ભારતની પ્રજાસત્તાકમાં રાષ્ટ્રપતિ આપણા દેશનો સર્વોચ્ચ નાગરિક છે. તેમનો કાર્યાલય (President Secretariat) નાગરિકોની ફરિયાદો, અરજીઓ અને સૂચનો સાંભળવાનો એક મહત્વપૂર્ણ માધ્યમ છે. સામાન્ય લોકો ઘણીવાર નાનાં, મોટા, અથવા સ્થાનિક તંત્રની ગંભીર મુશ્કેલી સામે આવી હોય ત્યારે પણ પોતાની ફરિયાદ સીધી રીતે રાષ્ટ્રપતિ સુધી પહોંચાડી શકે છે. આ લેખમાં આપણે રાષ્ટ્રપતિને ફરિયાદ કરવાની સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા, ઓનલાઈન પોર્ટલ, સરનામું અને જરૂરી દસ્તાવેજો અંગે વિગતવાર માહિતી આપીશું.
1. રાષ્ટ્રપતિને ફરિયાદ કરવા માટે આધારભૂત માર્ગ
ભારતના તમામ નાગરિકોને તેમના હક અને અધીકાર માટે ફરિયાદ નોંધવાનો અધિકાર છે. રાષ્ટ્રપતિના કાર્યાલયમાં નાગરિકોની ફરિયાદો કાયદેસર અરજી તરીકે નોંધવામાં આવે છે. આ અરજી તમામ પ્રકારની શિકાયતો, જેમ કે:
-
કેન્દ્ર સરકારના મંત્રાલયોમાં વિલંબ,
-
રાજ્ય સરકારના નિર્ણય અંગે અસંતોષ,
-
તંત્રની લાપરવાહી અથવા ભ્રષ્ટાચાર,
-
નાગરિક અધિકારથી જોડાયેલ સમસ્યાઓ,
-
નાગરિક સેવાઓમાં વિલંબ અને બિનનિયમિતતા
આ તમામ મુદ્દાઓ રાષ્ટ્રપતિ સચિવાલય સુધી પહોંચાડવામાં આવી શકે છે.
2. ફરિયાદ નોંધવાની રીત
(A) ઓનલાઇન અરજી – વેબ પોર્ટલ
રાષ્ટ્રપતિ સચિવાલયની સત્તાવાર વેબસાઈટ દ્વારા નાગરિક સીધી રીતે અરજી કરી શકે છે. ઓફિશિયલ વેબસાઈટ:
https://presidentofindia.nic.in
અહીં અરજી કરવા માટેની પ્રક્રિયા:
-
વિભાગ પસંદ કરો – Citizen Services/Complaints/Representation
-
વ્યક્તિગત માહિતી ભરવી – નામ, સરનામું, મોબાઈલ નંબર, ઈમેલ
-
ફરિયાદનું વર્ણન – પ્રશ્નો, પ્રાર્થના, તથ્ય આધાર
-
સંકલન ફાઇલ અથવા દસ્તાવેજો જોડવું – જો કોઈ આધારપત્ર કે કાગળ હોય તો.
-
સબમિટ કરો – અરજી સબમિટ થતી જ સાથે તમને tracking number મળશે.
આ tracking number દ્વારા તમે તમારી અરજીનું સ્ટેટસ પણ જોઈ શકો છો.
(B) લેટેર દ્વારા અરજી
જો નાગરિક ઓનલાઇન નહીં કરે તો, તેઓ લેટેર મારફતે પણ અરજી મોકલી શકે છે. લેટેર લખતી વખતે નીચેના મુદ્દાઓ ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર છે:
-
લેખિત ભાષા સરળ અને સ્પષ્ટ હોવી જોઈએ.
-
નામ, સરનામું, મોબાઈલ નંબર અને ઈમેલ લખવો આવશ્યક છે.
-
ફરિયાદમાં તમામ મહત્વપૂર્ણ વિગતોનો ઉલ્લેખ કરવો.
-
જો કોઈ supporting document છે તો તેની નકલ જોડવી.
3. ફરિયાદની તપાસ પ્રક્રિયા
રાષ્ટ્રપતિને ફરિયાદ મળ્યા પછી સીધી કાર્યવાહી તેઓ કરતું નથી, પણ પ્રથમ સચિવાલય તપાસ કરે છે અને સંબંધિત વિભાગો, મંત્રાલયો અથવા રાજ્ય સરકારને મોકલે છે.
પ્રક્રિયા:
-
Acknowledgment – અરજી મળતા જ acknowledge કરવામાં આવે છે.
-
વસ્તુની વેરિફિકેશન – અરજીમાં દર્શાવેલા તથ્યોનું મૂળ તપાસવામાં આવે છે.
