દ્વારકાના વસઈ ખાતે પ્રસ્તાવિત એરપોર્ટ સામે બજરંગ દળનો જોરદાર વિરોધ.

‘ખેડૂતોની સોના જેવી ફળદ્રુપ જમીન બચાવો’ – તાલુકા પ્રમુખ સનીભા સુમણીયાનો પીએમ મોદી સુધી પહોંચેલો હુંકાર**

દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લામાં વસઈ ગામની આસપાસના વિસ્તારમાં પ્રસ્તાવિત આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટ પ્રોજેક્ટને લઈને છેલ્લા થોડા સમયથી ઉગ્ર પ્રતિબંધ અને ખેડૂતોમાં ભયનું વાતાવરણ સર્જાયું છે. ખાસ કરીને જિલ્લામાં બજરંગ દળના તાલુકા પ્રમુખ સનીભા સુમણીયાએ આ પ્રોજેક્ટની સામે ખુલ્લો મોરચો ખોલતાં પ્રદેશભરમાં ચર્ચા સર્જાઈ છે. સનીભા સુમણીયાએ સીધો પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીને પત્ર લખીને પ્રોજેક્ટનું સ્થળ તાત્કાલિક બદલવાની માંગ કરતાં પ્રદેશની રાજકીય અને સામાજિક વિથિકા ગરમાઈ ગઈ છે.

સનીભા સુમણીયાનું સ્પષ્ટ કહેવું છે કે વસઈ વિસ્તારની જમીન “સોના જેવી ફળદ્રુપ અને સિંચાઈથી ભરપૂર છે”, જે એરપોર્ટ બનાવવા માટે યોગ્ય નથી. ખેડૂતોની જીવનરેખા જેવી આ જમીન હાથમાંથી નીકળી જાય તો ગામડાઓમાં રોજગાર, ખેતીની કાયમી અસર અને કુટુંબોની આર્થિક સ્થિતિ પર ગંભીર અસર પડશે તેવી તેમની ચેતવણી છે.

વસઈ એરપોર્ટ પ્રોજેક્ટનો પૃષ્ઠભૂમિ અને સરકારના પ્રયત્નો

કેન્‍દ્રીય નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલય અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા સંયુક્ત રીતે દ્વારકા જિલ્લામાં એક નવા એરપોર્ટના આયોજન માટે છેલ્લાં કેટલાંક મહિનાથી સર્વે કામગીરી ચાલી રહી છે. દ્વારકા, ઓખા, બેટ દ્વારકા અને સમગ્ર ધર્મયાત્રા ક્ષેત્રમાં પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં સતત વધારો થતો હોવાથી એરપોર્ટની જરૂરિયાત વર્ષોથી અનુભવી રહી હતી.

સીવિલ એવિએશન વિભાગના અધિકારીઓ અનુસાર—

• આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરના સુવિધા સાથેનું એરપોર્ટ,

• દર વર્ષે લાખો યાત્રાળુઓની અવર-જવર,

• દ્વારકા દેવીસ્થાન, ચારધામ પ્રોજેક્ટ, તીર્થયાત્રા માર્ગો અને તટિય પર્યટનની ઓછી પડતી સવલતો પૂરી પાડવા,

આ પ્રોજેક્ટને રાજ્ય માટે અત્યંત જરૂરી ગણાવવામાં આવે છે.

પરંતુ વસઈ ગામ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં પ્રસ્તાવિત આ પ્રોજેક્ટને લઈને સ્થાનિક ખેડૂતોને ગંભીર વાંધા છે, કારણ કે જમીન અત્યંત ફળદ્રુપ, પાણીથી સંપન્ન અને વર્ષના ૩૬૫ દિવસ ખેતીલાયક છે.

