મહારાષ્ટ્રના અનેક શહેરો અને ખાસ કરીને મુંબઈ–થાણે–કર્જત જેવા વિસ્તારોમાં છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી રસ્તાઓ પરના ખાડાનો મુદ્દો ચર્ચાનો કેન્દ્ર રહ્યો છે. વરસાદી સીઝન આવે કે ન આવે, રસ્તાઓની દયનીય હાલત લોકોના જીવનમાં અસુરક્ષા અને અસ્પષ્ટતા પેદા કરે છે. સરકાર દર વર્ષે કરોડો રૂપિયાનું બજેટ રસ્તાઓના સમારકામ અને રિસરફેસિંગ માટે ફાળવે છે, છતાં રસ્તાઓ ‘ખાડામુક્ત’ થવાના બદલે વધુ જોખમી બને છે.
આ જ મુદ્દાને ધ્યાનમાં રાખીને મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના (MNS) એ થાણે જિલ્લાના કર્જતમાં એક અનોખું અને પ્રતીકાત્મક આંદોલન કર્યું – ‘ભીખ માગો આંદોલન’. મનસેના કાર્યકરો પ્રશાસનની નિષ્ફળતાને ઉજાગર કરવા માટે રસ્તા પર ઉતર્યા અને નાગરિકોની હાલતને દર્શાવવા ભિક્ષા એકત્રિત કરી. આ વિરોધ માત્ર રસ્તાના ખાડા પૂરતા સીમિત નહોતો, પરંતુ પ્રશાસનના કથિત કૌભાંડ, બેદરકારી અને નબળા સમારકામ સામેનો એક સશક્ત અવાજ બન્યો.
✦ આંદોલનની પૃષ્ઠભૂમિ
કર્જત, નેરળ અને આસપાસના વિસ્તારોના રહેવાસીઓ લાંબા સમયથી રસ્તાઓની ખરાબ હાલતને કારણે પીડાઈ રહ્યા છે. ગાડીચાલકોને રોજિંદી મુસાફરીમાં ખાડા કારણે અકસ્માતોનો સામનો કરવો પડે છે. બાઇક સવારોથી માંડીને શાળાએ જતાં બાળકો અને વૃદ્ધ નાગરિકો સુધી, દરેક માટે આ રસ્તાઓ ભયાનક સાબિત થાય છે.
સ્થાનિકોએ અનેક વખત તંત્રને રજૂઆતો કરી, પરંતુ પરિણામ સ્વરૂપ માત્ર તાત્કાલિક સમારકામ થયું, જે પ્રથમ વરસાદ સાથે જ તૂટી પડ્યું. લોકોનો ગુસ્સો ત્યારે વધુ ઉકળ્યો જ્યારે ગણેશોત્સવની ઉજવણી દરમિયાન શોભાયાત્રાઓ ખાડાઓના કારણે વિક્ષેપગ્રસ્ત થઈ. ભક્તોને મુશ્કેલી, વાહન વ્યવહાર ખોરવાયો અને અકસ્માતના કિસ્સાઓ વધ્યા.
✦ અનોખું આંદોલન : ભીખ માગીને વિરોધ
મનસેના જિલ્લા પ્રમુખ જિતેન્દ્ર પાટીલના નેતૃત્વમાં કાર્યકરોએ નેરળના સાંઈ મંદિરથી કર્જત શહેર સુધી કૂચ કરી. રસ્તામાં સૂત્રોચ્ચાર કરવામાં આવ્યા –
-
“ખાડા ભરો કે ખુરશી ખાલી કરો”
-
“પ્રશાસનને દાન આપો”
કાર્યકરોએ હાથમાં ભિક્ષાપાત્ર લઈ નાગરિકોમાંથી પ્રતીકાત્મક રીતે પૈસા એકત્રિત કર્યા. તેઓએ જણાવ્યું કે સરકાર અને તંત્રએ કરોડો રૂપિયાનું બજેટ રસ્તા પર ફૂંકી નાખ્યું છતાં હાલત સુધરતો નથી, તેથી હવે નાગરિકો જ પૈસા ભેગા કરીને રસ્તા બનાવે તે યોગ્ય!
