જામનગરઃ “મેડ ઇન ઇન્ડિયા”ના વિચારને વાસ્તવિકતામાં રૂપાંતરિત કરવાનો સમય આવી ગયો છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ દેશને આપેલા “વોકલ ફોર લોકલ”ના સંદેશને હવે સામાન્ય નાગરિકોથી લઈને નાના સ્વસહાય જૂથો સુધી જીવંત બનાવવાની શરૂઆત થઈ છે. તહેવારોના આ સમયગાળામાં દેશના ખૂણે ખૂણે “વોકલ ફોર લોકલ”ની ઝળહળતી ઝાંખી જોવા મળી રહી છે. જામનગરમાં પણ આ અભિયાનને નવો ઉર્જાસ્વરૂપ આપતા સખી મંડળના બહેનો એ સ્વદેશી ચીજવસ્તુઓના પ્રદર્શનો તથા વેચાણ દ્વારા લોકોને સ્થાનિક ઉત્પાદનો અપનાવવા અનુરોધ કર્યો છે.

🔹 સ્વદેશી મેળાનો જીવંત ઉત્સવ

જામનગર મહાનગરપાલિકાના સહયોગથી શહેરમાં વિશાળ “સ્વદેશી મેળો”નું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. શહેરના હૃદયસ્થળે યોજાયેલ આ મેળામાં વિવિધ સ્વસહાય જૂથો, મહિલા મંડળો, અને નાના ઉદ્યોગકારોએ પોતપોતાના હસ્તકલા ઉત્પાદનો પ્રદર્શિત કર્યા છે. મેળાનું મુખ્ય આકર્ષણ એ છે કે અહીં એક પણ વિદેશી ચીજ નથી — દરેક વસ્તુ સ્થાનિક સ્તરે બનેલી છે, જે આપણા કારીગરોની કલા અને સ્ત્રીઓની મહેનતનું પ્રતિબિંબ છે.

મહિલાઓએ હસ્તકલા અને ઘરગથ્થુ ઉત્પાદનોથી મેળાને રંગબેરંગી બનાવી દીધો છે. દિવાળીના તહેવારને ધ્યાને રાખીને રંગોળી મટીરિયલ, સુશોભન સામગ્રી, કાગળની દીવડીઓ, માટીના દીવા, પૂજા થાળી, ટોડલીયા, તોરણ, હેન્ડમેડ ગિફ્ટ આઇટમ્સ, મુખવાસ અને ઘર માટેના શોપીસ જેવી વસ્તુઓનું વેચાણ થઈ રહ્યું છે.

🔹 મહાકાલી સ્વસહાય જૂથનું પ્રેરણાત્મક કાર્ય

આ મેળામાં ખાસ આકર્ષણ રહ્યું છે મહાકાલી સ્વસહાય જૂથનું. આ જૂથની મહિલા શિવાંગીબા ચૌહાણ જણાવે છે કે, “સરકારે અમને આ તહેવાર દરમિયાન સ્વદેશી ચીજવસ્તુઓ વેચવાનો પ્લેટફોર્મ આપ્યો છે, જેના કારણે અમારા હાથની કળાને નવા ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડવાનો મોકો મળ્યો છે. વડાપ્રધાનશ્રીના ‘વોકલ ફોર લોકલ’ના સૂત્રને સાકાર કરવાની આ સોનેરી તક છે.”

તેમણે ઉમેર્યું કે ગ્રુપની બહેનો છેલ્લા કેટલાય મહીનાથી દિવાળીને ધ્યાનમાં રાખીને હેન્ડમેડ ચીજવસ્તુઓ તૈયાર કરી રહી છે. ખાસ કરીને પર્યાવરણમૈત્રી વસ્તુઓ જેમ કે માટીના દીવા, કુદરતી રંગોથી બનેલી રંગોળી પાવડર, રિસાયકલ્ડ કાગળના તોરણ અને હાથથી બનાવેલા પૂજા સામાન પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે.

🔹 સ્થાનિક સ્ત્રીઓ માટે આત્મનિર્ભરતાનો માર્ગ

જામનગરના આસપાસના વિસ્તારોની અનેક સ્ત્રીઓ હવે આ પ્રકારના સ્વસહાય જૂથોમાં જોડાઈને આર્થિક રીતે સ્વાવલંબન તરફ આગળ વધી રહી છે. અગાઉ ઘરકામ પૂરતું જ જીવન મર્યાદિત રાખનારી મહિલાઓ આજે પોતાના હસ્તકલા ઉત્પાદનો દ્વારા દર મહિને સારી આવક મેળવી રહી છે.

