સાયબર સ્લેવરીનો સુપર માસ્ટરમાઇન્ડ પિંજરે: ગુજરાત સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સેલન્સની ઐતિહાસિક કામગીરીથી આંતરરાષ્ટ્રીય નેટવર્કનો પર્દાફાશ

મલ્ટી-કન્ટ્રી હ્યુમન ટ્રાફિકિંગ + સાયબર ક્રાઇમનું સૌથી મોટું રેકેટ તૂટી પડ્યું; ‘ધ ઘોસ્ટ’ તરીકે ઓળખાતો નીલ પુરોહિત 14 દિવસના રિમાન્ડ પર

ગુજરાત સરકાર દ્વારા બનાવાયેલા સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સેલન્સ (Cyber Centre of Excellence) — જે રૂ. 500 કરોડના વિશાળ બજેટથી સ્થાપિત થયું છે — તેણે આજે તેની સ્થાપનાના મુખ્ય હેતુને સાબિત કરી બતાવ્યો છે. ટેક્નોલોજી, ઇન્ટેલિજન્સ, સાયકોલોજિકલ પ્રોફાઇલિંગ, આંતરરાષ્ટ્રીય કનેક્શન અને ક્રિમિનલ નેટવર્કના નકશાને ભેદવાની કુશળતાથી ટીમે જે સિદ્ધિ મેળવી છે, તે માત્ર રાજ્ય માટે નહીં પરંતુ ભારતના સાયબર સુરક્ષા ઈતિહાસ માટે માઈલસ્ટોન સાબિત થઈ છે.

સાયબર સેન્ટરે વિશ્વના સૌથી જોખમી અને ઝડપથી વિસ્તરતા ‘સાયબર સ્લેવરી’ જેવા ગુનાના આંતરરાષ્ટ્રીય રેકેટનો પર્દાફાશ કરીને મુખ્ય સૂત્રધાર નીલેશ ‘નીલ’ પુરોહિત, ઉર્ફે ‘ધ ઘોસ્ટ’ને ઝડપીને એક સમગ્ર શૃંખલા તોડી પાડી છે. આ નેટવર્ક ચાઇનીઝ સાયબર માફિયા, પાકિસ્તાની એજન્ટો, દક્ષિણ પૂર્વ એશિયાના ઠગ કેમ્પો અને ભારતમાં ફેલાયેલા સબ-એજન્ટો સાથે જોડાયેલા સૌથી સંઘટિત નેટવર્કમાંનું એક હતું.

આ કેસ માત્ર સાયબર ક્રાઇમનો નહોતો — તેમાં માનવ તસ્કરી, મની લોન્ડરિંગ, ફોર્સ્ડ લેબર, પાસપોર્ટ જપ્ત કરવું, આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદો ગેરકાયદેસર રીતે પાર કરાવવી, ફિશિંગ અને ક્રિપ્ટો ફ્રોડ કરાવવો, ફિઝિકલ ટોર્ચર સહિતના અનેક ગંભીર ગુનાઓ સામેલ હતા.

રાજ્ય સરકારના માર્ગદર્શન હેઠળ ઐતિહાસિક સિદ્ધિ – હર્ષ સંઘવીએ સેન્ટરને અભિનંદન આપ્યા

નાયબ મુખ્યમંત્રી અને ગૃહ રાજ્યમંત્રી શ્રી હર્ષ સંઘવીએ આ કાર્યવાહી પર જણાવ્યું કે:

“સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સેલન્સે આંતરરાષ્ટ્રીય માનવ તસ્કરી + સાયબર ક્રાઇમના સૌથી મોટાં નેટવર્કનો પર્દાફાશ કરીને ભારતનું નામ ઊંચું કર્યું છે. ગુજરાત સરકારે નાગરિકોને સાયબર સુરક્ષા આપવાના વચનને પાળ્યું છે.”

તેઓએ further કહ્યું કે આ કાર્યવાહી સાબિત કરે છે કે ગુજરાત હવે માત્ર રાજ્ય નહીં, સાયબર ક્રાઇમ સામે લડતા ગ્લોબલ લીડર તરીકે ઉભરતું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે.

