જામનગર જિલ્લામાં આરોગ્ય જાગૃતિના નવા પ્રકરણની શરૂઆત થઈ છે. દેશભરમાં ચાલી રહેલા “ટીબી મુક્ત ભારત અભિયાન” અને **“નારી વંદન ઉત્સવ”**ના સંકલનથી એક અનોખું સેમિનાર જામનગરના જિલ્લા શિક્ષણ અને તાલીમ ભવન – બી.એડ. કૉલેજ, દરેડ ખાતે યોજાયું. આ સેમિનારનો મુખ્ય હેતુ મહિલાઓ તથા યુવાઓમાં આરોગ્ય અંગે જાગૃતિ લાવવો, રોગ નિવારણની માહિતી આપવી અને સર્વાંગી વિકાસ માટે પ્રેરણા પૂરી પાડવી હતો.
કાર્યક્રમની શરૂઆત અને પૃષ્ઠભૂમિ
ભારત સરકાર દ્વારા વર્ષ ૨૦૨૫ સુધી ટીબી (ક્ષયરોગ)ને નાબૂદ કરવાનો સંકલ્પ લેવામાં આવ્યો છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ જાહેર કર્યું છે કે દેશમાંથી આ ઘાતક રોગને સમાપ્ત કરવા માટે સરકાર સાથે સમાજના દરેક વર્ગનો સહકાર આવશ્યક છે. દર વર્ષે 24 માર્ચે વિશ્વ ટીબી દિવસ ઉજવવામાં આવે છે, જેના દ્વારા આ રોગ સામેની લડતમાં લોકોને જાગૃત કરવામાં આવે છે.
જામનગર જિલ્લાનું આરોગ્ય વિભાગ પણ આ મિશનને હકીકતમાં ઉતારવા માટે અનેક કાર્યક્રમો ચલાવી રહ્યું છે. તે જ અંતર્ગત નારી વંદન ઉત્સવ સાથે સંકલિત આ સેમિનારનું આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ આયોજન માત્ર રોગ નિવારણ પૂરતું મર્યાદિત ન રહીને, મહિલાઓના સ્વાસ્થ્ય, સુરક્ષા, શિક્ષણ, સ્વાવલંબન અને સશક્તિકરણ જેવા મુદ્દાઓને પણ સ્પર્શતું હતું.
મુખ્ય વિષયો પર માર્ગદર્શન
૧. ટીબી (ક્ષયરોગ) વિશે જાગૃતિ:
સેમિનારમાં સૌપ્રથમ ટીબી વિષે વિસ્તૃત માહિતી આપવામાં આવી. ટીબી એક ચેપી રોગ છે જે માય્કોબેક્ટેરિયમ ટ્યુબરક્યુલોસિસ નામના જીવાણુથી ફેલાય છે. આ રોગ ફેફસાં પર સૌથી વધુ અસર કરે છે, પરંતુ શરીરના બીજા અંગોને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
-
ટીબીના લક્ષણો: સતત બે અઠવાડિયાથી વધુ ઉધરસ, વજનમાં ઘટાડો, રાત્રે ઘમાશા, તાવ વગેરે.
-
ચેપ ફેલાવવાનો માર્ગ: હવામાં છૂટતા જીવાણુઓ દ્વારા એક બીજાને ચેપ લાગે છે.
-
નિવારણ: સમયસર નિદાન અને દવાઓનું સંપૂર્ણ પાલન.
કાર્યક્રમમાં જણાવાયું કે નિ-ક્ષય પોષણ યોજના (NPY) હેઠળ ટીબી દર્દીઓને પોષણ માટે મળતી સહાય હવે ₹500 થી વધારીને ₹1000 પ્રતિ મહિના કરવામાં આવી છે. આથી દર્દીઓને દવાઓ સાથે પોષણયુક્ત આહાર પણ મળી રહે અને તેઓ ઝડપથી સ્વસ્થ થાય.
૨. હિપેટાઈટિસ બી અંગે જાગૃતિ:
હિપેટાઈટિસ બી એક ગંભીર યકૃત રોગ છે. આ **હિપેટાઈટિસ બી વાયરસ (HBV)**થી થાય છે અને જો સમયસર સારવાર ન મળે તો સિર્રોસિસ અથવા યકૃત કૅન્સર સુધીની ગંભીર પરિસ્થિતિ સર્જી શકે છે.
-
ફેલાવવાના માર્ગો: સંક્રમિત રક્ત, સોયો, યૌન સંબંધ અથવા માતાથી બાળક સુધી.
-
નિવારણ: જન્મના 24 કલાકની અંદર નવજાત શિશુને રસી આપવી જરૂરી.
-
સંદેશ: “રોકથામ સારવાર કરતાં શ્રેષ્ઠ છે” – તેથી દરેકે રસીકરણ કરાવવું જોઈએ.
૩. એચ.આઈ.વી./એડ્સ વિશે માહિતી:
કાર્યક્રમમાં એચ.આઈ.વી. (હ્યુમન ઈમ્યુનો ડિફિશિએન્સી વાયરસ) વિષે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી.
-
લક્ષણ: રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં ઘટાડો.
-
અસર: વ્યક્તિ અનેક ચેપી રોગો માટે સંવેદનશીલ બની જાય છે.
-
નિવારણ: સુરક્ષિત યૌનજીવન, સોય-સિરીંજનો સ્વચ્છ ઉપયોગ, સંક્રમિત લોહીથી દૂર રહેવું.
