(જર્જરીત મકાનોની તોડફોડ સામે મધ્યમ અને ગરીબ વર્ગની સઘન રજુઆત)
પૃષ્ઠભૂમિ અને મુદ્દાની શરૂઆત
જામનગર શહેરના રણજિત સાગર રોડ પર આવેલી હાઉસિંગ બોર્ડ વસાહત, જેને સાધના કોલોની તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, છેલ્લા ઘણાં વર્ષોથી એક સરળ જીવન જીવતા મધ્યમ અને ગરીબ પરિવારોનું આશ્રયસ્થાન બની રહી છે. આ વસાહતમાં રહેનાર લોકો મોટા ભાગે મજૂરી, નાના ધંધા, પેન્શન આધારિત જીવન જીવતા હોય છે. અહીંનો હર ઘર એક સંઘર્ષની કથા કહે છે.
પરંતુ તાજેતરમાં અહીંના રહેવાસીઓ સામે જે સંજોગો ઉભા થયા છે, તે મુશ્કેલીથી નહિ પણ તંત્રશાસનથી ઊભા થયેલા છે. જામનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના અધિકારીઓ દ્વારા “જર્જરીત મકાનો”ના તળે લોકોએ રહેતા મકાનો અંગે કોઈ પૂર્વ સૂચના વિના સીધી નોટિસ પાઠવવામાં આવી છે. એ નોટિસોમાં મકાન તોડી પડવાના સંકેત આપવામાં આવ્યા છે અને રહેવાસીઓને પોતાની છત છોડવાની તાકીદ કરવામાં આવી છે.
નોટીસ અને તેની સ્થિતિ અંગે રહેવાસીઓના પ્રશ્નો
રહેવાસીઓનો મુખ્ય દાવો છે કે, “જર્જરીત મકાન” છે કે નહીં તેનું નિર્ધારણ ફક્ત ફોટા આધારે થતું નથી. આ પ્રકારની કોઈ પણ કાર્યવાહી માટે સત્તાવાર રીતે સ્ટ્રકચરલ સ્ટેબિલિટી રિપોર્ટ જરૂરી છે, જે માન્ય અને તજજ્ઞ સંસ્થા દ્વારા તૈયાર થવો જોઈએ.
શ્રી પ્રવીણભાઈ પટેલ, વસાહતના એક નિવૃત શિક્ષકે જણાવ્યું કે:
“સામાન્ય રીતે આવા રિપોર્ટ માટે તબીબી તપાસ જેમ તજજ્ઞો આવે છે, સ્ટ્રકચરલ એન્જિનિયરો આવે છે, માપદંડો અનુસરીને રિપોર્ટ તૈયાર થાય છે. અહીં તો માત્ર ફોટા કે દુર્ઘટનાના ભયના નામે ઘરો તોડી પાડવાની તૈયારી છે. આ તો લોકશાહી નહીં, તંત્રશાહી છે.”
વરસાદની સિઝનમાં કાર્યવાહી – અમાનવીય પગલાં
વર્ષાના કપરા સમયમાં જ્યાં લોકો પોતાના ઘરના ટેકાથી બચવાનું ઇચ્છે છે, ત્યારે એમના જ ઘરો તોડી પાડવાની નોટિસ મળવી એ દુખદ પરિસ્થિતિ છે. કઈ રીતે કોઈ તંત્ર એવો નિર્ણય લઈ શકે છે કે જ્યારે વરસાદમાં ઘર તોડી પાડવામાં આવે ત્યારે નાના બાળકોથી લઈ વૃદ્ધ સુધી કયા જઇ શકે?
એક મહિલા રહેવાસી રાધાબેનનું જણાવવું છે:
“મારા પતિનું મૃત્યુ થયા પછી હું બેટા સાથે અહીં જીવી રહી છું. હવે નોટિસ આપી ઘેરેથી કાઢવા માંગે છે. કેમ? કેમ કે અમારા ઘરો જૂના છે? તો શું જૂના ઘરોમાં રહેવા વાળા ગરીબોને જીવવાનો અધિકાર નથી?”
માનવ અધિકાર અને તંત્રની જવાબદારી
ભારતના બંધારણમાં દરેક નાગરિકને જીવવાનો અને રહેવાનો અધિકાર મળેલો છે. સરકાર દ્વારા “હાઉસિંગ ફોર ઓલ”, “પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના” જેવી યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે, ત્યારે એ જ સરકારના તંત્ર દ્વારા કોઈ આજીવીકાનું કેન્દ્ર છીનવી લેવામાં આવે તો એ બેકસુર છે કે બેદરકાર?
જાહેર હિતમાં જાહેર નોટિસ ફટકારવી એ તંત્રનો અધિકાર છે, પરંતુ માનવધિકાર હેઠળ તે નાગરિકોનું જવાબદાર સંભાળ રાખવું પણ ફરજ છે. જ્યાં આરોગ્યને જોખમ હોય, ત્યાં વિધિવત વૈજ્ઞાનિક આધારિત દસ્તાવેજો વગર ઘરો તોડવાનું હક કઈ રીતે સરકાર પોતાને આપે છે?
