હિંમતનગરમાં એક એવી ઘટના સામે આવી છે જેને કારણે પારદર્શકતા અને સત્યાગ્રહના આંદોલનના નામે કાર્યરત કેટલાક તત્વોની વાસ્તવિકતા ખુલ્લી પડી છે. આરટીઆઈ એક્ટિવિસ્ટ તરીકે ઓળખાતા કેતન પટેલ અને તેમની પત્ની મીનાબેન રૂ. ૪ લાખની લાંચ લેતા રંગેહાથે ઝડપાયા છે. લાંચિયા દંપતીએ એક ફરિયાદી સામે કરેલી અરજીનો નિકાલ કરવા માટે રૂ. ૫ લાખની માંગણી કરી હતી. અંતે એસીબી (ભ્રષ્ટાચાર વિરોધક બ્યુરો)ના ટ્રેપ ઓપરેશનમાં આ બંને ઝડપાયા અને લાંચના રૂપિયામાંથી રૂ. ૪ લાખ જપ્ત કરવામાં આવ્યા.
આરટીઆઈનો હેતુ અને તેની દુરૂપયોગની કહાની
ભારતમાં માહિતીનો અધિકાર કાયદો (RTI Act – 2005) સામાન્ય નાગરિકને સરકાર તથા સરકારી તંત્ર પાસેથી માહિતી મેળવવાનો અધિકાર આપે છે. આ કાયદાનો મૂળ હેતુ પારદર્શકતા લાવવાનો, ભ્રષ્ટાચાર અટકાવવાનો અને નાગરિકોને તેમના હક્કો અંગે જાગૃત કરવાનો છે. પરંતુ કેટલાક તત્વો આ કાયદાનો દુરૂપયોગ કરીને લોકોને બ્લેકમેલ, ધમકી કે પછી નાણાં વસૂલી જેવા કાર્ય માટે તેનો ઉપયોગ કરતા હોવાની ઘટનાઓ વારંવાર સામે આવે છે. હિંમતનગરની આ ઘટના પણ એ જ કેટેગરીમાં આવતી હોય તેવું લાગી રહ્યું છે.
કેતન પટેલ પોતાના વિસ્તારમાં આરટીઆઈ એક્ટિવિસ્ટ તરીકે જાણીતા હતા. તેઓ વિવિધ વિભાગોમાં આરટીઆઈ અરજીઓ કરવાનું, તંત્રની કામગીરી અંગે સવાલ ઉઠાવવાનું, તેમજ કાયદાકીય રીતે લોકોની લડત લડવાનું કામ કરતા હોવાનો દાવો કરતા. પરંતુ હવે તેમની સામે જ લાંચ માંગણીના આરોપો સાબિત થતાં તેમનો નકલી ચહેરો સામે આવી ગયો છે.
ફરિયાદીનો અનુભવ : ન્યાય મેળવવાના પ્રયાસમાં ફસાવવાનો પ્રયાસ
આ કેસમાં ફરિયાદીએ ACBમાં અરજી આપતાં જણાવ્યું કે તેમની સામે એક અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. આ અરજીનો નિકાલ કરવા માટે કેતન પટેલે સીધી રૂ. ૫ લાખની માંગણી કરી. તેઓએ કહ્યું કે જો નાણાં ચૂકવવામાં નહીં આવે તો અરજીને એવો વળાંક અપાશે કે ફરિયાદીને ગંભીર મુશ્કેલી ઊભી થાય.
ફરિયાદી, જે સામાન્ય નાગરિક હતો, શરૂઆતમાં દબાણ અનુભવી રહ્યો હતો. પરંતુ અંતે તેણે ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવાનો નક્કી કર્યો. તેણે સીધા એસીબીનો સંપર્ક કર્યો અને સમગ્ર મામલો ખુલ્લો મૂકી દીધો. એસીબીએ ફરિયાદી સાથે ચર્ચા કરીને લાંચિયાઓને રંગેહાથે પકડવાનો પ્લાન ઘડ્યો.
એસીબીનું ઓપરેશન : પ્લાનિંગથી લઈને અમલ સુધી
ભ્રષ્ટાચાર વિરોધક બ્યુરો (ACB) ગુજરાતમાં અનેક સફળ ટ્રેપ ઓપરેશન માટે જાણીતી છે. આ કેસમાં પણ એસીબીએ સંપૂર્ણ ગોપનીયતા જાળવી. પહેલા ફરિયાદીના નિવેદનો રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યા. ત્યારબાદ નક્કી થયું કે લાંચની રકમ રૂ. ૪ લાખ ચૂકવવામાં આવશે. એસીબીની ટીમે ટ્રેપ માટે કેમિકલ પાવડર લગાવેલી નોટો તૈયાર કરી.
નક્કી કરેલા દિવસે ફરિયાદી કેતન પટેલ અને મીનાબેનને મળ્યો. જેમ જ દંપતીએ લાંચની રકમ સ્વીકારી, એસીબીની ટીમે ત્યાં જ દરોડો પાડી દીધો. પાવડર ટેસ્ટમાં નોટોના નિશાન સ્પષ્ટ જણાયા. આ રીતે બંને રંગેહાથે ઝડપાયા.
લાંચની માંગણી : પતિ-પત્ની બંનેની સંડોવણી
આ કેસની વિશેષતા એ છે કે તેમાં માત્ર એક્ટિવિસ્ટ નહીં પરંતુ તેની પત્ની પણ સીધી સંડોવાઈ ગઈ હતી. મીનાબેન પોતાના પતિ સાથે મળીને સમગ્ર લાંચની ડીલ સંભાળી રહી હતી. લાંચની રકમ સ્વીકારતી વખતે તે પણ હાજર હતી અને રકમ હવાલે કરવાની પ્રક્રિયામાં તેની ભૂમિકા સાબિત થઈ ગઈ હતી.