ઓપરેશન ઘોસ્ટબસ્ટર – CID ક્રાઇમની ટીમે માસ્ટરમાઇન્ડને નાકામ કરી દીધો

આ સમગ્ર ઓપરેશન CID ક્રાઇમના મહાનિદેશક Dr. K.L.N. Rao, નાયબ પોલીસ મહાનિરીક્ષક પરીક્ષિતા રાઠોડ, તેમજ SP ડૉ. રાજદીપસિંહ ઝાલા, સંજય કેશવાલા અને વિવેક ભેડાના માર્ગદર્શન હેઠળ પાર પાડવામાં આવ્યું.

સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સલન્સની સ્પેશિયલ ટીમે ટેકનિકલ ઈન્ટેલિજન્સ, IP-પ્રોફાઇલિંગ, નેટવર્ક મેપિંગ, ડિવાઇસ લોકેશન એનાલિસિસ, વોઇસ-પ્રિન્ટ મૅચ અને આંતરરાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ ક્રોસ-ચેકનો ઉપયોગ કરીને નીલ પુરોહિત જ્યાં છૂપાયો હતો તે ગુજરાતના ગાંધીનગર જિલ્લાના રેન્ટલ ફ્લેટ સુધી પહોંચી તેને ઝડપી પાડ્યો.

આરોપી મલેશિયા ભાગી જવાની તૈયારીમાં હતો, અને તેના પાસેથી અનેક ફેક પાસપોર્ટ, સિમ કાર્ડ, એન્ક્રિપ્ટેડ મોબાઇલ અને ક્રિપ્ટો વોલેટ રિકવરી કી મળી આવી છે.

આરોપીના 14 દિવસના રિમાન્ડ – અનેક દેશોના એજન્ટો સાથેના કનેક્શન ખુલવાના આશાર

કોર્ટમાં રજૂ કરાયેલ ઇન્ટેલિજન્સ આધારિત માહિતી પ્રમાણે:

આરોપી 126થી વધુ સબ-એજન્ટો ચલાવતો
તે 30થી વધુ પાકિસ્તાની એજન્ટોના સીધા સંપર્કમાં હતો
100+ ચાઇનીઝ અને અન્ય વિદેશી કંપનીઓના HR-નેટવર્ક સાથે જોડાયેલો હતો
1,000 કરતાં વધુ લોકોને ટ્રાફિકિંગને ડીલ કરી હતી
500+ નાગરિકોને વાસ્તવમાં મ્યાનમાર, કમ્બોડિયા, વિયેતનામ મોકલેલા હતા
ફક્ત વ્યક્તિ દીઠ રૂ. 1.6 લાખ થી 3.7 લાખ કમિશન મેળતો હતો
કરોડો રૂપિયાના મની લોન્ડરિંગના ક્રિપ્ટો ટ્રાન્જેક્શન મળ્યા છે

આને આધારે રિમાન્ડ પર પોલીસ તેની આંતરરાષ્ટ્રીય કનેક્શન, ડાર્ક વેબ સંબંધો અને ફંડિંગ રૂટ્સ અંગે વધુ ખુલાસા મેળવશે.

સાયબર સ્લેવરી – માનવ ઈતિહાસની સૌથી આધુનિક પરંતુ ભયાનક ગુલામી

મ્યાનમારના KK પાર્ક, લાઓસ-મ્યાનમાર બોર્ડર, કમ્બોડિયાના Sihanoukville, વિયેતનામના ‘ફ્રોડ હબ્સ’ અને થાઈલેન્ડના ગેરકાયદેસર કેમ્પોમાં હાલમાં હજારો લોકો બંધક તરીકે રાખવામાં આવે છે.

આ લોકોમાંથી ઘણાં આવી રીતે ફસાવવામાં આવે છે:

સોશિયલ મીડિયા પર ઊંચા પગારની આકર્ષક વિદેશી જોબ
ફ્રી વિઝા, ફ્રી ટીકિટ—આમનું લાલચ
દસ્તાવેજો અને પાસપોર્ટ જપ્ત
ગનપોઇન્ટ પર બંધક
12–14 કલાક ફિશિંગ/સ્કેમ કરવા બળજબરી
ના પાડી તો વીડિયો બનાવી બ્લેકમેઇલ
મહિલાઓના કેસમાં અનેક વખત યોન શોષણની ફરિયાદો
‘ટ્રાન્સિટ રૂટ’: દિલ્હી → દુબઈ → મ્યાનમાર
જોખમી નદી માર્ગ મારફતે સરહદ પાર કરાવવાનું

આ આખું નેટવર્ક ચાઇનીઝ માફિયા, સ્થાનિક મીલિશિયા, વિદેશી એજન્ટો, ક્રિપ્ટો-સ્કેમ કંપનીઓ, નકલી કોલ સેન્ટરોના સંગઠિત સહયોગથી ચાલે છે.

