ગુજરાતની ધરતી પર સનાતન હિંદુ સંસ્કૃતિના અનેક ઉત્સવો, યાત્રાઓ અને ધાર્મિક પરંપરાઓ અનાદિકાળથી ચાલી આવી છે. આ તમામમાં એક વિશિષ્ટ અને પવિત્ર પરંપરા છે ગિરનારની લીલી પરિક્રમા, જે ભક્તિ, વિશ્વાસ અને પ્રકૃતિ પ્રત્યેની અખંડ શ્રદ્ધાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. દર વર્ષે કારતક સુદ અગિયારસથી શરૂ થતી આ પરિક્રમા હજારો ભક્તોને આધ્યાત્મિકતા અને અધ્યાત્મના માર્ગે જોડે છે. વર્ષ ૨૦૨૫માં પણ આ પરંપરા જળવાઈ રહે તે માટે ઉતારા મંડળ – ભવનાથ દ્વારા સૂચનાઓ જાહેર કરવામાં આવી છે, જે ધાર્મિક રીતે તો મહત્વપૂર્ણ છે જ, પણ વ્યવસ્થાપનના દ્રષ્ટિકોણથી પણ અગત્યની ગણાય છે.
🌿 ૧. ભવનાથ ઉતારા મંડળની બેઠક રદ્દ — વરસાદી પરિસ્થિતિને પગલે મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય
ઉતારા મંડળ ભવનાથ દ્વારા કારતક સુદ દસમ, તા. ૩૦/૧૦/૨૦૨૫,ના રોજ જીણા બાવાની મઢી અને બોરદેવી ખાતે સભાસદોની બેઠક યોજવાની યોજના બનાવી હતી. પરંતુ તાજેતરના દિવસોમાં થયેલા સતત વરસાદને કારણે પરિસ્થિતિ ભીંજાયેલી હોવાથી આ બેઠક રદ્દ રાખવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
આ નિર્ણય પાછળનું મુખ્ય કારણ છે ભક્તો તથા સભાસદોના સલામત પ્રવાસને પ્રાથમિકતા આપવી. વરસાદને કારણે ગિરનારના પર્વતીય માર્ગો ભીના, પોચા અને જોખમી બની ગયા છે. આવી પરિસ્થિતિમાં મોટી સંખ્યામાં લોકોના ભેગા થવાથી અકસ્માતની શક્યતાઓ ઊભી થઈ શકે છે. તેથી ઉતારા મંડળે સંજોગોને સમજીને આ બેઠક કેન્સલ કરી છે.
મંડળના પ્રતિનિધિઓએ જણાવ્યું કે, “અમારો હેતુ ધાર્મિક પરંપરા જાળવી રાખવાનો છે, પરંતુ સાથે સાથે લોકોની સુરક્ષા પણ અમારી પ્રથમ જવાબદારી છે.”
🌾 ૨. અન્નક્ષેત્રો અને ઉતારાઓ માટે નિર્દેશ — સરકાર અને તંત્રની મંજૂરી પહેલાં કોઈ વ્યવસ્થા નહીં
ઉતારા મંડળ દ્વારા ખાસ કરીને અન્નક્ષેત્રો અને ઉતારાઓ ચલાવનાર સેવા સંસ્થાઓને અપીલ કરવામાં આવી છે કે તેઓ તંત્રની મંજૂરી વગર કોઈપણ પ્રકારની તૈયારીઓ કે સામાન લાવવાનું શરૂ ન કરે.
કારણકે હાલમાં વરસાદી વાતાવરણને કારણે રસ્તા કાચા અને જોખમી બની ગયા છે. પરિક્રમાના માર્ગો પર વાહનો લઈ જવું અશક્ય છે, કારણકે ચીકટ અને પોચી માટીથી રસ્તો ખસવાની શક્યતા રહે છે.
મંડળે સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે, “વરાપ (સૂકાઈ જવું) ન થાય ત્યાં સુધી અને વહીવટી તંત્ર તરફથી સત્તાવાર સૂચના ન મળે ત્યાં સુધી કોઈ પણ વ્યક્તિ અથવા સંસ્થા પરિક્રમાના માર્ગમાં પ્રવેશ ન કરે.”