સનીભા સુમણીયા– ખેડૂતોના વક્તા બની પ્રોજેક્ટ સામે

દેવભૂમિ દ્વારકા તાલુકા બજરંગ દળના પ્રમુખ સનીભા સુમણીયા છેલ્લા કેટલાક દિવસથી ખેડૂતો સાથે સતત બેઠક કરી રહ્યા છે. તેમના અનુસાર—
“આ જમીન અમારા પૂર્વજોની વારસાગત છે. આ જમીન સોના જેવી ફળદ્રુપ છે અને ગામના દરેક માણસનું જીવતર આ જમીન પર આધારિત છે. સરકારને વિકાસ કરવો છે તો જરૂર કરે, પરંતુ ખેડૂતોના હક્ક અને જીવનનું બલિદાન લઈને નહીં.”

તેમણે પત્રમાં પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીને ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ સાથે રજૂઆત કરી છેઃ

૧. વસઈ વિસ્તાર એરપોર્ટ માટે યોગ્ય નથી

આ વિસ્તાર ભૂમિગત પાણી, સુપરફર્ટાઈલ માટી, સિંચાઈની વ્યવસ્થા અને વિશાળ ખેતી પેદાશ માટે જાણીતો છે. અહીં એરપોર્ટના બાંધકામ માટે સૈંકડો એકર જમીન જરૂરી હોવાથી સીધો અસર ખેડૂતોના જીવલેણ પ્રશ્ન પર થાય છે.

૨. વિકલ્પ સ્થળ પસંદ કરવું જોઈએ

સનીભાએ માંગણી કરી છે કે એરપોર્ટ માટે જમીન તરીકે અનઉપજાઉ પાંગરિયા વિસ્તાર, દરિયાકાંઠાના ખડકવાળા પટ્ટા અથવા સરકારની અપ્રયોજ્ય જમીન પર વિચાર થવો જોઈએ.

૩. ખેડૂતોને વિશ્વાસમાં લીધા વગર નિર્ણય અન્યાયપૂર્ણ

મુખ્ય વાંધો એ છે કે પ્રોજેક્ટ માટે સ્થાનિક ખેડૂતો અને ગામજન સાથે કોઈ પણ પ્રકારની સર્વે બેઠક કે લોકસુનાવણી યોજાઈ નથી.

ખેડૂતોમાં ભય અને તણાવનું વાતાવરણ

વસઈ, કેસરિયા, નાની ખાખર, મોટીખાખર, હાડમતી, ઝંઝમેર અને આસપાસના ગામોમાં ખેડૂતોમાં ભારે ચિંતાનું વાતાવરણ છે. ખેડૂતોને ડર છે કે—

• જમીન એક્વિઝિશન પ્રક્રિયામાં વળતર ઓછું મળશે,

• જતનથી સંભાળેલી જમીન ગુમાવી પરિવારનાં જીવન પર અસર પડશે,

• પેઢીઓથી મળતું આવતું આવકનું એકમાત્ર સાધન નષ્ટ થઈ જશે,

• એરપોર્ટના કારણે પ્રદૂષણ, અવાજ અને આસપાસની ખેતી પર અસર થશે.

ખેડૂતોની બેઠકોમાં એક જ અવાજ સંભળાઈ રહ્યો છે—
“જમીન રહેશે તો જીવન રહેશે.”

સ્થાનિક સમાજિક સંગઠનોનો પણ પ્રોજેક્ટ સામે મોરચો

બજરંગ દળ ઉપરાંત, સ્થાનિક ગૌશાળા સંઘ, ખેડૂત સંગઠન, યુવક મંડળો અને વેપારી સંગઠનો પણ આ મુદ્દે સક્રિય બન્યા છે. ગામની બેઠકોમાં નક્કી થયું છે કે સરકાર સુધી માંગણીઓ શાંતિપૂર્ણ રીતે પહોંચાડવામાં આવશે.

કેટલાક સંગઠનો દ્વારા સંયુક્ત માગણીઓમાં શામેલ છે—

• જમીન એક્વિઝિશન રદ્દ કરવું,

• પ્રોજેક્ટનું સ્થાન બદલવું,

• ખેડૂતોને કોઈપણ પ્રકારના દબાણ વિના સ્પષ્ટતા આપવી,

• વિસ્તારના વિકાસ માટે અન્ય વિકલ્પો પર વિચાર કરવા સરકારને રજૂઆત કરવી.

