહકાર ચળવળના મૂલ્યો અને માછીમારી ક્ષેત્ર
અમિત શાહે પોતાના ભાષણમાં સહકાર ચળવળના ઈતિહાસ પર પ્રકાશ પાડ્યો. તેમણે કહ્યું કે મહારાષ્ટ્ર સહકારની ભૂમિ છે — અહીંથી જ સહકારના બીજ રોપાયા હતા. દૂધ સહકાર, કૃષિ સહકાર પછી હવે “માછીમારી સહકાર” એ નવો સ્તંભ બની રહ્યો છે.
“માછીમારો જ્યારે સહકારી સંસ્થાના માધ્યમથી જોડાય છે ત્યારે તેમને વધુ ભાવે બજાર મળે છે, નુકસાન ઓછું થાય છે અને તેમની આવક સ્થિર બને છે. આ સહકારથી ‘આત્મનિર્ભર માછીમાર’ બનવાનો માર્ગ ખુલે છે,” એમ શાહે ઉમેર્યું.
🐠 મહારાષ્ટ્રના માછીમારોને નવો આત્મવિશ્વાસ
કાર્યક્રમ દરમિયાન 14 માંથી પ્રારંભિક તબક્કામાં 2 ઊંડા સમુદ્રની બોટોનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું. આગામી તબક્કામાં બાકીની બોટો પણ સહકારી સંસ્થાઓને આપવામાં આવશે.
માછીમાર પ્રતિનિધિ રામદાસ કડમએ જણાવ્યું, “અમે પહેલીવાર આટલી મોટી બોટ મેળવી છે જે અમને ઊંડા સમુદ્રમાં લઈ જશે. હવે અમે માત્ર ગુજરાન નહીં, પણ વિકાસનો માર્ગ બનાવી શકીશું.”
સરકારે માછીમારો માટે ઇન્સ્યોરન્સ, લોન સબસિડી, અને નિકાસ તાલીમ જેવી અનેક સહાયની યોજનાઓની પણ જાહેરાત કરી.
🌐 ‘બ્લૂ ઇકોનોમી’ : ભારતનું સમુદ્રી ભવિષ્ય
ફડણવીસે જણાવ્યું કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતે “બ્લૂ ઇકોનોમી”ને વિકાસનો મુખ્ય પાયો બનાવવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. ભારત હવે સમુદ્રને માત્ર કુદરતી સીમા તરીકે નહીં પરંતુ સમૃદ્ધિનું દ્વાર માની રહ્યું છે.
“મહારાષ્ટ્રે છેલ્લા વર્ષોમાં માછલી વ્યવસાયમાં 45% નો વધારો નોંધાવ્યો છે. આગામી 5 વર્ષમાં અમે ભારતને માછલી નિકાસમાં પ્રથમ સ્થાન પર લાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છીએ,” એમ ફડણવીસે કહ્યું.
🕊️ સહકારથી સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિ
અમિત શાહે અંતમાં કહ્યું કે સહકારનો અર્થ માત્ર આર્થિક ભાગીદારી નથી, પરંતુ સામાજિક સંકલન છે. “સહકાર એટલે એકબીજાને ઉપાડવાનો ભાવ. જ્યારે આપણે સમુદ્રમાં સહકારથી જઈશું, ત્યારે તરંગો પણ આપણા સાથી બની જશે,” એમ તેમણે પ્રેરણાદાયી શબ્દોમાં કહ્યું.
તેમણે માછીમાર સમુદાયને વિશ્વાસ આપ્યો કે કેન્દ્ર સરકાર તેમની દરેક સમસ્યા માટે કટિબદ્ધ છે — પછી તે ડીઝલના ભાવની હોય કે નિકાસ બજારની સમસ્યા. “આ યોજના એ માછીમારોના જીવનમાં આર્થિક સુરક્ષા અને આત્મસન્માન બન્ને લાવશે,” એમ શાહે ઉમેર્યું.
🌅 ઉપસંહાર : સહકારના સમુદ્રમાં સમૃદ્ધિનો સફર
આ કાર્યક્રમ માત્ર બોટ વિતરણ સમારોહ નહોતો, પરંતુ ભારતના દરિયાઈ સ્વપ્નની શરૂઆત હતી. સહકારના માધ્યમથી માછીમારોને ઊંડા સમુદ્રમાં મોકલવા એ એશિયાની સૌથી મોટી દરિયાઈ સહકારી પહેલ બની શકે છે.
“સહકારથી સમૃદ્ધિ – સહકારથી સમુદ્રયાત્રા” એ સંદેશ સાથે મુંબ