આ નિર્ણયનો હેતુ છે — તંત્રની સુનિશ્ચિતતા, રસ્તાની મરામત અને ભક્તોની સુરક્ષા.
🔱 ૩. સરકાર અને વહીવટી તંત્રને વિનંતી — પરંપરા બંધ ન થાય, ઓછામાં ઓછા ભક્તો દ્વારા યાત્રા યોજવી
ઉતારા મંડળ ભવનાથએ ગુજરાત સરકાર અને જિલ્લા વહીવટી તંત્રને વિનંતી કરી છે કે, ગિરનારની લીલી પરિક્રમા સનાતન હિંદુ સમાજની અનંતકાળથી ચાલી આવતી પરંપરા છે, તેથી તે પૂર્ણ રીતે બંધ ન કરવી જોઈએ.
મંડળના પ્રતિનિધિઓએ ઉલ્લેખ કર્યો કે, કોરોના કાળ દરમિયાન ૨૦૨૧માં જ્યારે સમગ્ર દેશમાં લોકડાઉન જેવી પરિસ્થિતિ હતી, ત્યારે પણ પરંપરા બંધ રાખવામાં આવી ન હતી. ત્યારે માત્ર ૨૫ પસંદગીભક્તો દ્વારા તમામ નિયમોનું પાલન કરીને પરિક્રમા પૂર્ણ કરાવવામાં આવી હતી, જેથી આ આધ્યાત્મિક પરંપરાનું તંતુ અખંડ જળવાયું.
તેથી ૨૦૨૫માં જો વાતાવરણ અનુકૂળ ન રહે, તો પણ ૧૦૦થી ૨૦૦ ભક્તોની સીમિત સંખ્યામાં પરિક્રમા યોજવાની મંજૂરી આપવામાં આવે તેવી માગણી ઉતારા મંડળે કરી છે.
🌸 ૪. ભક્તો અને સેવા સંસ્થાઓ માટે માર્ગદર્શન — નિર્ણય સમજદારીથી લેવો
પરંપરાને સાચવવા જેટલું જ મહત્વ ધરાવે છે ભક્તોની સુરક્ષા. ઉતારા મંડળે દરેક સનાતન પરિક્રમાર્થી અને સેવા ભાવિ સંસ્થાઓને અપીલ કરી છે કે તેઓ વરસાદી પરિસ્થિતિનો યોગ્ય અંદાજ મેળવીને જ પરિક્રમામાં જોડાવાનો નિર્ણય લે.
ભવનાથ વિસ્તારમાં હાલ જમીન ભીંજાયેલી છે, કેટલાક રસ્તાઓ ખસ્યા છે અને નદીઓમાં પાણીના પ્રવાહને કારણે જોખમ વધી શકે છે. તેથી સંસ્થાઓએ ઉતાવળા નિર્ણયો લેવા કરતા સ્થાનિક તંત્રના સંપર્કમાં રહી યોગ્ય સમય પર યાત્રા શરૂ કરવી.
ઉતારા મંડળે ઉમેર્યું છે કે, “પરિક્રમા માત્ર ધાર્મિક યાત્રા નથી, તે પ્રકૃતિ સાથેનો જીવંત સંબંધ છે. પ્રકૃતિના સંકેતોને માન આપવું એ જ સત્ય ઉપાસના છે.”
🌼 ૫. પરંપરા કોઈ પણ સંજોગોમાં બંધ ન રાખવી — સનાતન ભાવના પ્રબળ
ઉતારા મંડળે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે ગિરનારની લીલી પરિક્રમા જેવી સનાતન પરંપરા કોઈ પણ સંજોગોમાં બંધ રાખવી યોગ્ય નથી. આ યાત્રા હજારો વર્ષોથી ચાલી આવી છે અને અનેક પેઢીઓએ તેના માધ્યમે ધર્મ, ભક્તિ અને કુદરત પ્રત્યેની નમ્રતા વ્યક્ત કરી છે.