શિવાંગીબા જણાવે છે કે, “અમારું ધ્યેય માત્ર ચીજ વેચવાનું નથી, પરંતુ સ્વદેશી વિચારને જનમાનસમાં જીવંત કરવાનું છે. જ્યારે લોકો અમારી વસ્તુઓ ખરીદે છે, ત્યારે તે ફક્ત એક ઉત્પાદન નહીં પરંતુ એક સ્ત્રીના આત્મવિશ્વાસને ખરીદે છે.”

🔹 “વોકલ ફોર લોકલ” અભિયાનનું વિશાળ મહત્વ

વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીએ “વોકલ ફોર લોકલ”નો ઉલ્લેખ સૌપ્રથમ વખત કોરોના મહામારી દરમિયાન કર્યો હતો, જ્યારે સમગ્ર વિશ્વ વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇન પર નિર્ભર હતું. તે સમયે તેમણે ભારતીયોને અપીલ કરી હતી કે આપણે પોતાના દેશમાં બનેલા ઉત્પાદનો અપનાવીએ, જેથી નાના ઉદ્યોગકારો અને કારીગરોને નવો જીવ મળે.

આ વિચાર હવે માત્ર સૂત્ર પૂરતો નથી રહ્યો, પરંતુ તે એક આર્થિક ચળવળ બની ગયો છે. સ્વદેશી ઉત્પાદન દ્વારા દેશની અર્થવ્યવસ્થા મજબૂત થાય છે, રોજગાર સર્જાય છે અને સ્થાનિક કારીગરોને પ્રતિષ્ઠા મળે છે.

🔹 સરકારનો સહયોગ અને સખી મંડળોની ભૂમિકા

જામનગર મહાનગરપાલિકા અને જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્રના સહયોગથી આ મેળામાં ભાગ લેનાર દરેક ગ્રુપને સ્ટોલ ફ્રી ઓફ કૉસ્ટ આપવામાં આવ્યા છે. મહિલાઓને તાલીમ આપવામાં આવી છે કે કેવી રીતે પ્રોડક્ટ પ્રેઝન્ટેશન કરવું, ગ્રાહકો સાથે વાતચીત કરવી અને પોતાના ઉત્પાદનોને માર્કેટમાં કેવી રીતે આગળ લાવવા.

સરકારના મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગ હેઠળ ચાલતા અનેક કાર્યક્રમો — જેમ કે “મહિલા આર્થિક સશક્તિકરણ યોજના”, “સખી મંડળ સહાય યોજના” — દ્વારા પણ આ બહેનોને નાણાકીય સહાય આપવામાં આવી છે.

🔹 મેળામાં ઉમટેલો જનસમુદાય

સ્વદેશી મેળાના આ કાર્યક્રમમાં જામનગર શહેરના નાગરિકોએ ભારે સંખ્યામાં હાજરી આપી. ખરીદી કરવા આવેલા લોકો કહે છે કે, “આવો મેળો આપણને સ્વદેશી વસ્તુઓની કિંમત સમજાવે છે. અહીંની દરેક વસ્તુમાં એક ભાવનાત્મક જોડાણ છે.”
ઘણા પરિવારો બાળકોને સાથે લઈને આવ્યા હતા, જેથી બાળકોને પણ સ્થાનિક ઉત્પાદન અને હસ્તકલા વિશે સમજ મળે.

🔹 પર્યાવરણમૈત્રી વિચાર સાથેનો તહેવાર

દિવાળીના તહેવાર દરમિયાન લોકો ચમકદાર પ્લાસ્ટિક અને ચાઇનીઝ લાઇટિંગમાં ફસાઈ જાય છે, પરંતુ આ મેળાએ લોકોને પ્રેરણા આપી છે કે આપણા દેશના કારીગરો પણ એથી ઓછી નથી. હાથથી બનેલી માટીની દીવડીઓ અને કુદરતી રંગોથી બનેલા તોરણો ન માત્ર સૌંદર્ય આપે છે, પરંતુ પર્યાવરણને પણ સાચવે છે.

શિવાંગીબા કહે છે, “જ્યારે અમે હાથથી દીવા બનાવીએ છીએ, ત્યારે તે માત્ર પ્રકાશ માટે નહીં પરંતુ આશા અને આત્મવિશ્વાસનું પ્રતિક બને છે.”