નીલ પુરોહિત — કેવી રીતે બન્યો ‘ધ ઘોસ્ટ’?

તપાસમાં મળેલી વિગતો અનુસાર નીલ પુરોહિતની કાર્યપદ્ધતિ અત્યંત જોખમી અને પ્રોફેશનલ હતી:

ફેક HR રિક્રૂટમેન્ટ કંપનીઓ ચલાવવી
Instagram–Telegram પર 100+ ફેક પ્રોફાઇલ
ઇન્ફ્લુએન્સર-ટાઇપ એકાઉન્ટથી લોકોને લલચાવવું
ભારતીય, પાકિસ્તાની, નાઇજીરિયન, શ્રીલંકન, ફિલિપિનો નાગરિકોને નિશાન બનાવવું
Dubai ને ટ્રાંઝિટ પોઇન્ટ તરીકે ઉપયોગ કરવો
ચાઇનિઝ કમ્પાઉન્ડ્સ સુધી સુરક્ષિત “ટ્રાન્સફર” માટે એજન્ટોની ચેઇન
મની લોન્ડરિંગ માટે ક્રિપ્ટો વૉલેટ્સ + મ્યુલ એકાઉન્ટ્સ
પેમેન્ટ સ્લિપ્સને ડિલીટ કરવા એપ્લિકેશન ‘ghost mode’ નો ઉપયોગ

આ કારણે ઈન્ટરનેટ ઇન્વેસ્ટિગેશનમાં તેનો ટ્રેક પકડવો મુશ્કેલ બનતો—અને તેને ‘ધ ઘોસ્ટ’ ઉપનામ મળ્યું.

ગુજરાત સાયબર સેન્ટરનો ટેકનિકલ વોર રૂમ – આ કામગીરી કેવી રીતે સફળ થઈ?

સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સલન્સે નીચેના 8 સ્તરીય ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટનો ઉપયોગ કર્યો:

1. ડીપ-ઈન્ટરનેટ ડેટા હંટિંગ

Telegram + WhatsApp ક્લોન સર્વરોમાં સ્ટોર્ડ ડેટાને ઝીણવટથી વાંચવામાં આવ્યું.

2. વોઇસ-પ્રિન્ટ મૅપિંગ

Ghost નામના એક વ્યક્તિની અવાજની 12 સેકન્ડની ક્લિપ પરથી તેની ઓળખ થઈ.

3. ક્રિપ્ટો-ટ્રેકર ઇન્ટરલિંકિંગ

5થી વધુ વૉલેટોના ટ્રેઇલ જોડીને ડિજિટલ પાથ બન્યો.

4. ડિવાઇસ-લોકેશન મેપિંગ

ફોન પરથી 14 દેશોના ‘પિંગ’ મળ્યા.

5. સોશિયલ-એન્જિનિયરીંગ એનાલિસિસ

તે કઈ રીતે લોકોને લલચાવે છે—તેની તમામ સ્ક્રિપ્ટ રિકવર થઈ.

6. ડમી રિક્રૂટમેન્ટ ઑપરેન્ડ

ટીમે પોતે 3 ફેક પ્રોફાઇલથી તેના સબ-એજન્ટો સુધી પહોંચ કર્યો.

7. પાસપોર્ટ + ટ્રાંઝિટ ડેટા ક્રોસ-ચેક

DGCA અને ઇમિગ્રેશન ડેટા સાથે મિલાવટ.

8. ઓન-ગ્રાઉન્ડ સર્વેલન્સ

અંતે ગાંધીનગરના રેન્ટલ ફ્લેટમાં 3 દિવસ સુધી વોચ રાખીને તેને ઝડપી પાડ્યો.