પરિક્રમાનો આ અનોખો આધ્યાત્મિક કાર્યક્રમ માત્ર યાત્રા નથી, પરંતુ તે જીવનનું ઉપદેશ આપે છે —
પ્રકૃતિ સાથે સુમેળમાં જીવવું, ધાર્મિક શક્તિમાં વિશ્વાસ રાખવો અને સમૂહ ભાવનાથી એકતાનું સંદેશ આપવો.
ઉતારા મંડળના પ્રતિનિધિઓએ ઉમેર્યું કે, “પરિસ્થિતિ અનુકૂળ હોય કે વિપરીત, પરંપરા સતત ચાલુ રહેવી જોઈએ. આ પરંપરા આપણા આત્માની ઓળખ છે.”
🌄 ૬. ગિરનાર પરિક્રમાની આધ્યાત્મિક મહિમા
ગિરનાર પર્વત માત્ર પ્રકૃતિનો અદ્ભુત ચમત્કાર નથી, પરંતુ તે ધાર્મિક અને તત્ત્વજ્ઞાનિક રીતે અત્યંત પવિત્ર સ્થાન છે. કહેવાય છે કે અહીં ભગવાન દત્તાત્રેયના ચરણો વસે છે, તથા અનેક ઋષિ-મુનિઓએ અહીં તપ કર્યા છે.
પરિક્રમા દરમિયાન ભક્તો ભવનાથ, બોરદેવી, જીણા બાવા, લક્ષ્મીશંકર, માલવરાજા જેવા અનેક પવિત્ર સ્થળોની મુલાકાત લે છે. લીલી પરિક્રમા એટલે પ્રકૃતિની વચ્ચે રહી પ્રભુની હાજરી અનુભવવી — વરસાદ પછીની લીલી ધરતી, પહાડોના ઘેરા જંગલો અને ગિરનારના ગુંજતા શંખનાદ વચ્ચે ભક્તિની લાગણી ઉંચી ઉડાન ભરે છે.
🌺 ૭. ભક્તોની અપેક્ષા — સુરક્ષિત પરિક્રમા અને તંત્રની સહયોગી ભૂમિકા
દર વર્ષે લાખો ભક્તો આ પરિક્રમામાં જોડાય છે, તેથી આ વખતે પણ લોકોમાં ભારે ઉત્સાહ છે. જો કે વરસાદને કારણે લોકો સતર્ક છે અને તંત્રના માર્ગદર્શન મુજબ જ નિર્ણય લેવાના છે.
ભક્તોનું કહેવું છે કે, “ગિરનારની પરિક્રમા માત્ર ધાર્મિક ફરજ નથી, તે જીવનની ઊર્જા છે. આપણે પરંપરા સાચવીને ભવિષ્યને આધ્યાત્મિક વારસો આપી રહ્યા છીએ.”
જિલ્લા વહીવટી તંત્ર પણ સતત પરિસ્થિતિ પર નજર રાખી રહ્યું છે. જો પરિસ્થિતિ સુધરે તો પરિક્રમા પૂરેપૂરી રીતે યોજવામાં આવશે અને જો નહીં, તો મર્યાદિત સંખ્યામાં ભક્તો દ્વારા યાત્રાનું આયોજન શક્ય બનશે.
🌿 ઉપસંહાર
ગિરનારની લીલી પરિક્રમા ૨૦૨૫ માત્ર એક ધાર્મિક કાર્યક્રમ નથી, પરંતુ તે ગુજરાતની સાંસ્કૃતિક ઓળખ, પ્રકૃતિ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા અને સનાતન હિંદુ સમાજની અવિનાશી ભાવનાનું પ્રતિક છે. ઉતારા મંડળ ભવનાથ દ્વારા જાહેર કરાયેલી સૂચનાઓ સાવચેતી, સમજદારી અને સનાતનતા — આ ત્રણ મૂલ્યો પર આધારિત છે.
આ પરંપરા હજારો વર્ષોથી જેમ જળવાઈ રહી છે તેમ આવનારા સમય સુધી પણ અખંડ રહે — એ જ દરેક ભક્તનો સંકલ્પ છે.
🕉️ “પરિક્રમા માત્ર પગલાંનો પ્રવાસ નથી, એ તો આત્માની યાત્રા છે.”