પતિ-પત્નીનો આ કૃત્ય સમાજ માટે એક ચેતવણી છે કે કાયદાની છત્રછાયામાં છૂપાયેલા કેટલાક લોકો વાસ્તવમાં પોતાનો ફાયદો શોધી રહ્યાં છે.
એસીબીના હાથમાં પુરાવા અને આગળની કાર્યવાહી
એસીબીએ રૂ. ૪ લાખની લાંચની રકમ જપ્ત કરી છે. સાથે સાથે પાવડર ટેસ્ટ, ઓડિયો-વિડિયો રેકોર્ડિંગ જેવા પુરાવા એકત્રિત કરાયા છે. બંને આરોપીઓને કસ્ટડીમાં લઈ આગળની પૂછપરછ શરૂ થઈ છે. હવે તપાસમાં વધુ ખુલાસા થવાની શક્યતા છે કે કેતન પટેલે અગાઉ પણ અન્ય લોકોથી લાંચ વસૂલી કરી છે કે નહીં.
આરટીઆઈ એક્ટિવિઝમ પર પડછાયો
આ ઘટનાથી સાચા અર્થમાં આરટીઆઈ એક્ટિવિસ્ટ તરીકે નિષ્ઠાપૂર્વક કામ કરતા લોકોએ નિરાશાનો અનુભવ કર્યો છે. ઘણાં એક્ટિવિસ્ટો વર્ષોથી સરકાર સામે લડીને સામાન્ય નાગરિકને ન્યાય અપાવવા તત્પર રહ્યા છે. પરંતુ આવા કિસ્સાઓને કારણે સમગ્ર આંદોલન પર શંકાનો પડછાયો પડે છે. સમાજમાં ખોટો સંદેશ જાય છે કે બધા જ એક્ટિવિસ્ટો બ્લેકમેલિંગ માટે કામ કરે છે.
સાચા અર્થમાં આ ઘટના એક ચેતવણી છે કે લોકોને કયા વ્યક્તિ પર વિશ્વાસ કરવો તે ખૂબ જ વિચારપૂર્વક નક્કી કરવું જોઈએ.
ભ્રષ્ટાચાર સામેની લડત : સામાન્ય નાગરિકની ભૂમિકા
આ ઘટનામાં સૌથી મોટો સંદેશ એ છે કે જો કોઈ નાગરિક ભ્રષ્ટાચારનો સામનો કરે તો તેને ડરી જવું કે સમાધાન કરી દેવું નહીં. ફરિયાદીએ જેમ હિંમત બતાવી, એસીબીને જાણ કરી, તેમ દરેક નાગરિક જો સતર્ક બને તો ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવું શક્ય છે.
ગુજરાતમાં અગાઉ પણ અનેક સરકારી અધિકારીઓ, કર્મચારીઓ, મધ્યસ્થીઓ અને હવે તો સ્વયંપ્રકાશિત એક્ટિવિસ્ટો ACBના જાળમાં ઝડપાયા છે. આ બતાવે છે કે કાનૂનથી મોટો કોઈ નથી.
સામાજિક પ્રતિક્રિયા
હિંમતનગર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં આ સમાચાર ફેલાતા ભારે ચકચાર મચી ગઈ છે. લોકો ચર્ચા કરી રહ્યા છે કે જે વ્યક્તિઓ ભ્રષ્ટાચાર સામે લડવાનું ધ્યેય રાખે છે, તેઓ જ જો ભ્રષ્ટાચારની ડીલ કરવા લાગ્યા હોય તો સામાન્ય નાગરિક કોને સાચું માને?
ઘણા લોકોએ સોશિયલ મીડિયા પર પણ આ ઘટનાની ચર્ચા કરી અને કડક શબ્દોમાં નિંદા કરી. કેટલાક લોકોએ તો આને ‘પારદર્શકતાના વેપારી’ તરીકે સંબોધ્યા.
કાનૂની પગલાં અને સજા
ભારતીય દંડ સંહિતા અને ભ્રષ્ટાચાર નિવારણ અધિનિયમ હેઠળ આ પ્રકારની લાંચિયાખોરી ગંભીર ગુનો ગણાય છે. જો કોર્ટમાં પુરાવા પૂરતા સાબિત થાય તો આરોપીઓને કડક સજા ફટકારવામાં આવશે. પતિ-પત્નીને અનેક વર્ષની કેદ તથા દંડનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
અંતિમ શબ્દ
હિંમતનગરમાં RTI એક્ટિવિસ્ટ કેતન પટેલ અને પત્ની મીનાબેનની ધરપકડ એ માત્ર એક ઘટના નથી, પરંતુ સમાજ માટે એક મોટો સંદેશ છે. ભ્રષ્ટાચાર માત્ર સરકારી કચેરીઓમાં નહીં પરંતુ સમાજના અલગ-અલગ ખૂણામાં પથરાઈ ગયો છે. પારદર્શકતાના નામે લોકોના વિશ્વાસ સાથે રમતા આવા તત્વોને કાયદો ક્યારેય છોડશે નહીં.
નાગરિકો માટે આ ઘટના પ્રેરણા સમાન છે કે ભ્રષ્ટાચાર સામે અવાજ ઉઠાવવો જોઈએ અને એસીબી જેવા તંત્રને મદદરૂપ થવું જોઈએ.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