-
સંદર્ભિત મંત્રાલય/રાજ્ય સરકાર મોકલવું – ફરિયાદ જે બાબત સાથે જોડાયેલ છે તેને સંબંધિત વિભાગે તપાસ કરે છે.
-
Action Taken Report (ATR) – સંબંધિત મંત્રાલય અથવા રાજ્ય સરકાર, રાષ્ટ્રપતિ સચિવાલયને જવાબ મોકલે છે.
-
નાગરિકને નોટિસ – જો જરૂરી હોય તો નાગરિકને કાર્યવાહી વિશે જાણ કરવામાં આવે છે.
આ રીતે, રાષ્ટ્રપતિનું કાર્યાલય નાગરિકની સમસ્યાને સરકારી તંત્ર તરફ દોરીને તેનો ઉકેલ લાવે છે.
4. અરજીમાં સામેલ કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ મુદ્દા
ફરિયાદ નોંધતી વખતે નીચેની બાબતોનો ઉલ્લેખ કરવો અત્યંત જરૂરી છે:
-
સંપૂર્ણ નામ અને ઓળખ
-
સરનામું અને સંપર્ક નંબર
-
ફરિયાદનું સ્થળ અને સમય
-
જરૂરી દસ્તાવેજો, ફોટા અથવા પુરાવા
-
પહેલા દાખલ થયેલી અરજીની વિગતો (જો હોય તો)
-
તમારા આશય અને અપેક્ષિત ઉકેલ
ફરિયાદ સાફ, સ્પષ્ટ અને વ્યાવસાયિક ભાષામાં હોવી જોઈએ.
5. નાગરિકો માટે સલાહ અને સુવિધાઓ
-
Tracking: વેબ પોર્ટલ પર તમામ અરજીના સ્ટેટસ ચેક કરી શકાય છે.
-
ફોલોઅપ: જો જવાબ ન મળે તો ફરીથી અરજી સબમિટ કરી શકાય છે.
-
હેલ્પલાઇન: Rashtrapati Bhavan Citizens’ Cell – 011-23015321
-
ઇમેલ: psec[at]rb.nic.in (માત્ર માહિતી માટે)
6. રાષ્ટ્રપતિને અરજીના લાભ
-
નાગરિકના પ્રશ્નને સર્વોચ્ચ કાર્યાલય સુધી પહોંચાડવાની તક
-
સ્થાનિક તંત્ર અથવા રાજ્ય સરકારને ઝડપથી તપાસ માટે પ્રેરણા
-
નાગરિક અધિકારોની સુરક્ષા
-
નિયમિત નાગરિક feedback mechanism માટે સહાય
7. મહત્વપૂર્ણ ટિપ્સ
-
અરજીમાં વ્યક્તિગત ફરિયાદ અને તથ્યો અલગ-અલગ દર્શાવો.
-
અભ્યાસ અને તર્ક સાથે, વ્યક્તિગત આક્ષેપ વિના રજૂ કરો.
-
Supporting evidence (પત્રો, રસીદ, ફોટો) અનિવાર્ય.
-
Tracking number સાચવો, જેથી ફોલોઅપ શક્ય બને.
-
એકથી વધુ સમાન અરજી સબમિટ ન કરો, અલગ રીતે સ્ટેટસ અપડેટ થશે.
8. સામાન્ય પ્રશ્નો (FAQ)
પ્રશ્ન: શું રાષ્ટ્રપતિ સીધા મારું પ્રશ્ન ઉકેલશે?
જવાબ: નહીં, રાષ્ટ્રપતિ પોતે સીધા ઉકેલ નથી લાવતો, પરંતુ અરજી સંબંધિત મંત્રાલય કે રાજ્ય સરકારને મોકલે છે.
પ્રશ્ન: કયા પ્રકારની ફરિયાદો મોકલી શકાય?
જવાબ: કોઈપણ નાગરિક અધિકાર, સર્વિસ ડિલે, ભ્રષ્ટાચાર, તંત્રની લાપરવાહી વગેરે.
પ્રશ્ન: મફત છે?
જવાબ: હા, રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલયમાં અરજી મોકલવી મફત છે, ફક્ત પોસ્ટ/કુરિયર ખર્ચ લાગશે.
નિષ્કર્ષ
રાષ્ટ્રપતિના કાર્યાલયમાં નાગરિકોની ફરિયાદો સીધી રીતે પહોંચે છે, જેનાથી રાજ્ય કે કેન્દ્ર સરકારના વિભાગોને તુરંત કાર્યવાહી માટે પ્રેરણા મળે છે. નાગરિકો માટે આ એક સશક્ત માધ્યમ છે જ્યાં તેઓ પોતાની સમસ્યાઓનું ઉકેલ મેળવી શકે.