🔹 સ્થાનિક વેપાર માટે નવો ઉત્સાહ

આ પ્રકારના મેળાઓથી સ્થાનિક વેપારીઓને સીધો ફાયદો થાય છે. અનેક નાના ઉત્પાદકો અને ઘરઆધારિત ઉદ્યોગોને નવા ગ્રાહકો મળે છે. ખાસ કરીને મહિલાઓ માટે આ મેળા જીવન બદલાવનારા સાબિત થાય છે. તેઓ હવે પોતાના બ્રાન્ડ નામથી વસ્તુઓ વેચવાનું શરૂ કરી રહી છે અને ઑનલાઇન માર્કેટિંગની તાલીમ પણ લઈ રહી છે.

🔹 લોકોની પ્રતિભાવ અને પ્રેરણાદાયક ઉદાહરણો

મેળામાં આવેલા એક ગ્રાહકે કહ્યું, “મેં અહીંથી હાથથી બનેલી પૂજા થાળી અને માટીના દીવા લીધા છે. આ ચીજો ફક્ત દેખાવમાં સુંદર નથી, પરંતુ તે આપણા દેશની સંસ્કૃતિ અને કળાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.”
અન્ય ગ્રાહકો કહે છે કે સ્વદેશી વસ્તુ ખરીદવાથી જે સંતોષ મળે છે તે કોઈ બ્રાન્ડેડ વિદેશી વસ્તુથી મળતો નથી.

🔹 “સખી મંડળ”નું સંદેશ — “ખરીદો સ્થાનિક, બચાવો રાષ્ટ્રીય”

સખી મંડળની બહેનોનો એક જ સંદેશ છે — “વોકલ ફોર લોકલ એટલે ફક્ત શબ્દો નહીં, પરંતુ જીવનની નવી દિશા.” જો દરેક વ્યક્તિ પોતાના દૈનિક જીવનમાં ૧૦ વસ્તુ પણ સ્વદેશી અપનાવે, તો કરોડો રૂપિયાનું વિદેશી મૂદ્રા બચી શકે છે અને હજારો પરિવારોને રોજગાર મળી શકે છે.

🔹 અંતિમ સંદેશ

જામનગરના આ સ્વદેશી મેળાએ સાબિત કર્યું છે કે દિવાળી ફક્ત દીપાવલી નથી, પરંતુ “આત્મનિર્ભર ભારત”ના સપના તરફનો પ્રકાશ છે.
આ મેળામાં ભાગ લેનાર મહિલાઓએ બતાવ્યું છે કે જો તક મળે, તો ગ્રામ્ય સ્ત્રી પણ ઉદ્યોગસાહસિક બની શકે છે.

સાચા અર્થમાં આ કાર્યક્રમ વડાપ્રધાનના સંકલ્પ “વોકલ ફોર લોકલ”ને જીવનમાં ઉતારવાનો ઉદાહરણ છે — જ્યાં દરેક દીવો સ્વદેશી છે, દરેક ખરીદી ભારતીય છે અને દરેક ચહેરા પર આત્મવિશ્વાસનો પ્રકાશ છે.

🔸નિષ્કર્ષઃ
જામનગરની સખી મંડળની બહેનો દ્વારા પ્રસ્તુત આ મેળો ફક્ત વેપારનું સ્થળ નથી, પરંતુ એક વિચારધારાનું પ્રતિક છે — “દેશની સ્ત્રીઓ ઉભી થાય ત્યારે દેશ ઉંચો ઉડે.”
ચાલો, આ દિવાળીએ આપણે પણ સંકલ્પ લઈએ — “ખરીદશું દેશી, ઉજવશું પ્રકાશનો તહેવાર સ્વદેશી.” ✨

જામનગર જિલ્લાના લાલપુર તાલુકામાં આવેલા પડાણા ગામે છેલ્લા કેટલાક મહિનાથી એક જૂનો પરંતુ મહત્વપૂર્ણ વારસાઈનો વિવાદ ફરીથી ચર્ચામાં આવ્યો છે. ગામની મહાજન વાડી વિસ્તારમાં આવેલ હેમરાજ પુંજાની ખેતીની જમીન અંગે હવે તેમના સીધી લીટીના વારસદારો તથા પિતરાઈ ભાઈ વચ્ચે જમીનના હક માટે કાનૂની લડત શરૂ થઈ છે. ૧૯૮૨માં થયેલ એક દાખલાતી નોંધને હવે વારસદારોએ પ્રશ્નાસ્પદ ગણાવી પ્રાંત અધિકારી સમક્ષ વિલંબ માફીની અરજી સાથે અપીલ દાખલ કરી છે.

