ગીર પ્રાંતોમાં સર્વસમાવેશક વિકાસનો નવો અધ્યાય
ગીર સોમનાથ જિલ્લામાં સ્થિત તાલાલા તાલુકાના અંતરિયાળ અને જંગલવર્તિય ગામોના વર્ષો જુના સપનાનું સાકાર રૂપ એ દિવસે દેખાયું, જ્યારે રાજ્યના વન તથા પર્યાવરણ મંત્રી શ્રી અર્જુનભાઈ મોઢવાડિયાએ જશાપુર અને અમૃતવેલ વચ્ચે રચાનારા 3.6 કિલોમીટર લાંબા પાયાના માર્ગના ખાતમુહૂર્તનું કાર્ય ભવ્ય હાજરી વચ્ચે પૂર્ણ કર્યું. આ કાર્યક્રમ માત્ર એક માર્ગ નિર્માણની શરુઆત નહોતો, પરંતુ જંગલ વિસ્તારોમાં રહેતા નાગરિકો માટે સરળ પરિવહન, આરોગ્ય-શિક્ષણ સુધી સરળ પહોંચ અને આવનારા સમયના વિકાસની નવી ચાવી સાબિત થનાર ક્ષણ હતી.
આ માર્ગના ખાતમુહૂર્તને સ્થાનિક ગ્રામજનો, સરપંચો, અધિકારીઓ, ધારાસભ્ય અને જિલ્લાના અનેક વિકાસપ્રેમી આગેવાનો ઉપસ્થિત રહીને સકારાત્મક ઉર્જા આપી. પર્યાવરણ મંત્રીશ્રીનું ભાષણ સમગ્ર કાર્યક્રમનું કેન્દ્રબિંદુ બન્યું — જેમાં તેમણે રાજ્ય સરકારના સમાવવા લાયક વિકાસના વિઝન, વનવિભાગની મર્યાદાઓ વચ્ચે થતા કાર્યો અને ગીર પ્રદેશના અનોખા ઈકોસિસ્ટમ અંગે વિશાળ પરિચર્ચા મૂકી.
⦿ સર્વસમાવેશક વિકાસ – જંગલના છેવાડે સુધી પહોંચવાનો પ્રયાસ
મંત્રીએ પોતાના ઉદબોધનમાં સ્પષ્ટ કર્યું કે રાજ્ય સરકારનું મૂળ ધ્યેય છે— “દરેક ગામ સુધી ગુણવત્તાયુક્ત સગવડો પહોંચાડવી, ભલે તે કેટલું પણ અંતરિયાળ હોય.” તેમણે ભારપૂર્વક કહ્યું કે વિકાસ માત્ર શહેર સુધી મર્યાદિત ન રહે, પરંતુ ગ્રામ્ય અને જંગલવિસ્તારો સુધી પહોંચે ત્યારે જ સાચા અર્થમાં સંપોષિત વિકાસ કહેવાય.
જશાપુર–અમૃતવેલ માર્ગનું બાંધકામ ગીર જંગલના નજીક છે, જ્યાં વનવિભાગના નિયમોને ધ્યાનમાં રાખી મર્યાદિત પરિસ્થિતિઓમાં કામ કરવાની ફરજ પડે છે. પરંતુ, પર્યાવરણ-અનુકૂળ ડિઝાઇન અને નિયંત્રણોનું પાલન કરીને આ માર્ગ માટે 2.17 કરોડ રૂપિયાની સૈદ્ધાંતિક મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ માર્ગના 1.70 કિમી ભાગ વનજીવ સુરક્ષા વિસ્તારોમાં આવે છે, જ્યાં પ્રોજેક્ટને ગ્રીન લાઈટ મળવી જ એ પોતે એક ખાસ સિદ્ધિ છે.
⦿ માર્ગનું ઢાંચું : ડામર, સીસી રોડ, મેટલિંગ – ત્રણ સ્તરની મજબૂત યાત્રા
આ માર્ગમાં ત્રણ અલગ પ્રકારના બાંધકામનો સમાવેશ થાય છે, જેથી દરેક ભૌગોલિક પરિસ્થિતિને અનુકૂળ રીતે બનાવવામાં આવે.
➤ 150 મીટર ડામર રોડ
જ્યાં જમીન સમાન છે અને ઓછો વહીવટી જોખમ છે.