સરકાર દ્વારા એચ.આઈ.વી.ગ્રસ્ત લોકોને મફત સારવાર અને સલાહ આપવામાં આવે છે.
૪. એનિમિયા અંગે જાગૃતિ:
એનિમિયા ખાસ કરીને મહિલાઓ અને કિશોરીઓમાં જોવા મળતો સામાન્ય રોગ છે.
-
કારણ: શરીરમાં આયર્નની ઉણપ.
-
લક્ષણ: થાક, ચક્કર આવવી, નબળાઈ, ચહેરા પર પાંછળાશ.
-
નિવારણ: આયર્ન અને વિટામિન ભરપૂર ખોરાક – લીલાં શાકભાજી, દાળ, દૂધ, ફળો.
સરકાર દ્વારા કિશોરીઓને “વિકલી આયર્ન ફોલિક એસિડ સપ્લીમેન્ટેશન (WIFS)” યોજનાના ભાગરૂપે આયર્નની ગોળીઓ આપવામાં આવે છે.
૫. વાહકજન્ય રોગો પર ચર્ચા:
ડെങ്കી, મલેરિયા, ચિકનગુનિયા જેવા રોગો મચ્છરો દ્વારા ફેલાય છે.
-
નિયંત્રણ: પાણીના સ્ત્રોતમાં મચ્છરોની ઉછેર અટકાવવી.
-
ઘરમાં સાફસફાઈ રાખવી, મચ્છરદાની વાપરવી, પાણીમાં તેલ છાંટવું.
-
સામૂહિક જવાબદારી: “એકનું સ્વાસ્થ્ય સૌના સ્વાસ્થ્ય સાથે જોડાયેલું છે.”
નારી વંદન ઉત્સવ: મહિલાઓનો સર્વાંગી વિકાસ
આ કાર્યક્રમ માત્ર રોગ નિવારણ પૂરતો મર્યાદિત ન રહ્યો. નારી વંદન ઉત્સવના ભાગરૂપે મહિલાઓના સશક્તિકરણ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું.
-
સુરક્ષા: મહિલાઓને કાયદાકીય હક્કો અને આત્મરક્ષા અંગે માહિતી.
-
સ્વાવલંબન: સ્વરોજગારી, શિક્ષણ અને તાલીમથી મહિલાઓને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવવી.
-
સ્વાસ્થ્ય: નિયમિત આરોગ્ય ચકાસણી, પોષણયુક્ત આહાર, માનસિક સ્વાસ્થ્યનું મહત્વ.
-
સમાનતા: સમાજમાં મહિલાઓને સમાન અધિકારો અને અવસર આપવાની ચર્ચા.
કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત અગત્યના મહાનુભાવો
-
ડૉ. નુપુર પ્રસાદ – મુખ્ય જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારી, જેમણે ટીબી મુક્ત ભારત અભિયાનની હકીકતો સમજાવી.
-
ડૉ. પંકજકુમાર સિંહ – જિલ્લા ક્ષય અધિકારી, જેમણે દર્દીઓને સમયસર સારવાર લેવાની સલાહ આપી.
-
ડૉ. મકવાણા – આયુષ્ય મેડિકલ ઓફિસર, જેમણે એનિમિયા અને પોષણ વિષે માર્ગદર્શન આપ્યું.
-
ડી.પી.એસ. વીકુંદ રાઠોડ, ટીબી સુપરવાઈઝર વિમલભાઈ નકુમ અને ટીબી વિઝિટર ઈરફાન શેખ – જેમણે જમીન સ્તરે ચાલી રહેલા કાર્યક્રમોની ચર્ચા કરી.
-
બી.એડ. કૉલેજના આચાર્ય ડૉ. પ્રફુલ્લાબા જાડેજા અને શિક્ષક ડૉ. સંજયભાઈ ચોવટિયા – જેમણે આયોજનમાં સહકાર આપ્યો.
આ સેમિનારમાં 60થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ અને બહેનો ઉપસ્થિત રહ્યા. સૌએ સક્રિયપણે પ્રશ્નો પૂછ્યા અને ઉપયોગી માહિતી મેળવી.
સમાજ માટેનું સંદેશ
આ સેમિનારે સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો કે –
-
આરોગ્ય જાગૃતિ માત્ર વ્યક્તિગત નહીં, પરંતુ સામૂહિક જવાબદારી છે.
-
રોગો અટકાવવા માટે સમયસર રસીકરણ, પોષણયુક્ત આહાર અને સ્વચ્છતા અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.
-
મહિલાઓનું સ્વાસ્થ્ય સુધરે તો પરિવાર અને આખું સમાજ સ્વસ્થ બને છે.
નિષ્કર્ષ
જામનગરમાં યોજાયેલા આ સેમિનારે આરોગ્ય ક્ષેત્રે એક મહત્વપૂર્ણ પહેલ કરી છે. ટીબી મુક્ત ભારત અભિયાનને આગળ ધપાવવા સાથે સાથે નારી વંદન ઉત્સવ દ્વારા મહિલાઓના સર્વાંગી વિકાસ માટે લોકોને પ્રેરિત કરવામાં આવ્યા છે.
આવા કાર્યક્રમો ગામ-ગામ, શાળા-શાળામાં યોજાય તો નિશ્ચિત જ સમાજ વધુ સ્વસ્થ, સશક્ત અને સજાગ બની શકે છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060
