મહારાષ્ટ્રના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન તથા કોંગ્રેસના સિનિયર નેતા પૃથ્વીરાજ ચવાણ દ્વારા ‘ઑપરેશન સિંદૂર’ અંગે કરાયેલા વિવાદાસ્પદ નિવેદન બાદ દેશની રાજનીતિમાં ભારે ખળભળાટ મચી ગયો છે. ભારતીય સશસ્ત્ર દળોની કાર્યવાહી અંગે કરેલી ટિપ્પણીને લઈને ભારતીય જનતા પાર્ટી સહિત અનેક રાજકીય પક્ષોએ કડક વિરોધ નોંધાવ્યો છે. જોકે આ તમામ ટીકા અને દબાણ છતાં પૃથ્વીરાજ ચવાણે પોતાની વાત પર અડગ રહેતાં સ્પષ્ટ શબ્દોમાં માફી માગવાનો ઇનકાર કર્યો છે, જેના કારણે વિવાદ વધુ વકરતો જાય છે.
શું કહ્યું હતું પૃથ્વીરાજ ચવાણે?
મંગળવારે પુણેમાં પત્રકારો સાથે વાતચીત દરમિયાન પૃથ્વીરાજ ચવાણે ‘ઑપરેશન સિંદૂર’ અંગે અત્યંત સંવેદનશીલ અને વિવાદાસ્પદ નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે,
“ઑપરેશન સિંદૂરના પહેલા જ દિવસે આપણે હારી ગયા હતા, ભલે લોકો સ્વીકારે કે ન સ્વીકારે. ઇન્ડિયન ફાઇટર જેટ્સને પાડી દેવામાં આવ્યાં હતાં. જો આપણું કોઈ જેટ ગ્વાલિયર, ભટિંડા કે સિરસાથી ઊડે તો પાકિસ્તાન તરફથી ગોળીબાર થવાની સંભાવના હતી. એ કારણે એરફોર્સ જમીન પર જ રહી અને આપણું એક પણ વિમાન ઊડ્યું નહોતું.”
ચવાણના આ નિવેદન બાદ તરત જ રાજકીય વર્તુળોમાં ભારે પ્રતિક્રિયાઓ જોવા મળી. સત્તારૂઢ ભાજપે આ નિવેદનને રાષ્ટ્રવિરોધી અને સૈન્યના મનોબળને ઠેસ પહોંચાડનાર ગણાવ્યું, જ્યારે અનેક અન્ય પક્ષોના નેતાઓએ પણ આ ટિપ્પણીને અયોગ્ય ગણાવી.
BJPનો આક્રમક પ્રહાર
પૃથ્વીરાજ ચવાણના નિવેદન બાદ ભાજપે આ મુદ્દે કોંગ્રેસ અને તેના નેતાઓ પર આક્રમક વલણ અપનાવ્યું. ભાજપના સંસદસભ્ય અને પ્રવક્તા સંબિત પાત્રાએ ચવાણની ટિપ્પણીઓને “રાજદ્રોહથી ભરેલી” ગણાવી. તેમણે કહ્યું કે,
“ઑપરેશન સિંદૂર જેવા લશ્કરી અભિયાન અંગે આ પ્રકારના નિવેદનો કરવું એ દેશના સશસ્ત્ર દળોના મનોબળને તોડવાનો પ્રયાસ છે. ચવાણે માફી માગવી જોઈએ, પરંતુ તેઓ ઇનકાર કરી રહ્યા છે. આ દર્શાવે છે કે કોંગ્રેસ આ નિવેદન સાથે સહમત છે.”
સંબિત પાત્રાએ આગળ કહ્યું કે વિપક્ષની કેટલીક પાર્ટીઓ વિદેશી તાકાતોના ઈશારે બોલી રહી છે અને આ પ્રકારની ભાષા દેશની સુરક્ષા માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે.
એકનાથ શિંદેનો કડક પ્રતિસાદ
મહારાષ્ટ્રના ડેપ્યુટી ચીફ મિનિસ્ટર એકનાથ શિંદેએ પણ પૃથ્વીરાજ ચવાણના નિવેદન પર કડક પ્રતિક્રિયા આપી. તેમણે કહ્યું,
“કૉન્ગ્રેસ પાકિસ્તાનની ભાષા બોલી રહી છે. લશ્કરી કાર્યવાહી પર સવાલ ઊભા કરવું અને સશસ્ત્ર દળોની ક્ષમતા પર શંકા વ્યક્ત કરવી એ આપણા સૈનિકોના મનોબળને તોડવા સમાન છે. આ ટીકા રાષ્ટ્રપ્રેમથી નહીં પરંતુ પાકિસ્તાનપ્રેમથી પ્રેરિત લાગે છે.”
શિંદેએ સ્પષ્ટ કર્યું કે દેશની સુરક્ષા અને સૈન્યનો મુદ્દો રાજકારણથી ઉપર હોવો જોઈએ અને આવા સંવેદનશીલ વિષય પર જવાબદારીપૂર્વક નિવેદન આપવું જરૂરી છે.