બે વધુ આરોપીઓ ઝડપાયા – રેકેટની મોટી કડીઓ ખુલવાની સંભાવના

નીલ પુરોહિત બાદ બે મુખ્ય સબ-એજન્ટો:

હિતેશ સોમૈયા
સોનલ ફળદુ

ને પણ ઝડપી પાડવામાં આવ્યા છે.

તે ઉપરાંત Gujarat–Punjab ટ્રાફિકિંગ રૂટ સંભાળતા:

ભાવદીપ જાડેજા
હરદીપ જાડેજા

ની ધરપકડ પણ થઈ છે.

પોલીસના જણાવ્યા પ્રમાણે “આ તો માત્ર શરૂઆત છે, આ નેટવર્કના 40–60 લોકો હજુ રડારમાં છે.”

સાયબર સ્લેવરીમાંથી અત્યાર સુધી 4000 ભારતીયોની રક્ષા

ભારત સરકાર, થાઈલેન્ડ અને મ્યાનમાર સરકારના સંયુક્ત ઓપરેશન દ્વારા છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં 4000થી વધુ ભારતીયો બચાવાયા છે.
જેમણે પોતાના નિવેદનમાં સૌથી વધુ નામ નીલ પુરોહિતનું લીધું હતું.

એ જ નિવેદનો આ કેસની મુખ્ય કડી બન્યા.

આરોપી દીઠ કમિશન – કરોડો રૂપિયાનો ગોરખધંધો

દર વ્યક્તિ પરથી:

$2000 થી $4500 (₹1.6–3.7 લાખ)
126 એજન્ટોના કમિશન
50+ મ્યુલ એકાઉન્ટ
કરોડો રૂપિયાનો ક્રિપ્ટો ટ્રાફિક
ફેક HR કંપનીઓ મારફતે પૈસા વલણ

આ કારણે રેકેટનું વાર્ષિક ટર્નઓવર ₹100 કરોડથી વધુ હોવાનું પ્રાથમિક અંદાજ છે.

ભોગ બનનારાઓની પીડા – શું શું બહાર આવ્યું?

દિલ્હી, પંજાબ, ગુજરાત, UP, MP, બિહારના ઘણા ભોગ બનનારોએ જણાવ્યું:

“અમને 12 કલાક કામ કરાવાતું.”
“પાસપોર્ટ કબજે કરવામાં આવતો.”
“ઈનકાર કરીએ તો ટોર્ચર કરાતું.”
“પરિવારને ધમકી આપવામાં આવતી.”
“કેટલાક લોકોને મહિનાઓ સુધી સૂરજની રોશની ન જોવા દેતા.”

ઘણા લોકો માનસિક આઘાત સાથે ભારતમાં પરત આવ્યા.

સાયબર સેન્ટરના અધિકારીઓનો સ્પષ્ટ સંદેશ: “ગુજરાત હવે સ્કેમનો નહીં, સ્કેમ ક્લીનઅપનો હબ છે”

ટીમે જણાવ્યું:

“જેમ ડ્રગ્સ, વન્ય જીવ તસ્કરી અને આતંકવાદ સામે ભારત ઉભું હતું, તેવી જ રીતે હવે સાયબર સ્લેવરી સામે લડાશે. ગુજરાતનું સાયબર સેન્ટર એ દેશનું સૌથી મજબૂત શસ્ત્ર બનશે.”

સમાપન – આ કાર્યવાહી વૈશ્વિક સાયબર સુરક્ષા માટે ગેમ-ચેન્જર સાબિત થશે

નીલ પુરોહિતની ધરપકડ માત્ર એક વ્યક્તિની ધરપકડ નથી—
તે વિશ્વવ્યાપી સાયબર ગુલામી ઉદ્યોગને આપવામાં આવેલું ભારતનું મોટું પ્રહાર છે.

આ કાર્યવાહી સાબિત કરે છે કે:

ભારત હવે સાયબર ક્રાઇમ સામે ‘રક્ષણાત્મક’ નહીં પરંતુ ‘આક્રમક’ નીતિ અપનાવી રહ્યું છે.
ગુજરાત રાજ્ય ગ્લોબલ સ્ટાન્ડર્ડનું સાયબર પોલીસિંગ સ્થાપિત કરી રહ્યું છે.
સાયબર સેન્ટર ઑફ એક્સલન્સ આવતા વર્ષોમાં દેશનો ડિજિટલ કવચ બનશે.