ભારત જેવા લોકશાહી દેશમાં નાગરિકોની ઓળખ અત્યંત મહત્ત્વનો વિષય છે. ચૂંટણી પ્રણાલી હોય કે સરકારી યોજનાઓનો લાભ, પોલીસ તપાસ હોય કે બેંકિંગ વ્યવહાર – દરેક જગ્યાએ ઓળખપત્રોની જરુર પડે છે. આધુનિક યુગમાં આધારકાર્ડ સૌથી પ્રાથમિક અને સર્વમાન્ય ઓળખપત્ર બની ગયું છે. પરંતુ આ સુવિધાનો લાભ લઈને કેટલાક લોકો પોતાના હિત માટે ખોટી ઓળખ ઊભી કરી કાયદાને ચકમો આપવા લાગ્યા છે. તાજેતરમાં બહાર આવેલો એક કિસ્સો સમાજ માટે ચેતવણીરૂપ છે. ફુલકામ હસન નામનો વ્યક્તિ પોતાનું નામ બદલીને હની યાદવ તરીકે નવું આધારકાર્ડ બનાવી લેવામાં સફળ રહ્યો હતો. આ બનાવ માત્ર એક વ્યક્તિની છેતરપિંડી નહીં પરંતુ તંત્રની કાર્યક્ષમતા, ટેકનિકલ સિસ્ટમની ખામી અને સુરક્ષા મુદ્દાઓ પર મોટો પ્રશ્નચિન્હ ઊભું કરે છે.
પ્રકરણની શરૂઆત : ફુલકામ હસન કોણ?
ફુલકામ હસન એક સામાન્ય કુટુંબમાંથી આવતો વ્યક્તિ છે. સમાજમાં તેની ઓળખ બહુ મોટી નહોતી, પરંતુ ગુપ્ત રીતે તે જુદી જુદી પ્રવૃત્તિઓમાં સંકળાયેલ હોવાની ચર્ચાઓ હતી. લોકોમાં શંકા હતી કે તે ગેરકાયદેસર કાર્યોમાં સામેલ છે, પરંતુ કોઈ સ્પષ્ટ પુરાવો નહોતો. આ વચ્ચે અચાનક જ એ બહાર આવ્યું કે હવે તે હની યાદવ નામે આધારકાર્ડ મેળવી ચૂક્યો છે.
નામ બદલવાનું કારણ
પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે ફુલકામ હસને પોતાનું નામ બદલીને હની યાદવ કેમ રાખ્યું?
-
સામાજિક આવરણ મેળવવા માટે – હસન નામ તેની મૂળ ઓળખ બતાવતું હતું, જેનાથી કાયદો ઝડપથી તેની પાછળ લાગી શકે.
-
નવા વ્યવહાર માટે નવી ઓળખ – લોન લેવી, સિમકાર્ડ ખરીદવા કે બેંક એકાઉન્ટ ખોલવા માટે નવી ઓળખ ફાયદાકારક બને.
-
ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓ છુપાવવા માટે – જો તેના વિરુદ્ધ અગાઉથી કોઈ ગુનો દાખલ હોય તો નવા નામે તે અજાણ્યો રહી શકતો.
-
ધાર્મિક ઓળખ બદલીને ગૂંચવણ ઊભી કરવી – હસનથી યાદવ સુધીના ફેરફારથી કાયદો તપાસમાં દિગભ્રમિત થઈ શકે.
આધારકાર્ડની બનાવટી પ્રક્રિયા
આધારકાર્ડ બાયોમેટ્રિક સિસ્ટમ પર આધારિત છે, જેમાં આંગળીછાપ અને આંખોની સ્કેનિંગ થાય છે. છતાંય, ટેકનિકલ લૂપહોલ કે ભ્રષ્ટાચારના કારણે આવા નકલી આધારકાર્ડ બહાર આવે છે.
-
દસ્તાવેજોની ફર્જી નકલ : ખોટા એફિડેવિટ, ફર્જી શાળાના દાખલા કે રહેવાના પુરાવા વડે રજીસ્ટ્રેશન.
-
એજન્ટોના માધ્યમથી કામ : કેટલાક કેન્દ્રોમાં એજન્ટો રૂપિયા લઈને ફર્જી કાર્ડ બનાવે છે.
-
બાયોમેટ્રિકમાં ગડબડ : ક્યારેક બે જુદી જુદી ઓળખને સિસ્ટમ ઓળખી શકતી નથી અને નકલી નામે કાર્ડ બની જાય છે.
ફુલકામ હસનના કેસમાં કઈ રીત અપનાઈ એ તપાસ બાદ જ સ્પષ્ટ થશે, પરંતુ તંત્રમાં છિદ્ર હોવાનો પુરાવો આ બનાવે આપી દીધો છે.
કાયદાકીય દ્રષ્ટિકોણ
ભારતમાં નકલી ઓળખપત્ર બનાવવું ગંભીર ગુનો છે.