માફી માગવાનો ઇનકાર
વિવાદ વધતો હોવા છતાં પૃથ્વીરાજ ચવાણે બુધવારે ફરી એકવાર પોતાની સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી અને માફી માગવાનો સખત ઇનકાર કર્યો. તેમણે જણાવ્યું કે,
“માફી માગવાનો કોઈ સવાલ જ નથી. ભારતના સંવિધાને મને પ્રશ્ન પૂછવાનો અધિકાર આપ્યો છે. હું દેશનો નાગરિક છું અને મને પ્રશ્નો પૂછવાનો અને મારી વાત રજૂ કરવાનો અધિકાર છે.”
ચવાણે ઉમેર્યું કે લોકશાહીમાં સત્તાવાળાઓને પ્રશ્ન પૂછવા એ દેશદ્રોહ નથી, પરંતુ જવાબદારી છે. તેમના મતે, લશ્કરી અભિયાન અંગે પારદર્શક ચર્ચા થવી જોઈએ અને પ્રશ્નોને દબાવવાનો પ્રયાસ ન થવો જોઈએ.
અન્ય રાજકીય પક્ષોની પ્રતિક્રિયા
આ મુદ્દે માત્ર ભાજપ જ નહીં પરંતુ અન્ય રાજકીય પક્ષોના નેતાઓએ પણ પૃથ્વીરાજ ચવાણના નિવેદન પર અસંતોષ વ્યક્ત કર્યો છે.
સમાજવાદી પાર્ટીના સંસદસભ્ય વીરેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે,
“જ્યાં સશસ્ત્ર દળોની વાત હોય ત્યાં દરેક ભારતીયે પોતાના શબ્દો પર ખાસ ધ્યાન આપવું જોઈએ. કોઈ પણ નિવેદન એવું ન હોવું જોઈએ જેનાથી સૈન્યનું મનોબળ નબળું પડે.”
આમ આદમી પાર્ટીના સંસદસભ્ય અશોક મિત્તલે પણ આ મુદ્દે પ્રતિક્રિયા આપતાં જણાવ્યું કે,
“ભૂતપૂર્વ ચીફ મિનિસ્ટર રહી ચૂકેલી વ્યક્તિ કે કોઈ પણ સિનિયર નેતાએ આવા નિવેદન ન કરવાં જોઈએ. દેશની સુરક્ષા અંગેની બાબતો પર અત્યંત સંવેદનશીલતા અને જવાબદારી જરૂરી છે.”
કોંગ્રેસની મુશ્કેલીમાં વધારો
પૃથ્વીરાજ ચવાણના નિવેદનથી કોંગ્રેસ માટે પણ અસહજ પરિસ્થિતિ સર્જાઈ છે. એક તરફ પાર્ટી રાષ્ટ્રીય સ્તરે સશસ્ત્ર દળો પ્રત્યે પોતાનું સમર્થન દર્શાવવાનો પ્રયાસ કરે છે, જ્યારે બીજી તરફ પાર્ટીના સિનિયર નેતાના આવા નિવેદનથી ભાજપને કોંગ્રેસ પર પ્રહાર કરવાની તક મળી છે. કોંગ્રેસ તરફથી હજી સુધી સ્પષ્ટ અને કડક સ્પષ્ટતા ન આવવાથી રાજકીય ચર્ચાઓ વધુ તેજ બની છે.
રાષ્ટ્રપ્રેમ સામે અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રતાની ચર્ચા
આ સમગ્ર વિવાદ વચ્ચે રાષ્ટ્રપ્રેમ અને અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રતા અંગેની ચર્ચા પણ ફરી ગરમાઈ છે. એક તરફ સરકાર અને ભાજપનું કહેવું છે કે સૈન્ય કાર્યવાહી પર આ પ્રકારની ટિપ્પણીઓ કરવી એ રાષ્ટ્રવિરોધી છે, જ્યારે બીજી તરફ પૃથ્વીરાજ ચવાણ જેવા નેતાઓનો દાવો છે કે લોકશાહીમાં પ્રશ્ન પૂછવાનો અધિકાર હોવો જોઈએ.
રાજકીય નિષ્ણાતો માને છે કે આ વિવાદ માત્ર એક નિવેદન પૂરતો સીમિત નથી, પરંતુ તે દેશની સુરક્ષા, સૈન્યનું મનોબળ અને રાજકીય જવાબદારી જેવા મહત્વના મુદ્દાઓને સ્પર્શે છે.
આગળ શું?
હાલમાં પૃથ્વીરાજ ચવાણ પોતાના નિવેદન પર અડગ છે અને માફી માગવાની કોઈ તૈયારી દર્શાવતા નથી. બીજી તરફ ભાજપ અને અન્ય પક્ષો આ મુદ્દે વધુ આક્રમક વલણ અપનાવી શકે છે. આવનારા દિવસોમાં આ વિવાદ સંસદથી લઈને જાહેર મંચો સુધી વધુ ઉગ્ર બની શકે છે.
એક તરફ રાષ્ટ્રની સુરક્ષા અને સશસ્ત્ર દળોના માન-સન્માનનો પ્રશ્ન છે, તો બીજી તરફ લોકશાહી મૂલ્યો અને અભિવ્યક્તિ સ્વતંત્રતાનો મુદ્દો. આ બંને વચ્ચે સંતુલન કેવી રીતે સાધવામાં આવે છે, તે જોવાનું હવે રસપ્રદ રહેશે.