આ પ્રતીકાત્મક વ્યંગ્ય પ્રદર્શનથી લોકોમાં ભારે ચર્ચા શરૂ થઈ અને સોશ્યલ મીડિયા પર આંદોલનના ફોટા–વિડિઓ વાયરલ થયા.
✦ નાગરિકોની નિરાશા અને ગુસ્સો
સ્થાનિક રહેવાસીઓએ મીડિયાને જણાવ્યું કે :
-
“દર વર્ષે મોંઘા કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવે છે, છતાં રસ્તાઓ બે–ત્રણ મહિનાથી વધુ ટકતા નથી. આ સ્પષ્ટપણે ભ્રષ્ટાચાર છે.”
-
“શહેરમાં વિકાસના નામે ફક્ત કાગળ પર કામ થાય છે, જમીન પર કંઈ દેખાતું નથી.”
કેટલાક રહેવાસીઓએ તો ખુલ્લેઆમ કહ્યું કે પ્રશાસન રસ્તાઓને ખાડામુક્ત કરવાનું નથી, પરંતુ લોકોની જિંદગી જોખમમાં મૂકીને કમાણી કરે છે.
✦ ભંડોળ એકત્રિત કરી પ્રતીકાત્મક સંદેશ
આંદોલન દરમિયાન ₹1,240 એકત્રિત કરવામાં આવ્યા. મનસેના નેતાઓએ જાહેર કર્યું કે આ રકમ મુખ્ય પ્રધાન રાહત ભંડોળમાં જમા કરાવવામાં આવી છે. તેઓએ કહ્યું કે –
“આ પૈસા પ્રતીક છે. જો સરકાર પાસે રસ્તાઓ માટે પૂરતા પૈસા નથી, તો નાગરિકો ભેગા થઈને ભંડોળ એકત્રિત કરે. પરંતુ હકીકતમાં પૈસા છે, ફક્ત ઈમાનદારીનો અભાવ છે.”
✦ વધુ તીવ્ર આંદોલનની ચેતવણી
મનસેના નેતાઓએ તંત્રને 8–10 દિવસનો અલ્ટિમેટમ આપ્યો છે. જો આ સમયગાળામાં રસ્તાઓના ખાડા નહીં ભરાય, તો તેઓ વધુ કડક આંદોલન હાથ ધરશે –
-
રસ્તા અવરોધો
-
મ્યુનિસિપલ ઓફિસ સામે ધરણા
-
પ્રતીકાત્મક ખાડાઓમાં અધિકારીઓને બેસાડવા જેવા સર્જનાત્મક વિરોધ
આવી ચેતવણી પછી પ્રશાસનમાં હલચલ મચી છે.
✦ રાજકીય પરિપ્રેક્ષ્ય : BMC ચૂંટણી 2025
આંદોલન ફક્ત એક સ્થાનિક મુદ્દો નથી, પરંતુ આવનારી મહાનગર પાલિકા ચૂંટણી 2025 સાથે સીધો સંકળાયેલો છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે મહારાષ્ટ્ર સરકાર અને ચૂંટણી પંચને 31 જાન્યુઆરી 2026 પહેલાં ચૂંટણીઓ યોજવાનો આદેશ આપ્યો છે. પરિણામે મુંબઈ મહાનગરપાલિકા (BMC)ની ચૂંટણી રાજ્યની સૌથી હાઈ-પ્રોફાઇલ સ્થાનિક ચૂંટણી બનવાની છે.
મુંબઈમાં રસ્તાઓના ખાડા, કચરા વ્યવસ્થાપન, પાણી પુરવઠો અને આરોગ્ય સેવાઓ મોટા મુદ્દા રહેશે. મનસે, શિવસેના, ભાજપ, કૉંગ્રેસ સહિતના બધા પક્ષો આ મુદ્દાને રાજકીય હથિયાર બનાવશે. કર્જતમાં થયેલું આ આંદોલન મનસે માટે પ્રચારનું એક મોડેલ બની શકે છે.