🔹 હેમરાજ પુંજાનું અવસાન અને વારસાઈની શરૂઆત

સને ૧૯૮૨માં હેમરાજ પુંજાનું અવસાન થતા તેમની સંપત્તિ અને ખેતીની જમીન બાબતે ગામના નમૂના નં. ૬ (વારસાઈ નોંધ)માં જરૂરી કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવી હતી. હેમરાજ પુંજાની પત્ની ગંગાબેન તથા બે પુત્રી — જીવીબેન અને મચ્છાબેન — એમ ત્રણેયને કાયદેસર સીધી લીટીના વારસદાર તરીકે ગણવામાં આવવા યોગ્ય હતા. તે સમય દરમિયાન હેમરાજ પુંજાની પુત્રીઓ નાબાલિક અને સગીર વયની હતી. ગામના તલાટી દ્વારા નિયમ મુજબ નોંધ હાથ ધરવાની પ્રક્રિયા ચાલી હતી, પરંતુ એ સમયે અજાણતામાં કે શક્યતઃ કોઈ પ્રભાવ હેઠળ, હેમરાજ પુંજાના ભત્રીજા કાંતિલાલનું નામ પણ વારસદાર તરીકે દાખલ કરવામાં આવ્યું હતું.

આ નોંધ તા. ૨૫ મે ૧૯૮૨ના રોજ પ્રમાણિત કરવામાં આવી હતી અને ત્યારબાદ વર્ષો સુધી જમીનની સ્થિતિ એ જ રીતે રહી હતી. કોઈ વાંધો ઉઠાવાયો ન હતો, કેમ કે વારસદાર મહિલાઓ અન્યત્ર લગ્ન કરીને વસવાટ કરવા ગયેલી અને ગામના દસ્તાવેજી બાબતોમાં અપરિચિત હતી.

🔹 ગંગાબેનના અવસાન બાદ હકીકત બહાર આવી

કાળગતિએ ગંગાબેનનું અવસાન થયું, ત્યારબાદ પુત્રી મચ્છાબેન હાલ ભારત રહે છે અને વારસાઈ મુજબ પોતાની માતાનું નામ કમી કરાવવાની તથા જમીનના નવા હક મુજબ ફેરફાર કરવા પ્રક્રિયા શરૂ કરી. આ પ્રક્રિયા માટે તેમણે ગામના રેવન્યુ રેકર્ડની નકલ મેળવતાં — નમૂના નં. ૮-અ અને ૭/૧૨ તથા નમૂના નં. ૬ની નકલ હાથ ધરતાં — તેમણે આશ્ચર્ય અનુભવ્યું કે તેમના પિતરાઈ ભાઈ કાંતિલાલનું નામ પણ વારસદાર તરીકે દાખલ કરવામાં આવ્યું છે.

મચ્છાબેનને આથી ગંભીર શંકા ઊભી થઈ કે ૧૯૮૨માં હેમરાજ પુંજાનું અવસાન થયાં બાદ ગામના કોઈ તત્વોએ પ્રભાવ પાડી, ખોટી રીતે કાંતિલાલનું નામ દાખલ કરાવ્યું હશે. તેમણે તાત્કાલિક કાનૂની સલાહ મેળવી અને મામલતદાર તથા પ્રાંત અધિકારી સમક્ષ ન્યાય માટે અપીલ કરવાનો નિર્ણય લીધો.

🔹 વિલંબ માફીની અરજી સાથે અપીલ દાખલ

મચ્છાબેન ઉર્ફે મંછાબેન હેમરાજ હરણીયા વાકા દ્વારા દાખલ કરાયેલી આ અપીલમાં મુખ્ય મુદ્દો એ છે કે, ૧૯૮૨થી અત્યાર સુધી સમય લાંબો વીતી ગયો છે, પરંતુ ખોટી નોંધની જાણ તાજેતરમાં જ થઈ હોવાથી વિલંબ માફ કરવાની વિનંતી પણ સાથે જ કરી છે. કાયદા અનુસાર જો વિવાદી પક્ષને ભૂતકાળની કોઈ ગેરરીતિની જાણ વાસ્તવમાં મોડેથી થાય, તો “વિલંબ માફી”ની અરજી દ્વારા ન્યાય મેળવવાની તક મળે છે.

