મુંબઈમાં આજે એક ઐતિહાસિક અને પ્રેરણાદાયક પ્રસંગે “હિંદ-દી-ચાદર શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીના ૩૫૦મા શહીદી સમાગમ”ના અવસર પર રાજ્યકક્ષાની કાર્યશાળાનું ભવ્ય આયોજન થયું. આ પ્રસંગે મહારાષ્ટ્રના ઉપમુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ મુખ્ય ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. તેમની સાથે મંત્રી ગિરીશ મહાજન, ધારાસભ્ય બાબુસિંહ મહારાજ રાઠોડ, શીખ ધર્મગુરુ બાબા હરનામસિંહ ખાલસા, તથા અનેક સામાજિક-ધાર્મિક મહાનુભાવો અને શીખ સમુદાયના આગેવાનો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
આ રાજ્યકક્ષાની કાર્યશાળાનું ઉદ્દેશ માત્ર ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીની શહીદીની યાદ તાજી કરવાનો નહોતો, પરંતુ તેમની વિચારધારા, અધ્યાત્મિક મૂલ્યો, અને સર્વધર્મ સમભાવના સિદ્ધાંતોને નવી પેઢીમાં પ્રસ્થાપિત કરવાનો હતો. મુખ્યમંત્રી ફડણવીસે પોતાના સંબોધનમાં ગુરુ સાહેબજીના અદમ્ય બલિદાનને ભારતના આધ્યાત્મિક અને રાષ્ટ્રવાદી ઈતિહાસની અત્યંત મહાન ઘટના તરીકે વર્ણવી.
🔷 “હિંદ-દી-ચાદર” તરીકે ઓળખાતા ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજી – સમગ્ર ભારત માટેનું બલિદાન
મુખ્યમંત્રી ફડણવીસે જણાવ્યું કે, “શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીને ‘હિંદ-દી-ચાદર’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે તેમણે માત્ર શીખ ધર્મ માટે નહીં, પરંતુ સમગ્ર ભારતીય સમાજના ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના રક્ષણ માટે પોતાનું બલિદાન આપ્યું હતું.”
ઈતિહાસ સાક્ષી છે કે જ્યારે ઔરંગઝેબના શાસનમાં કાશ્મીરી પંડિતો પર ધાર્મિક અત્યાચારનો ભયાનક તાંડવ ચાલી રહ્યો હતો, ત્યારે આખું સમાજ ડરી ગયું હતું. તે સમયે ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીએ અનન્ય હિંમત અને અધ્યાત્મિક શક્તિ દર્શાવી, કાશ્મીરી પંડિતોના હિત માટે સીધા ઔરંગઝેબના દરબારમાં જવાની તૈયારી કરી. ફડણવીસે કહ્યું કે, “આ ધર્મની રક્ષા માટેની લડાઈ માત્ર એક સમુદાયની નહોતી, પરંતુ આખા ભારતના આત્મસન્માનની હતી.”
🔷 બલિદાનનો અર્થ – ધર્મ, શ્રદ્ધા અને માનવતાનો સંદેશ
ફડણવીસે જણાવ્યું કે, “ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજી કહેતા, ‘ધર્મ શ્રદ્ધા છે, તેને ખરીદી અથવા બદલી શકાય નહીં.’” તેમણે પોતાના જીવન અને શહીદીથી આ વાક્યને જીવંત કરી બતાવ્યું. ગુરુ સાહેબજીના સમક્ષ તેમના સહયોગી ભાઈ મતિદાસજી અને ભાઈ સતીદાસજી પર ભયાનક અત્યાચાર કરવામાં આવ્યા છતાં, ગુરુ સાહેબજી અડગ રહ્યા અને ધર્મની રક્ષા માટે પોતાનું મસ્તક અર્પણ કર્યું.
ફડણવીસે કહ્યું કે, “ઔરંગઝેબને લાગ્યું હતું કે હવે બધું પૂરું થઈ ગયું છે, પરંતુ ગુરુ તેગ બહાદુરના બલિદાનથી જ ખાલસા પંથની સ્થાપના થઈ, અને સમગ્ર સમાજને અન્યાય સામે ઊભા રહેવાની નવી શક્તિ મળી.”
🔷 ગુરુ તેગ બહાદુરનો ઇતિહાસ – નવી પેઢી માટે પ્રેરણા
મુખ્યમંત્રી ફડણવીસે ભારપૂર્વક કહ્યું કે જે સમાજ પોતાનો ઇતિહાસ ભૂલી જાય છે તેનું ભવિષ્ય અંધકારમય હોય છે. “આજે જે સ્વતંત્રતા, માનવીય મૂલ્યો અને ધાર્મિક સ્વતંત્રતા આપણે માણી રહ્યા છીએ, તે ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજી જેવા બલિદાનીઓને કારણે શક્ય બની છે. તેથી આ ઇતિહાસ ફક્ત પુસ્તકોમાં જ નહીં રહે, પરંતુ શાળાઓ, યુનિવર્સિટીઓ અને સામાજિક સંગઠનો દ્વારા નવી પેઢીમાં પ્રેરણા રૂપે પહોંચવો જોઈએ,” એમ તેમણે ઉમેર્યું.