-
ભારતીય દંડ સંહિતા કલમ 420 : છેતરપિંડી માટે સજા.
-
કલમ 468 : નકલી દસ્તાવેજો તૈયાર કરવાના ગુના માટે કેદ.
-
આઈ.ટી. એક્ટ : ડિજિટલ માહિતીનો દુરુપયોગ કરવો.
આ બધા ગુનાઓ માટે ઓછામાં ઓછા 3 થી 7 વર્ષની સજા તથા દંડ થઈ શકે છે. ફુલકામ હસન પર આ તમામ કાયદાકીય કાર્યવાહી લાગુ પડી શકે છે.
સમાજ પર અસર
-
વિશ્વાસનો ભંગ – લોકો આધારકાર્ડ જેવી વ્યવસ્થા પર વિશ્વાસ રાખે છે, પરંતુ આવા બનાવો વિશ્વાસ તોડી નાખે છે.
-
સુરક્ષા માટે જોખમ – જો કોઈ આતંકવાદી કે ગુનાહિત તત્વ નકલી ઓળખ મેળવી લે તો દેશની સુરક્ષા ખતરામાં પડે.
-
આર્થિક ગુનાખોરી – નકલી આધારકાર્ડથી બેંકિંગ ફ્રોડ, સિમકાર્ડ ફ્રોડ, લોનની છેતરપિંડી થઈ શકે છે.
-
સામાજિક તણાવ – ધાર્મિક ઓળખ બદલીને લોકોમાં ગૂંચવણ ઊભી થાય છે, જેનાથી સામાજિક અશાંતિ ફેલાય.
તંત્રની જવાબદારી
આ બનાવ પછી તંત્ર પર ગંભીર સવાલો ઊઠે છે.
-
આધાર એનરોલમેન્ટ સેન્ટર પર મોનિટરિંગ કેમ નહોતું?
-
દસ્તાવેજોની વેરીફિકેશનમાં ગેરરીતિ કેમ થઈ?
-
જો બાયોમેટ્રિક ડુપ્લિકેશન અટકાવવાની સિસ્ટમ છે, તો તે નિષ્ફળ કેમ થઈ?
સરકારે આવા બનાવ સામે કડક કાર્યવાહી સાથે નવી સુરક્ષા નીતિ લાવવી જ જોઈએ.
ફુલકામ હસનથી હની યાદવ સુધીની સફરનો ભેદ
આ સફર માત્ર નામ બદલવાની નથી, પરંતુ સમગ્ર તંત્રને અજમાવવાની કોશિશ છે. એક વ્યક્તિએ કાયદો, સમાજ અને ટેકનિકલ સિસ્ટમને પડકાર્યો છે. હસનનો નવો આધારકાર્ડ બહાર આવ્યો ન હોત તો કદાચ તે લાંબા સમય સુધી ખોટી ઓળખમાં જીવતો રહી શક્યો હોત.
લોકો માટે પાઠ
-
દસ્તાવેજોની સુરક્ષા રાખવી – કોઈ અજાણ્યા વ્યક્તિને પોતાની ઓળખનો પુરાવો ન આપવો.
-
જાગરૂકતા જરૂરી – જો આસપાસ કોઈ શંકાસ્પદ ઓળખવાળો જણાય તો તરત તંત્રને જાણ કરવી.
-
સોશિયલ મીડિયા પર સાવચેતી – પોતાની ઓળખ સંબંધિત વિગતો જાહેર ન કરવી.
ભવિષ્ય માટે જરૂરી પગલાં
-
બાયોમેટ્રિક સિસ્ટમને વધુ મજબૂત બનાવવી.
-
ડુપ્લિકેટ કાર્ડ રોકવા માટે આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સનો ઉપયોગ કરવો.
-
એનરોલમેન્ટ સેન્ટરોની નિયમિત તપાસ.
-
કર્મચારીઓ પર કડક નજર.
-
નકલી કાર્ડ પકડાય તો તાત્કાલિક કાયદાકીય કાર્યવાહી.
અંતિમ વિચાર
ફુલકામ હસનનો હની યાદવ બનવાનો બનાવ માત્ર એક વ્યક્તિની હિંમત નથી, પરંતુ સિસ્ટમની ખામીનો પડછાયો છે. આ ઘટનાએ બતાવી દીધું કે જો તંત્ર જાગૃત ન રહે તો કોઈપણ વ્યક્તિ પોતાની સાચી ઓળખ છુપાવી શકે છે. આ સમાજ અને દેશ માટે ખતરાની ઘંટડી છે. હવે સરકાર, તંત્ર અને નાગરિકો – સૌએ સાથે મળીને ઓળખ પ્રણાલીને મજબૂત બનાવવી જરૂરી છે, જેથી આવનારા સમયમાં આવી કોઈ ઘટના ફરી ન બને.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl
TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl
જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 6606