અરજદાર પક્ષ તરફથી જામનગરના અનુભવી વકીલ એડવોકેટ હેમલ ચોટાઈ તથા એડવોકેટ હિરેન ગુઢકા રજૂઆત કરી રહ્યા છે. તેમણે પોતાના દલીલમાં જણાવ્યું કે, “આ કેસમાં સાવ સ્પષ્ટ રીતે ૧૯૮૨માં વારસાઈની નોંધમાં ભૂલ અથવા ગેરકાયદેસર હસ્તક્ષેપ થયો છે. હેમરાજ પુંજાના ભત્રીજાનું નામ વારસદારીની કોઈ કાનૂની પાત્રતા વિના દાખલ કરાયું હતું. આથી, આજની તારીખે પણ ન્યાયની માંગણી કરી શકાય છે.”

🔹 જમીનની કિમત અને મહત્વ

મહાજન ક્ષેત્રની આ જમીન ખેતીલાયક તથા ઉપજાઉ છે. સ્થાનિક જાણકારો જણાવે છે કે હાલના બજાર મુજબ આ જમીનની કિમત લાખોમાં પહોંચી ગઈ છે. આર્થિક દ્રષ્ટિએ પણ આ જમીનનું મહત્વ ઘણું હોવાથી, વારસાઈનો વિવાદ વધુ ગંભીર સ્વરૂપ ધારણ કરી શકે છે. ગામજનોમાં ચર્ચા છે કે જો આ જમીનનું નામ ખોટી રીતે ચડાવવામાં આવ્યું છે, તો અન્ય ઘણા કેસોમાં પણ આવા ઉદાહરણો બહાર આવી શકે છે.

🔹 ગામમાં ચર્ચાનો માહોલ

પડાણા ગામના વૃદ્ધ નાગરિકો જણાવે છે કે, “હેમરાજ પુંજાની પત્ની ગંગાબેન અને પુત્રીઓ શાંત સ્વભાવની હતી, રાજકીય કે સામાજિક દબાણ સામે ઉભા રહી શકે તેવો સમય નહોતો. કદાચ એ જનો લાભ લઈને કાંતિલાલનું નામ દાખલ કરાવાયું હશે.”
ગામમાં આ મામલે ચકચાર મચી છે. કેટલાક લોકો કહે છે કે હવે ૪૦ વર્ષ પછી ન્યાય મેળવવો મુશ્કેલ રહેશે, જ્યારે અન્ય લોકો માનતા છે કે, “જ્યારે ખોટું કામ થયેલું છે, ત્યારે સમયના બહાને ન્યાય ન મળવો એ યોગ્ય નથી.”

🔹 કાનૂની પ્રક્રિયાની આગામી પગથિયાં

અપીલ દાખલ થયા બાદ પ્રાંત અધિકારી લાલપુરે તમામ દસ્તાવેજોની નકલ માગી છે. ગામના તલાટી, મામલતદાર અને સંબંધિત રેકર્ડ વિભાગ પાસેથી નોંધની માહિતી મેળવી તપાસ શરૂ થવાની શક્યતા છે. જો પ્રાથમિક તપાસમાં ગેરરીતિ જણાશે, તો આખી નોંધ રદ કરીને નવી વારસાઈ નોંધ હાથ ધરવામાં આવી શકે છે.

અનુભવી કાનૂનજ્ઞો કહે છે કે, “ગુજરાત રેવન્યુ કોડ પ્રમાણે વારસાઈની નોંધમાં ખોટી માહિતી દાખલ થાય તો તે સુધારવા માટે કોઈ સમય મર્યાદા નથી, જો અરજદાર પુરાવા રજૂ કરી શકે.” એટલે કે મચ્છાબેનની અરજીમાં તથ્ય અને પુરાવા સ્પષ્ટ હશે તો ન્યાય મળવાની શક્યતા મજબૂત છે.

🔹 સમાજના સ્તરે ઉઠેલો પ્રશ્ન

આ કેસ માત્ર એક કુટુંબની જમીનનો વિવાદ નથી, પરંતુ તે સ્થાનિક રેવન્યુ વ્યવસ્થામાં વિશ્વાસ અને પારદર્શિતાના પ્રશ્નને પણ ઉજાગર કરે છે. ગામના સરપંચ તથા સામાજિક આગેવાનોનો મત છે કે જો ૪૦ વર્ષ પહેલા પણ આવું ખોટું દાખલ થઈ શકે છે, તો આજના સમયમાં સામાન્ય લોકો માટે પોતાની જમીનની સુરક્ષા કેવી રીતે શક્ય છે?