✦ પક્ષના નેતાઓની સક્રિય ભાગીદારી
આંદોલનમાં ફક્ત કાર્યકરો જ નહીં, પરંતુ જિલ્લા સ્તરના નેતાઓ પણ જોડાયા –
-
જિતેન્દ્ર પાટીલ – જિલ્લા પ્રમુખ
-
અક્ષય મહાલે – જિલ્લા સચિવ
-
યશવંત ભાવરે – તાલુકા પ્રમુખ
-
સ્વપ્નિલ શેળકે – નાયબ તાલુકા પ્રમુખ
-
નેરળ અને કર્જત શહેર એકમના વડાઓ
-
મહિલા પદાધિકારીઓ
આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે મનસે આ મુદ્દાને ગંભીરતાથી લઈ રહી છે અને તેને રાજકીય રીતે આગળ ધપાવશે.
✦ પ્રશાસન સામે સીધી માંગણીઓ
મનસેના આંદોલનથી બહાર આવેલી મુખ્ય માંગણીઓ :
-
કર્જત અને નેરળના મુખ્ય માર્ગો તાત્કાલિક ખાડામુક્ત કરવામાં આવે.
-
કોન્ટ્રાક્ટરોની જવાબદારી નક્કી કરવામાં આવે અને બેદરકારી બદલ કાર્યવાહી થાય.
-
નાગરિકોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા ટકાઉ સમારકામ થાય.
-
વિકાસના નામે થતી ભ્રષ્ટાચારની તપાસ થાય.
✦ નાગરિક સુરક્ષા અને અર્થતંત્ર પર પ્રભાવ
રસ્તાઓના ખાડા માત્ર અસુવિધા જ નથી, પરંતુ જાનલેણ સાબિત થાય છે. દર વર્ષે અનેક લોકો અકસ્માતમાં મોતને ભેટે છે કે ઘાયલ થાય છે. ઉપરાંત, વાહનોના સમારકામમાં લોકોના લાખો રૂપિયા ખર્ચાય છે. ટ્રાન્સપોર્ટ વ્યવસાય, વેપાર અને દૈનિક મુસાફરી પર પણ તેનો નકારાત્મક પ્રભાવ પડે છે.
✦ સમાજશાસ્ત્રીય દ્રષ્ટિકોણ
આંદોલન ફક્ત રાજકીય પ્રદર્શન નથી, પરંતુ સમાજની તીવ્ર વ્યથા અને અસંતોષનું પ્રતિબિંબ છે. જ્યારે નાગરિકો રસ્તા પર ઉતરીને પ્રશાસનને દાન આપવા મજબૂર થાય, ત્યારે તે તંત્રની વિશ્વસનીયતા પર મોટો સવાલ ઊભો કરે છે. આંદોલન એ પણ દર્શાવે છે કે નાગરિકો હવે ચૂપ રહેવા તૈયાર નથી.
✦ અંતિમ તારણ
મનસેનું ‘ભીખ માગો’ આંદોલન એક અનોખું ઉદાહરણ છે કે કેવી રીતે સર્જનાત્મક રીતે જનતા પોતાની પીડા વ્યક્ત કરી શકે છે. આંદોલને નાગરિકોની સમસ્યા પ્રકાશમાં લાવી છે અને પ્રશાસનને જાગૃત થવાની ફરજ પડી છે. હવે જોવાનું એ રહેશે કે સરકાર અને સ્થાનિક તંત્ર આ મુદ્દાને કેટલી ગંભીરતાથી લે છે.
2025ની મહાનગર પાલિકા ચૂંટણી નજીક આવતાં રસ્તાઓના ખાડા રાજકીય હથિયાર બની ચૂક્યા છે. જો પ્રશાસન તાત્કાલિક પગલાં નહીં ભરે, તો આ મુદ્દો ચૂંટણીમાં પક્ષ–વિપક્ષની રાજકીય લડાઈનું કેન્દ્ર બનશે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
