“આયુર્વેદ ફોર પીપલ એન્ડ પ્લેનેટ” – નાઘેડી ગામે ૧૦મા રાષ્ટ્રીય આયુર્વેદ દિવસની ભવ્ય ઉજવણી, ૨૮૯ લોકોએ લીધો નિઃશુલ્ક આરોગ્યલાભ

આયુર્વેદ દિવસની મહત્તા

દર વર્ષે ૨૫ સપ્ટેમ્બરનાં દિવસે સમગ્ર દેશમાં “રાષ્ટ્રીય આયુર્વેદ દિવસ” ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ માત્ર ઔષધિ પ્રણાલીનો દિવસ નથી, પરંતુ ભારતની સમૃદ્ધ પરંપરા, જીવનપદ્ધતિ અને પ્રકૃતિ સાથે તાદાત્મ્ય સાધનારા આયુર્વેદના વૈશ્વિક મૂલ્યોને ફરીથી ઉજાગર કરવાનો અવસર છે. આ વર્ષે દસમી વર્ષગાંઠ વિશેષ બની કારણ કે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા નક્કી કરાયેલું થીમ હતું – “Ayurveda for People and Planet”. આ સૂત્ર સ્પષ્ટ સંદેશ આપે છે કે આયુર્વેદ માત્ર વ્યક્તિગત આરોગ્ય સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ તે પ્રકૃતિ, પર્યાવરણ અને સમગ્ર પૃથ્વી સાથે અખંડ જોડાયેલો વિજ્ઞાન છે.

જામનગરમાં વિશેષ ઉજવણી

જામનગર જિલ્લો આયુર્વેદ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખ ધરાવે છે. અહીં આવેલું ITRA (Institute of Teaching and Research in Ayurveda) સમગ્ર વિશ્વમાં સંશોધન, શિક્ષણ અને સારવાર માટે જાણીતું છે. આવી ધરતી પર આયુર્વેદ દિવસની ઉજવણીને ખાસ મહત્તા મળે તે સ્વાભાવિક છે. આ જ શ્રેણીમાં, જામનગર તાલુકાના નાઘેડી ગામે આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ વિભાગ, ગાંધીનગર તથા નિયામક શ્રી આયુષના માર્ગદર્શન હેઠળ ભવ્ય કાર્યક્રમ યોજાયો.

સંયુક્ત પ્રયાસ : સરકારી દવાખાનાઓનું સહયોગ

આયોજિત કાર્યક્રમ સરકારી આયુર્વેદ દવાખાનું, વિભાપર અને સરકારી હોમિયોપેથી દવાખાનું, ધુંવાવના સંયુક્ત ઉપક્રમે સફળ રહ્યો. આ સંયુક્ત પ્રયાસ એ દર્શાવે છે કે પરંપરાગત ચિકિત્સા પદ્ધતિઓ એકબીજાના વિરોધી નહીં પરંતુ પૂરક છે. બંને પ્રણાલીઓના નિષ્ણાતોએ ગામજનોને નિઃશુલ્ક સેવા આપી, જેને કારણે લોકજાગૃતિ પણ ફેલાઈ.

નિઃશુલ્ક નિદાન અને સારવાર કેમ્પ

કેમ્પ દરમ્યાન કુલ ૨૮૯ લોકોએ આરોગ્યલાભ લીધો.

ડૉ. અંકિતા સોલંકી (મેડિકલ ઓફિસર, વિભાપર) અને
ડૉ. ધ્વનિ ગામિત (મેડિકલ ઓફિસર, ધુંવાવ)

એ બંનેએ દર્દીઓનું સચોટ નિદાન કરી વિનામૂલ્યે દવાઓ તથા સલાહ આપી. અનેક દર્દીઓને લાંબા સમયથી ચાલતી સમસ્યાઓ માટે ઘરઆંગણે ઉપચારાત્મક ઉપાયો સમજાવ્યા.

દવાઓનું વિતરણ અને માર્ગદર્શન

ફાર્માસિસ્ટ શ્રેયા એસ. જાની દ્વારા દર્દીઓને જરૂરી દવાઓ આપવામાં આવી અને સાથે જ યોગ્ય માત્રા, સમય અને સેવન પદ્ધતિ અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શન આપવામાં આવ્યું. દવાનો સાચો ઉપયોગ જ સાર્થક પરિણામ આપે છે તે અંગે ખાસ ભાર મુકાયો.