ફડણવીસે આ પ્રસંગે શીખ સમુદાયના યોગદાનની પ્રશંસા કરતા કહ્યું કે, “સિકલીગર, બંજારા, લબાના, મોહયાલ, સિંધી અને નાનકપંથી સમુદાયો વચ્ચેની એકતા આપણા રાષ્ટ્રની સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક શક્તિનું પ્રતિબિંબ છે. આ એકતા જ ભારતની સાચી ઓળખ છે.”
🔷 શીખ ધર્મ અને મહારાષ્ટ્રની સાંસ્કૃતિક જોડણી
ફડણવીસે પોતાના સંબોધનમાં એક વિશેષ બાબત ઉલ્લેખી કે, “શ્રી ગુરુ ગ્રંથ સાહેબમાં મહારાષ્ટ્રના સંત શિરોમણી સંત નામદેવ મહારાજના ભજનનો પણ આદરપૂર્વક સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ આપણી સાંસ્કૃતિક સહઅસ્તિત્વ અને સર્વસમાવેશક પરંપરાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.”
તેમણે કહ્યું કે ગુરુ ગ્રંથ સાહેબ ફક્ત એક ધાર્મિક ગ્રંથ નથી, પરંતુ માનવતા અને સમરસતાનું પ્રતીક છે. “આ પરંપરા આપણને એકતા, સહિષ્ણુતા અને પ્રેમનો સંદેશ આપે છે. ગુરુની વાણી એ ભારતની આત્મા છે,” એમ ફડણવીસે ઉમેર્યું.
🔷 રાજ્ય સરકારનું સમર્પણ અને સહયોગ
આ પ્રસંગે મુખ્યમંત્રી ફડણવીસે વિશ્વાસ આપ્યો કે “આ મહત્ત્વપૂર્ણ સમાગમની દરેક કામગીરીને રાજ્ય સરકાર સંપૂર્ણ સહકાર આપશે.” તેમણે જણાવ્યું કે મહારાષ્ટ્ર સરકાર ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીના જીવન અને શિક્ષણના પ્રસારમાં રાજ્યવ્યાપી કાર્યક્રમો, પ્રદર્શનો અને શિક્ષણલક્ષી પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરશે.
ફડણવીસે કહ્યું કે, “આ ફક્ત એક સ્મરણ સમારંભ નથી, પરંતુ આધ્યાત્મિક અને નૈતિક પુનર્જાગરણનો પ્રારંભ છે. ગુરુ તેગ બહાદુરના બલિદાનને આપણે માત્ર યાદ નથી કરવાનું, પણ તેને જીવંત રાખવાનું છે.”
🔷 શીખ ધર્મગુરુઓની ઉપસ્થિતિ અને આશીર્વચન
શીખ ધર્મગુરુ બાબા હરનામસિંહ ખાલસાએ આ પ્રસંગે કહ્યું કે, “ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીના બલિદાનને દુનિયા ક્યારેય ભૂલી શકશે નહીં. તેમણે ધર્મ માટે નહિ, પરંતુ માનવતા માટે પોતાનું મસ્તક અર્પણ કર્યું હતું.” તેમણે ફડણવીસ સરકારના આ આયોજનની પ્રશંસા કરતા કહ્યું કે, “રાજ્ય સરકાર દ્વારા ગુરુ સાહેબજીના બલિદાનની યાદમાં કરવામાં આવેલું આ આયોજન નવો ધર્મજાગૃતિનો માર્ગ ખોલે છે.”
મંત્રીએ ગિરીશ મહાજનએ કહ્યું કે, “આવો સમાગમ આપણને આપણી મૂળ ધરતી અને સંસ્કૃતિ સાથે જોડે છે. ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીના જીવનમાંથી આપણે શીખવું જોઈએ કે ધર્મ એટલે સમરસતા, અને બલિદાન એટલે માનવતા માટેનો અખંડ સંદેશ.”
🔷 “હિંદ-દી-ચાદર” – એક વિચારધારા, એક માર્ગ
ફડણવીસે પોતાના ભાષણના અંતમાં કહ્યું કે, “ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીનો માર્ગ આપણને બતાવે છે કે ન્યાય, સત્ય અને અધ્યાત્મ માટે લડવાની હિંમત ક્યારેય ખૂટવી ન જોઈએ. તેમનો સંદેશ આજના યુગમાં પણ એટલો જ પ્રાસંગિક છે જેટલો ૩૫૦ વર્ષ પહેલાં હતો.”
તેમણે રાજ્યના તમામ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, ધાર્મિક સંગઠનો અને સામાજિક સંસ્થાઓને અપીલ કરી કે ગુરુ સાહેબજીના જીવન અને ઉપદેશોને શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ કરવામાં આવે જેથી નવી પેઢી ધર્મ, નૈતિકતા અને માનવતાની સાચી સમજ મેળવી શકે.
🔶 ઉપસંહાર
મુંબઈમાં યોજાયેલ “હિંદ-દી-ચાદર – શ્રી ગુરુ તેગ બહાદુર સાહેબજીના ૩૫૦મા શહીદી સમાગમ”ના રાજ્યકક્ષાના આ કાર્યક્રમમાં મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે ગુરુ સાહેબજીના બલિદાનને ભારતીય આત્માની શક્તિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કર્યું. આ કાર્યક્રમ માત્ર એક ધાર્મિક પ્રસંગ ન રહી, પરંતુ સમગ્ર સમાજને એકતા, સહિષ્ણુતા અને માનવતાની નવી દિશા આપતો રાષ્ટ્રવ્યાપી સંદેશ બની રહ્યો.
