વિશ્વ યોગ દિવસ – આ માત્ર એક દિવસની ઉજવણી નથી, પરંતુ તે પ્રાચીન ભારતીય જ્ઞાનતંત્ર અને આધુનિક વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય ચિંતન વચ્ચેની એક મજબૂત કડી છે. દર વર્ષે 21 જૂને વિશ્વભરમાં યોગ દિવસની ભવ્યતા અને ભાવનાથી ઉજવણી થાય છે. આજનો દિવસ યોગના સંદર્ભમાં જાગૃતિ લાવવાનો, આધ્યાત્મિકતા અને સ્વસ્થ જીવનશૈલી તરફના સંકલ્પોને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો અને માનવીય સમાજમાં આંતરિક શાંતિ તથા સૌહાર્દ લાવવાનો એક ગૌરવદાયક અવસર છે.
યોગ દિવસની શરૂઆતની કહાણી:
વિશ્વ યોગ દિવસની વિધિવત શરૂઆત 21 જૂન, 2015થી થઇ. પરંતુ તેની પીઠભૂમિ前年 વર્ષ 2014માં સજાઈ હતી, જ્યારે ભારતના વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ સંયુક્ત રાષ્ટ્રની મહાસભામાં પોતાના આતિથ્યસભર અને દ્રષ્ટિવંત સંબોધનમાં યોગને માનવ જીવન માટે લાભદાયક ગણાવતાં સમગ્ર વિશ્વમાં યોગના પ્રચાર અને ઉજવણી માટે એક વિશેષ દિવસ ઘોષિત કરવાની રજૂઆત કરી.
તેમણે પોતાના સંબોધનમાં કહ્યું હતું:
“યોગ ભારતીય સંસ્કૃતિની અમૂલ્ય ભેટ છે. તે મન અને શરીરને એકરૂપ કરે છે, ક્રિયા અને વિચાર વચ્ચે સુમેળ સાધે છે, સંયમ અને સંતુલનની ભાવના વિકસાવે છે. તે માત્ર કસરત નથી, પણ સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્ય અને સજીવતાની યાત્રા છે.”
તેમના આ સંકેત પછી, 177 દેશોએ સમર્થન આપીને માત્ર 90 દિવસમાં – અત્યંત ટૂંકા ગાળામાં – સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાએ 11 ડિસેમ્બર 2014ના રોજ 21 જૂનને “અંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસ” તરીકે ઘોષિત કર્યો.
21 જૂન કેમ પસંદ કરાયો?
21 જૂન ઉત્તર ગોળાર્ધમાં વર્ષનો સૌથી લાંબો દિવસ છે જેને ‘Summer Solstice’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસ વૈદિક અને યોગ પરંપરામાં ‘દક્ષિણાયન’ની શરૂઆતનું સંકેત છે, જે આધ્યાત્મિક તત્વોને જગાડવા માટે ખૂબ જ અનુકૂળ ગણાય છે. આ જ કારણસર વડાપ્રધાને યોગ દિવસ માટે 21 જૂનની પસંદગી કરી હતી. આ દિવસે સુર્યની ઊર્જા અને માનવ ચેતનાનો સંબંધ વધુ પ્રબળ રહે છે એવી માન્યતાઓ પણ દર્શાવવામાં આવે છે.
યોગ – શું છે તેનું સારસ્વરૂપ?
યોગ માત્ર શરીરચર્ચા કે વ્યાયામ નહીં, પરંતુ એક વ્યાપક જીવનદ્રષ્ટિ છે. તે મન, શરીર અને આત્માની સમજૂતી છે. યોગના આધારભૂત અવયવોમાં આસન, પ્રાણાયામ, ધ્યાન (મેડિટેશન), યમ-નિયમ, ધ્યાન અને સમાધિનો સમાવેશ થાય છે. યોગ શીખવે છે કે શરીર કેવું ચાલે એ મહત્વનું છે, પણ મન શું વિચારે છે એ પણ એટલું જ મહત્વ ધરાવે છે.
યોગ શરીર માટે લવચીકતા, માનસિક શાંતિ અને જીવન માટે આત્મસાત થતી ઊર્જાનો સ્ત્રોત છે. તણાવગ્રસ્ત જીવનશૈલી અને ઝડપી યુગમાં યોગ એક એવો આધ્યાત્મિક ઔષધ છે જે શરીર અને મનને સ્વસ્થ રાખે છે.