➤ 1.77 કિમી સીસી રોડ
અતિમજબૂત, લાંબા ગાળાનો અને ભાર વહન માટે ખાસ તૈયાર.
➤ 1680 મીટર મેટલિંગ કામ
વરસાદી ઋતુમાં જીવલેણ થતો માટીયાળ માર્ગ હવે વ્યાવસાયિક ગુણવત્તાવાળા મેટલિંગ સાથે સજ્જ થશે.
આ સાથે—
• પ્રોટેક્શન વૉલ
• નવા કૉઝવે
• ચેઈનેજ
જ્યારે અન્ય સુરક્ષા ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પણ સામેલ છે.
આ બધું મળીને આ રસ્તાને માત્ર માર્ગ નહીં, પરંતુ જીવનરેખા બનાવશે.
⦿ જંગલ અને માનવ જીવનનો સહઅસ્તિત્વ – ગીર પ્રદેશનું અનોખું મોડલ
મંત્રીએ ગીરના લોકોની વનપ્રેમી પરંપરા, વનજીવ સાથેની સહઅસ્તિત્વ ભાવના અને જંગલને સંરક્ષિત રાખવાના તેમના સકારાત્મક અભિગમની પ્રશંસા કરી. ગીર એ એવુ વિસ્તાર છે જ્યાં વનજીવન અને માનવજીવન વચ્ચે અદ્ભુત સંતુલન છે—જ્યાં સિંહ મનુષ્યના ગામોમાં આવે છે, પરંતુ ખતરનાક પરિસ્થિતિઓ ખૂબ ઓછા જોવા મળે છે. આ સહઅસ્તિત્વની સંસ્કૃતિને જાળવી રાખવી એ જંગલ વિસ્તારમાં થતા દરેક વિકાસકામનું મુખ્ય લક્ષ્ય છે.
મંત્રીએ ગ્લોબલ વોર્મિંગ, અસામાન્ય વરસાદ અને બદલાતા તાપમાન પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી. તેમણે સ્પષ્ટ કહ્યું કે—
“આવનારા સમયમાં પર્યાવરણ પરિવર્તન સામે ટકી રહેવા માટે આપણે જીવનશૈલીમાં પરિવર્તન લાવવો ફરજિયાત છે. વિકાસ પણ પર્યાવરણની મર્યાદામાં રહેવું જોઈએ.”
⦿ કાયદેસર મર્યાદાઓ વચ્ચે જનહિતનું કામ : ધારાસભ્ય બારડેની દૃષ્ટિ
ધારાસભ્ય શ્રી ભગવાનભાઈ બારડે પોતાની વાણીમાં ખુશી છુપાવી શક્યા ન હતા. વર્ષો જૂની લોકમાગનો અંત આવે છે તેવો ઉમંગ તેમના ભાષણમાં ઝળહળતો હતો. તેમણે કહ્યું કે વનવિભાગની મર્યાદાઓ હોવા છતાં, નાગરિકોની જરૂરીયાતોને પ્રાથમિકતા આપી કાયદાના દાયરામાં રહી વિકાસકાર્યોને હરી ઝંડી આપવામાં આવી છે.
તેમણે જણાવ્યું કે—
“પ્રજાલક્ષી કાર્યોમાં વિલંબ થાય તો પણ જો કામ સચ્ચાઈ, સંકલ્પ અને લોકોના હિત સાથે જોડાયેલું હોય, તો વિકાસ શક્ય બને છે.”
⦿ વનવિભાગનો અભિગમ – સંવેદનશીલતા અને વ્યવહારુતા વચ્ચેનું સંતુલન
કાર્યક્રમમાં હાજર વન વિભાગના અધિકારીઓએ માર્ગનો ટેક્નિકલ પલ્સ રજૂ કર્યો. ખાસ કરીને—
• ઈકો-સેન્સિટિવ ઝોનમાં માર્ગ કેવી રીતે તૈયાર થશે
• wildlife movement માટે કયા નિયમો અનુસરવામાં આવશે
• સિંહોની હિલચાલ પર કેવી દેખરેખ રહેશે
• પ્રદૂષણ નિયંત્રણ માટે કયા પગલાં લેવામાં આવશે
આ બાબતોની વિસ્તૃત માહિતી આપીને ગ્રામજનોમાં વિશ્વાસ મજબૂત કરાયો.