પ્રદર્શન અને જાગૃતિ કાર્યક્રમ

આયુર્વેદના પ્રચાર-પ્રસાર માટે કેમ્પ સ્થળે વિશેષ પ્રદર્શન યોજાયું. ચાર્ટ, મોડલ અને પુસ્તિકાઓ મારફતે નીચેના વિષયો ઉપર જનજાગૃતિ ફેલાવવામાં આવી :

રસોડાની ઔષધો – હળદર, જીરુ, એલચી, આદુ, મેથી જેવા મસાલાઓના ઔષધીય ગુણ.
આસપાસની વનસ્પતિઓ – તુલસી, નિમ, ગવારપાટા, અશ્વગંધા જેવી ઔષધીઓની ઓળખ.
મિલેટ્સ (શ્રીધાન્ય) – નાચણી, બાજરી, જવાર, કૂટકી જેવા અનાજનું પૌષ્ટિક મહત્વ.

સ્વાસ્થ્યવર્ધક ઉકાળાનું વિતરણ

ગ્રામજનોને તાજું બનાવેલું આયુર્વેદિક ઉકાળું પીવડાવવામાં આવ્યું. તુલસી, આદુ, લવિંગ, દાલચિની અને કાળી મરી વડે બનેલું આ ઉકાળું માત્ર રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારતું નથી, પરંતુ ચોમાસામાં થતી ઠંડી-ઉધરસ સામે રક્ષણ આપે છે. લોકોમાં આયુર્વેદ પ્રત્યે વિશ્વાસ વધે તે માટે આ પ્રયોગ સફળ રહ્યો.

આયુર્વેદ ફોર પીપલ એન્ડ પ્લેનેટ

આ વર્ષની થીમ હેઠળ કાર્યક્રમમાં ખાસ ધ્યાન દોરાયું કે આયુર્વેદ :

વ્યક્તિગત આરોગ્ય માટે શરીર-મન-આત્મા વચ્ચે સંતુલન જાળવે છે.
પર્યાવરણ માટે વનસ્પતિઓ, જડીબુટ્ટીઓ અને કુદરતી સંસાધનોનો સદુપયોગ કરે છે.
પૃથ્વી માટે ટકાઉ જીવનશૈલી, સ્વચ્છતા અને પ્રકૃતિ સાથે સમરસ થવા શીખવે છે.

આગેવાનોની હાજરી

કાર્યક્રમમાં ગામના આગેવાનો અને લોકપ્રતિનિધિઓની ઉપસ્થિતિએ કાર્યક્રમને વધુ મહત્તા આપી :

શ્રી સુરેશભાઈ બાંભવા (સરપંચ, નાઘેડી ગામ)
શ્રી લીંબાભાઈ ગમારા (સભ્ય, જામનગર તાલુકા પંચાયત)
શ્રીમતી પ્રજ્ઞાબેન રાવલ (પ્રોગ્રામ ઓફિસર, જામનગર જિલ્લા)

તેમણે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું કે આયુર્વેદ માત્ર વૈકલ્પિક સારવાર નથી, પરંતુ પ્રાથમિક આરોગ્યસંભાળનું અસરકારક સાધન છે.

ગ્રામજનોની ઉત્સાહભરી ભાગીદારી

કાર્યક્રમમાં મોટી સંખ્યામાં ગ્રામજનો ઉપસ્થિત રહ્યા. મહિલાઓ, યુવાનો અને વડીલો સૌએ જિજ્ઞાસાપૂર્વક પ્રશ્નો પૂછ્યા અને આયુર્વેદને પોતાના દૈનિક જીવનમાં કેવી રીતે અપનાવી શકાય તેની માહિતી મેળવી.

પ્રેરણાત્મક સંદેશ

આ કાર્યક્રમથી સ્પષ્ટ સંદેશ મળ્યો કે આયુર્વેદને જો આપણે જીવનપદ્ધતિ બનાવીએ તો આરોગ્ય, પર્યાવરણ અને સમાજ – ત્રણેય ક્ષેત્રમાં સકારાત્મક પરિવર્તન આવી શકે છે.

સમાપન

જામનગર જિલ્લાના નાઘેડી ગામે ઉજવાયેલ આ કાર્યક્રમ માત્ર એક દિવસની ઉજવણી નહોતો, પરંતુ આયુર્વેદિક વિચારધારા ફેલાવવાનો એક દીર્ઘકાળિન પ્રયાસ હતો. ૨૮૯ લોકોએ તાત્કાલિક આરોગ્યલાભ લીધો, જ્યારે અસંખ્ય લોકોએ જ્ઞાનલાભ મેળવીને આયુર્વેદને જીવનશૈલીમાં અપનાવવાનો સંકલ્પ કર્યો.

આ રીતે “Ayurveda for People and Planet” ના સૂત્રને સાકાર કરતાં નાઘેડી ગામે ૧૦મા રાષ્ટ્રીય આયુર્વેદ દિવસની ઉજવણી ઐતિહાસિક બની રહી.