નવરાત્રીના પ્રથમ દિવસે પૂજાતા શ્રી શૈલપુત્રી માતાજીનું સ્વરૂપ માત્ર ધાર્મિક જ નહીં પરંતુ વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિએ પણ અત્યંત ઊંડાણ ધરાવે છે. પર્વતાધિરાજ હિમાલયની પુત્રી તરીકે જન્મેલી પાર્વતીનું આ પ્રથમ સ્વરૂપ એ સંદેશ આપે છે કે પથ્થર જેવા નિર્જીવ દેખાતા પદાર્થમાં પણ અપરંપાર શક્તિ સમાયેલી છે. આ શક્તિનો આધ્યાત્મિક અર્થ પણ છે અને વૈજ્ઞાનિક આધાર પણ છે. “સ્થિતિશક્તિ” અથવા “પોટેન્શિયલ એનર્જી” એ જ માતાજીના આ સ્વરૂપનું મૂળ તત્વ છે.
🔱 શૈલપુત્રીનું ધાર્મિક મહત્વ
નવરાત્રીની શરૂઆત શૈલપુત્રી માતાજીની પૂજાથી થાય છે. “શૈલ” એટલે પર્વત અને “પુત્રી” એટલે દીકરી. એટલે કે પર્વતાધિરાજ હિમાલયની પુત્રી. શૈલપુત્રી એ દેવી પાર્વતીનું સ્વરૂપ છે, જેમણે ભગવાન શિવને પતિરૂપે સ્વીકાર્યા. તેઓ શક્તિના આરંભનું પ્રતીક છે. પ્રથમ નોરતે શૈલપુત્રીની આરાધના એટલે પૂજા-ઉપાસના સાથે શક્તિનું આવાહન.
🔱 સ્થિતિશક્તિ અને વિજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણ
વિજ્ઞાન સાબિત કરે છે કે પદાર્થનો નાશ થતો નથી, તે માત્ર સ્વરૂપ બદલાવે છે. પથ્થરમાં રહેલી સ્થિતિશક્તિ (Potential Energy) યોગ્ય પરિસ્થિતિઓ મળે ત્યારે **ગતિશક્તિ (Kinetic Energy)**માં ફેરવાય છે. અણુની અંદર રહેલા ઇલેક્ટ્રોન સતત પરિભ્રમણ કરતા રહે છે, જે ગરબા ગાનની જેમ જ છે. આ જ પરિભ્રમણથી ઊર્જાનો પ્રવાહ થાય છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું હતું કે પથ્થરમાં પણ પ્રાણ છે, આજે વિજ્ઞાન આને માન્ય રાખે છે.
આઇન્સ્ટાઇનના સૂત્ર E = MC² એ જ સમજાવે છે કે દ્રવ્યમાંથી ઊર્જાનો રૂપાંતર શક્ય છે. એટલે શૈલપુત્રીનું સ્વરૂપ એ સંદેશ આપે છે કે જે નિર્જીવ લાગે છે તે પણ જીવંત છે, એમાં અપરંપાર શક્તિ છુપાયેલી છે.
🔱 ઘટસ્થાપન અને જ્વારાના અંકુર
પ્રથમ નોરતે થતા ઘટસ્થાપનનો વિધિ-વૈજ્ઞાનિક અર્થ પણ છે. માટીના ઘડામાં બીજ વાવવાથી લીલા અંકુર નીકળે છે. એ દર્શાવે છે કે જડ પદાર્થમાંથી પણ જીવન પ્રગટ થાય છે. માટીમાં રહેલા તત્વો, પાણી અને સૂર્યપ્રકાશ સાથે બીજ જીવનશક્તિ મેળવે છે. આ જ નવરાત્રિની શરૂઆતનો સંદેશ છે – જડમાંથી ચેતન, અંધકારમાંથી પ્રકાશ.
🔱 આધ્યાત્મિક તત્વજ્ઞાન
શૈલપુત્રીનું સ્વરૂપ એ પણ શીખવે છે કે મનુષ્યમાં રહેલી શક્તિ ઘણી વખત સુપ્ત અવસ્થામાં હોય છે. પરંતુ યોગ્ય પ્રેરણા, સાધના અને શ્રદ્ધાથી એ શક્તિ પ્રગટ થાય છે. જેમ ગોફણમાં રહેલો પથ્થર સ્થિર હોય, પરંતુ હાથના ઝાટકે ગતિમાં આવી શત્રુને ભેદે છે, તેમ માનવીમાં રહેલી શક્તિ પણ સાધનાથી પ્રગટ થાય છે.