રાજકીય અસર—વિરોધ પક્ષ અને સત્તાધારી બંને સાવચેત

વસઈ એરપોર્ટ મુદ્દો રાજકીય મથાળોમાં ચarcha નો વિષય બની ગયો છે.

• કોંગ્રેસ અને આાપના કેટલાક સ્થાનિક કાર્યકર્તાઓ સનીભાના વલણને સમર્થન આપે છે.

• સત્તાધારી પક્ષના સ્થાનિક નેતાઓએ પણ ખેડૂતોના વિશ્વાસની ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.

દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લા રાજકારણમાં આ મુદ્દો ૨૦૨૬ની ચૂંટણી સુધી લાંબો પ્રસાર પામે તેવી શક્યતા છે.

સરકારનું વલણ– હજી સુધી કોઈ સત્તાવાર જાહેરાત નહીં

રાજ્ય સરકાર તરફથી હજી સુધી એરપોર્ટનું સ્થાન બદલવા કે નહીં બદલવાની સત્તાવાર જાહેરાત થઈ નથી. ઉચ્ચ અધિકારીઓનું કહેવું છે કે પ્રોજેક્ટ હજી સર્વે અને પ્રાથમિક આકલન તબક્કામાં છે. કોઈપણ નિર્ણય જમીન એક્વિઝિશન એક્ટ અને લોકસૂનાવણી અનુસાર જ લેવાશે.

તેમ છતાં, સનીભા સુમણીયા જેવા શક્તિશાળી સ્થાનિક નેતા દ્વારા પ્રોહિત સરકાર અને સીધા પ્રધાનમંત્રી સુધી પહોંચેલી રજૂઆતને અવગણવી સરળ નહીં રહે તેવી રાજકીય વર્તુળોમાં ચર્ચા છે.

પ્રધાનમંત્રીને લખાયેલા પત્રના પ્રભાવની રાહ

સનીભા સુમણીયાના પત્રમાં ખેડૂતોના હક, પ્રદેશની જમીનની કિંમત, પર્યાવરણની અસર અને વસઈ તળપદી વિસ્તારની ક્ષમતા વિશે ઘણા મુદ્દાઓ રજુ કરવામાં આવ્યા છે. બજરંગ દળ જેવી વિચારસરણી ધરાવતા સંગઠનના તાલુકા પ્રમુખ દ્વારા સરકારને સીધી રજૂઆત થતા પ્રોજેક્ટની ગતિ ધીમી પડી શકે છે.

સ્થાનિક લોકો પ્રધાનમંત્રી કચેરી طرفથી કોઈ પ્રતિસાદ કે રાજ્ય સરકારની જાહેરાતની આતુરતાપૂર્વક રાહ જોઈ રહ્યા છે.

ઉપસંહાર – વિકાસ કે ખેતી? વસઈ એરપોર્ટ મુદ્દે ઊભો થયો મોટો સવાલ

વસઈ એરપોર્ટ મુદ્દો એક મોટા સવાલ સાથે ઉભો છે—
“વિકાસ ક્યાં સુધી ખેડૂતોના હક્કો અને ફળદ્રુપ જમીનની આહુતિ લઈને આગળ વધવો જોઈએ?”

દેવભૂમિ દ્વારકા જિલ્લાના લોકો વિકાસ વિરોધી નથી, પરંતુ સ્થળ પસંદગી અને ખેડૂતોની જમીન બચાવવાની માંગણીને અવગણવામાં આવશે તો આંદોલન વધુ ઉગ્ર થઈ શકે છે.

સનીભા સુમણીયાના પ્રહારે હવે મુદ્દો રાજ્યથી સીધો દિલ્હીની દહેલીજ સુધી પહોંચ્યો છે. હવે જોવાનું રહ્યું કે પ્રોજેક્ટનું ભવિષ્ય કઈ દિશામાં આગળ વધે છે—
ખેડૂતોની માગ માને સરકાર સ્થળ બદલશે,
કે એરપોર્ટનું કામ હાલની જગ્યાએ જ આગળ વધશે?

Author: samay sandesh