⦿ જશાપુર–અમૃતવેલ માર્ગના લાભો : ગામનું ભવિષ્ય બદલનાર 3.6 કિમી
આ માર્ગની અસર સામાન્ય નથી—આવતાં દાયકાઓ સુધી અસર જોવા મળશે.
➤ આરોગ્ય સેવાઓની ઝડપી પહોંચ
લાંબો રસ્તો, ખરાબ માર્ગ અને વરસાદી ઋતુમાં તોડી પડાતા રસ્તા કારણે દર્દીઓને હોસ્પિટલ પહોંચાડવામાં જીવ જોખમનો ભય હતો. હવે એમ્બ્યુલન્સ 50% ઓછા સમયમાં પહોંચશે.
➤ વિદ્યાર્થીઓ માટે શિક્ષણ સુધી પહોંચ સરળ
બનાસકાંઠાથી લઈને ગીર વિસ્તારોમાં આવી સમસ્યાઓ સામાન્ય છે. આ વિસ્તારના વિદ્યાર્થીઓને હવે સમય અને જોખમ વગર સ્કૂલ-કૉલેજ પહોંચી શકાશે.
➤ કૃષિ ઉત્પાદનનું બજાર સુધી પહોંચવાનું અંતર ઘટશે
ખેડૂતોને હવે મોંઘા પરિવહન ખર્ચનો ભાર નહીં રહે, પાક વહન સરળ બનશે.
➤ રોજગાર અને વેપારમાં વૃદ્ધિ
જંગલ વિસ્તારમાં બનતી પ્રવાસન અને સંદેશાવ્યવહાર સુવિધાઓથી સ્થાનિક યુવાનોને કામના નવા માર્ગ ખુલશે.
➤ આકસ્મિક પરિસ્થિતિઓમાં ઝડપી સહાય
વનવિભાગ, તાત્કાલિક સેવા, પોલીસ—બધાની પહોંચ હવે વધુ ઝડપથી બનશે.
⦿ ખાતમુહૂર્તનો દરબાર – ગ્રામજનોએ જોયો વિકાસનો જીવંત પગરખો
કાર્યક્રમમાં ગામલોકોની ઉપસ્થિતિ નમ્રતા અને ઉત્સાહનું સંમિશ્રણ હતું. હાજર લોકોને લાગતું હતું કે—
“આ માર્ગ અમારા હક્કનો વિકાસ છે, ભેટ નથી.”
કાર્યક્રમમાં હાજર હતા—
• જિલ્લામાંથી આવેલા પ્રતિનિધીઓ
• જિલ્લા પંચાયત પ્રમુખ શ્રીમતી મંજૂલાબેન મૂછાર
• ઉપપ્રમુખ શ્રી રાજવીરસિંહ ઝાલા
• માર્કેટિંગ યાર્ડ ચેરમેન મસરીભાઈ
• પં.મકાન વિભાગના EE શ્રી જે.આર. સિતાપરા
• ACF શ્રી ચિરાગ
• RFO શ્રી વઘાસિયા
• ગામોના સરપંચો
• ગ્રામજનો
• સમાજના આગેવાનો
દરેકના ચહેરા પર એક જ લાગણી હતી—“આવતો સમય આપણી પેઢીઓ માટે નવા મોકા લાવશે.”
⦿ સમાપન : ગીરના જંગલોમાં વિકાસનો નવો સૂર્યોદય
જશાપુરથી અમૃતવેલ ગામને જોડતો આ માર્ગ માત્ર કાંકરીટ કે સીસી રોડ નહીં—
તે જીવન સગવડ, સલામતી અને સર્વસમાવેશક વિકાસનો નવો માર્ગ છે.
વનમંત્રીએ શરૂ કરેલું આ ખાતમુહૂર્ત ગીરના અરણ્ય પ્રાંતોમાં એક નવા યુગની શરુઆત છે, જ્યાં
વિકાસ અને પર્યાવરણ
માનવ અને પ્રાણી
પરંપરા અને આધુનિકતા
—એક સાથે આગળ વધવાની દિશામાં ચાલે છે.
આ માર્ગનો પ્રારંભ ગીર પ્રદેશ માટે પ્રગતિનો મીલનો પથ્થર સાબિત થવાનો છે.