🔱 ગરબા અને ઊર્જાનું રૂપાંતર
નવરાત્રી દરમિયાન રમાતા ગરબાનો પણ ઊર્જાશાસ્ત્ર સાથે સંબંધ છે. માણસ નૃત્ય દ્વારા પોતાના શરીરમાં રહેલી સુપ્ત શક્તિને જાગૃત કરે છે. અણુની અંદર ઇલેક્ટ્રોન પરિભ્રમણ કરે છે, ગ્રહો સૂર્યની આસપાસ પરિભ્રમણ કરે છે, તેવી જ રીતે મનુષ્ય પણ માતાજીના ચરણોમાં પરિભ્રમણ કરી ઊર્જાનો અનુભવ કરે છે.
વિજ્ઞાન કહે છે કે ગતિમાં ઊર્જા ઉત્પન્ન થાય છે. ગરબા એ ઊર્જાનું આધ્યાત્મિક માધ્યમ છે. દરેક તાળ સાથે મનુષ્યની આંતરિક શક્તિ ગતિમાં આવે છે અને જીવનમાં ઉત્સાહ, આનંદ, સમૃદ્ધિ અને સકારાત્મકતા ઉમટે છે.
🔱 શૈલપુત્રી અને બ્રહ્માંડનું ચૈતન્ય
શૈલપુત્રીનું સ્વરૂપ એ પણ શીખવે છે કે સમગ્ર બ્રહ્માંડ ચૈતન્યમય છે. ગ્રહો, નક્ષત્રો, તારાઓ – બધા ગતિમાન છે. આ ગતિ જ સમયનું ચક્ર ચલાવે છે. ઋતુઓ બદલાય છે, દિવસ-રાત બદલાય છે, જીવન આગળ વધી રહ્યું છે. એ બધું બ્રહ્માંડના કણ-કણમાં રહેલી શક્તિથી શક્ય છે.
🔱 શાસ્ત્રો અને વિજ્ઞાનનો સંગમ
અમારા શાસ્ત્રોમાં હજારો વર્ષ પહેલાં કહેવાયું હતું કે પથ્થરમાં પ્રાણ છે. તે સમયના લોકો આ વાતને શ્રદ્ધાથી માનતા હતા. આજે વિજ્ઞાન એ જ વાતને પ્રયોગો દ્વારા સાબિત કરી રહ્યું છે. પ્રોટોન, ન્યુટ્રોન અને ઇલેક્ટ્રોનનો પરિભ્રમણ એ જ “શક્તિ” છે. આથી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને વૈજ્ઞાનિક તત્વજ્ઞાન એકબીજાના વિરોધી નથી, પરંતુ પૂરક છે.
🔱 વ્યક્તિગત જીવનમાં શૈલપુત્રીની ઉપાસના
માનવ જીવનમાં ઘણીવાર મુશ્કેલીઓ, નિષ્ફળતાઓ અને અવરોધો આવે છે. એ સમયે માણસ પોતાના અંદરની શક્તિને ઓળખતો નથી. શૈલપુત્રીની ઉપાસના એ સંદેશ આપે છે કે દરેકમાં અપરંપાર શક્તિ છે, બસ તેને જાગૃત કરવાની જરૂર છે. નવરાત્રીનો પ્રથમ દિવસ એ જ “આત્મશક્તિ જાગૃતિ”નો દિવસ છે.
🔱 સમાજ માટે સંદેશ
નવરાત્રીના આ તહેવારમાં શૈલપુત્રીની પૂજા સમાજને પણ સંદેશ આપે છે કે સમાજમાં રહેલી નિર્જીવ લાગતી શક્તિઓને જાગૃત કરવી જોઈએ. સ્ત્રીશક્તિ, યુવાનોની શક્તિ, જ્ઞાનની શક્તિ – આ બધું સમાજને આગળ ધપાવનાર છે.
🔱 નિષ્કર્ષ
પ્રથમ નોરતે પૂજાતી શૈલપુત્રી માતાજીનું સ્વરૂપ એ સ્પષ્ટ કરે છે કે પદાર્થ નિર્જીવ નથી, એમાં અપરંપાર ઊર્જા છુપાયેલી છે. આ ઊર્જાને યોગ્ય દિશામાં જાગૃત કરવાની જ જરૂર છે. આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિકોણથી એ માતાજીની શક્તિ છે, જ્યારે વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિકોણથી એ સ્થિતિશક્તિ છે.
આ રીતે, નવરાત્રીની શરૂઆત શૈલપુત્રીની પૂજાથી થાય છે, જે જીવનમાં શક્તિનું સંચાર કરે છે, આત્મવિશ્વાસ વધારે છે અને આધ્યાત્મિકતા તથા વિજ્ઞાન બંનેને જોડીને મનુષ્યને પૂર્ણતા તરફ દોરી જાય છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