વસાહતની વાસ્તવિક સ્થિતિ અને તંત્રની નજરનો અભાવ
સાધના કોલોનીના મકાનો કદાચ જૂના છે, પરંતુ તેમાં ઘણી ઓછી જગ્યાએ તીવ્ર તકલીફ છે. ઘણા રહેવાસીઓએ પોતપોતાની શક્યતા મુજબ મકાનોનું જતન અને મરામત કરાવેલી છે. કોઈ મકાન તોડી પાડવા માટે એ એકમાત્ર આધાર બની શકે નહીં કે તે માત્ર જૂનુ છે.
સાથે સાથે રહેવાસીઓ દાવો કરે છે કે તંત્રના દરફરથી તો કોઈ પણ સ્ટેબિલિટી સર્વે થઈ નથી, માત્ર બિલ્ડીંગની બહારથી જોવાનું અને ફોટા પાડવાનું થયું છે. જે પ્રક્રિયા લાઉડસ્પીકરના જાહેરાતોથી શરૂ થવી જોઈએ, ત્યાં સીધી નોટિસ અપાતી હોય તો તેનો અર્થ “તોડો અને છોડો” થઈ જાય છે.
સામાજિક અસરો અને તંત્રની તાકીદ
એક તરફ સરકાર મફત ખાવા-પીવાના પેકેટ, ગરીબો માટે લાભકારી યોજના ઘોષણા કરે છે અને બીજી તરફ ગરીબોનો આશરો ભંગ કરે છે તો એ દ્વીધા ધોરણો કહેવાય. જર્જરીત મકાન હોય તો એના બદલામાં તાત્કાલિક રહેવાની વ્યવસ્થા પણ સરકાર દ્વારા કરવી જોઈએ, જે અહીં થતાં ન દેખાઈ રહી.
જમાઇપુરા, રવિનગર, હેત્વાડી જેવા વિસ્તારોમાં પણ અગાઉ આવા કિસ્સાઓમાં ટ્રાન્ઝિટ હાઉસિંગ અપાયું હતું. ત્યારે સાધના કોલોનીના લોકોને કેમ તાકીદે છત છોડવાનું કહેવામાં આવે છે પણ બીજી જગ્યા ની ઓફર પણ ન આપવામાં આવે?
તંત્રના જવાબદાર અધિકારીઓના નિવેદનોનો અભાવ
સ્થાનિક રહીશોએ વિવિધ દફતરોથી માંગણી કરી છે કે તેઓને અધિકારીઓ સાથે બેઠક મળી રહે, પરંતુ હજુ સુધી કોઈ સમાધાન કે જવાબદારી દર્શાવતા જવાબ મળ્યા નથી. કેટલાક પદાધિકારીઓ ફોન પણ નથી ઉઠાવતા.
આ silently imposed action ગરીબ લોકોના જીવીર ઉપર સીધો હુમલો છે. જેમના માટે લાકડા લાવવાં પણ પડોશીથી ઉધાર લેવા પડે છે, એમને બીજી જગ્યા શોધવા કહેવું એ અસંવેદનશીલ નિર્ણયો છે.
રહેવાસીઓના પ્રશ્નો – ન્યાય માટેની માંગણી
-
શું ફોટા પરથી જ મકાન તોડી શકાય છે?
-
શું સ્ટ્રકચરલ સ્ટેબિલિટી રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવશે?
-
શું નોટિસ મળ્યાં પછી તાકીદે છત ખાલી કરવી ન્યાયસંગત છે?
-
શું તંત્ર રેહવાસીઓ સાથે બેઠક કરીને વિચાર વિમર્શ કરશે?
-
શું લોકો માટે યોગ્ય વિકલ્પ પૂરું પાડવામાં આવશે?
-
શું અચાનક કાર્યવાહીથી જો કોઈ મૃત્યુ પામે તો જવાબદાર કોણ?
લોકજાગૃતિ અને સામૂહિક વિરોધના સ્વરો
સાધના કોલોનીમાં રહેવાસીઓએ સંકલ્પ કર્યો છે કે તેઓ આ અયોગ્ય પગલાં સામે સામૂહિક રીતે અવાજ ઉઠાવશે. લોકોએ જિલ્લા કક્ષાએ આવેદનપત્ર આપવાની તૈયારી શરૂ કરી છે અને સ્થાનિક નેતાઓ તેમજ સામાજિક કાર્યકરો પણ આ મુદ્દામાં જોડાઈ રહ્યા છે.
સંવેદનશીલ અને જવાબદાર તંત્રની અપેક્ષા
અંતે, પ્રશાસન સામે રહેવાસીઓની એક જ અપેક્ષા છે – જો મકાન ખરેખર જોખમરૂપ છે, તો તેનું યોગ્ય પ્રમાણભૂત મૂલ્યાંકન કરીને મકાનધારકોને નવેસરથી વિકલ્પ પૂરા પાડો. કોઈ માનવ કલ્યાણ તંત્ર ભવિષ્યના દુર્ઘટનાને ટાળવાના નામે વર્તમાન દુર્ઘટનાનું સર્જન નથી કરતું.
અંતિમ નોંધ:
આ લેખ એક એવા મુદ્દાને કેન્દ્રસ્થાને લાવે છે જ્યાં વહીવટીતંત્ર અને નાગરિકો વચ્ચે વિશ્વાસનો પુલ તૂટી રહ્યો છે. જો સમયસર સંવેદનશીલતા અને વિધિસંમત કાર્યવાહી ન અપનાવવામાં આવે, તો એના અણગમતા પરિણામો વ્યાપક હોઈ શકે છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