વિશ્વભરમાં યોગ દિવસનું મહાત્મ્ય અને ઉજવણી:
વિશ્વના તમામ ખંડોમાં, હજારો શહેરોમાં, કરોડો લોકો દરેક વર્ષે યોગ દિવસ નિમિત્તે યોગાભ્યાસ માટે ભેગા થાય છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ દરેક વર્ષે કોઈ વિશિષ્ટ સ્થળે લાખો લોકોએ સાથે યોગ અભ્યાસ કરીને એકતા અને શારીરિક-માનસિક આરોગ્યનું પ્રતિક સ્થાપિત કરે છે.
– 2015: પ્રથમ યોગ દિવસ નવી દિલ્હીના રાજપથ પર ઉજવાયો હતો જ્યાં વડાપ્રધાન મોદીએ 35,985થી વધુ લોકોને યોગ કરાવ્યું.
– 2017: લક્નૌમાં થયેલ યોગ કાર્યક્રમમાં વડાપ્રધાને યોગ અભ્યાસ કર્યો.
– 2018: દેહરાદૂન ખાતે વરસાદ વચ્ચે પણ યોગ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી.
– 2022: ‘ગુજરાતના મોડેરા સૂર્ય મંદિર’ સહિત અનેક ઐતિહાસિક સ્થળોએ યોગ કાર્યક્રમો યોજાયા.
યુનાઇટેડ નેશન્સ, WHO, UNESCO સહિતની આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્સીઓ યોગના વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણ અને માનસિક આરોગ્યમાં તેના ફાયદા અંગે અનેક અભ્યાસો કરી ચૂકી છે.
યોગ અને કોરોનાકાળ:
કોરોના મહામારીના સમયમાં યોગના માનસિક અને શારીરિક લાભો વધુ સ્પષ્ટ થયા. ઘરમાં રહીને યોગ કરવું એટલે પોતાની શારીરિક ઇમ્યુનિટી મજબૂત કરવી અને માનસિક તાણથી મુક્ત થવું. આ સમયગાળામાં ઓનલાઇન યોગ વર્ગો અને વિડીયો સત્રો દુનિયાભરમાં લોકપ્રિય બન્યા.
ગુજરાત અને યોગ:
ગુજરાત રાજ્યમાં યોગ દિવસની ઉજવણી ખૂબ વિશાળ પાયે થાય છે. જિલ્લામાં-જિલ્લામાં જિલ્લા કલેક્ટરોના માર્ગદર્શન હેઠળ અને આરોગ્ય વિભાગની સહભાગીતા સાથે લાખો લોકો યોગ કરે છે. શાળાઓ, કોલેજો, મેડિકલ સંસ્થાઓ, પોલીસ વિભાગો અને જાહેર સેવા આપતી સંસ્થાઓ પણ યોગ દિવસને ઉર્જાસભર બનાવે છે.
અંતિમ અનુસંધાન:
વિશ્વ યોગ દિવસ માત્ર એક દિવસની ઉજવણી નહીં, પણ એક વિચારશ્રેણી છે કે આપણે આપણા જીવનમાં સંતુલન, શાંતિ અને સ્વાસ્થ્ય લાવીએ. યોગ આપણને શીખવે છે કે અમે આસપાસના તણાવથી કેવી રીતે બચી શકીએ, નકારાત્મકતાને કેવી રીતે દૂર કરી શકીએ અને આંતરિક આનંદને કેવી રીતે શોધી શકીએ.
“યોગ એ આપણા જીવનમાં આરોગ્યનો બીજ છે – તેને રોજ પાંગરાવીએ!”
જેમ જેમ સમય પસાર થઈ રહ્યો છે તેમ તેમ વધુ લોકો યોગને જીવનશૈલીના હિસ્સા તરીકે અપનાવી રહ્યાં છે. આજે સમગ્ર વિશ્વ યોગથી જોડાઈ રહ્યું છે અને એ દર્શાવે છે કે આપણા ભારતીય સંસ્કૃતિના મૂલ્યો આજે પણ પ્રાસંગિક છે અને સમગ્ર માનવજાત માટે આશાના કિરણરૂપ છે.
આવો, આપણે સંકલ્પ લઈએ – દરરોજ થોડો સમય યોગ માટે કાઢી, આપણું શરીર, મન અને આત્માને આરોગ્યમય બનાવીએ.
INSTAGRAM: https://www.instagram.com/samay__sandesh/
FACEBOOK: https://www.facebook.com/SamaySandeshoffice
આવા ને આવા લટટેસ્ટ ન્યુસ જાણવા માટે સમયસંદેશન્યુસની વેબસાઇટને વિઝિટ કરો