🔹 અંતિમ રીતે…

લાલપુરની પ્રાંત અધિકારી કોર્ટમાં ચાલી રહેલા આ કેસને હવે ઘણા ગામોના લોકો ઉત્સુકતાથી જોઈ રહ્યા છે. મચ્છાબેનના પક્ષે ન્યાય મળે તો તે ગામની મહિલાઓ માટે એક ઉદાહરણરૂપ બનશે કે વર્ષો બાદ પણ જો અન્યાય થયો હોય તો કાયદો તમારું રક્ષણ કરી શકે છે.

આ કેસના અંતિમ નિર્ણયથી માત્ર પડાણા ગામ જ નહીં, પણ આખા લાલપુર તાલુકામાં રેવન્યુ પ્રક્રિયાની વિશ્વસનીયતા વિશે નવો સંદેશ જશે — કે સરકારની જમીન વ્યવસ્થામાં કોઈ ખામી કે ગેરરીતિને છુપાવી રાખી શકાતી નથી.

🔸નિષ્કર્ષ:
એક સામાન્ય સ્ત્રી દ્વારા પોતાના પિતાના વારસાઈ હક માટે ચાર દાયકાઓ પછી શરૂ કરાયેલી આ કાનૂની લડત હવે ન્યાયિક અને સામાજિક બંને દ્રષ્ટિએ મહત્વપૂર્ણ છે. લાલપુરની કોર્ટમાં ચાલી રહેલી આ અપીલ પરથી સ્પષ્ટ થશે કે સમય કેટલો પણ વીતી જાય, ન્યાય માટેનો માર્ગ હંમેશા ખુલ્લો રહે છે.

ગામજનોએ ન્યાયની માંગ સાથે વિભાગીય ઉદાસીનતા પર ઉઠાવ્યા સવાલો

બનાસકાંઠા જિલ્લાનાં વડગામ તાલુકામાં આવેલું શાંત અને કૃષિપ્રધાન ગામ પાંચડા હાલ એક ગંભીર વિવાદના વમળમાં સપડાયું છે. અહીં ગૌચર (ગામની ચરાગાહ) જમીનમાં ગેરકાયદેસર રીતે માટી કાઢી તેની રોયલ્ટી ચોરી થવાનો મોટો મામલો સામે આવ્યો છે. મળતી માહિતી મુજબ, પાંચડા ગામના સર્વે નંબર 263 માંથી છેલ્લા ઘણા દિવસોથી ભારે મશીનરી વડે માટી ખોદકામનું કામ ધડાધડ ચાલી રહ્યું હતું. આ બાબતની જાણ થતાં ગામજનોએ વિરોધ નોંધાવ્યો હતો, પરંતુ તેમ છતાં કાર્યવાહી ન થતાં હવે આખું ગામ સત્તાધિકારીઓની નિષ્ક્રિયતા સામે ગુસ્સે ભરાયું છે.

🚜 ગૌચર જમીનમાં ગેરકાયદેસર ખોદકામનો ખુલાસો

પાંચડા ગામના રહેવાસીઓએ જણાવ્યું કે ગૌચર જમીન ગામની માલિકીની છે અને એ વિસ્તાર પશુઓના ચરાણ માટે નિર્ધારિત છે. છતાંય કેટલીક અસામાજિક તત્વોએ આ જમીન પર પોતાના સ્વાર્થ માટે ખોદકામ શરૂ કરી દીધું. તેમણે પોતાની પાસેના ટ્રેક્ટર અને JCB મશીનોની મદદથી માટીનો મોટો જથ્થો કાઢીને અન્યત્ર વેચી નાખ્યો. આથી માત્ર ગ્રામજનોને જ નહીં, પરંતુ રાજ્ય સરકારને પણ લાખો રૂપિયાનો આર્થિક નુકસાન થયો છે.

સ્થાનિક સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ, આ ગેરકાયદેસર ખોદકામમાં બાજુના ગામ ચિત્રોડાના રહેવાસી નાનજીભાઈ બેરા નામના વ્યક્તિનું નામ સામે આવ્યું છે. ગામજનોએ આ વ્યક્તિને “માથાભારે તત્વ” ગણાવતાં કહ્યું છે કે તેમણે સરકારી જમીનમાંથી માટી કાઢી અને રોયલ્ટી વગર તેનું વેચાણ કર્યું છે. આ પ્રકારની હરકત માત્ર કાયદેસર ગુનો જ નહીં પરંતુ ગામની સંપત્તિ સાથેનો દ્રોહ પણ ગણાય છે.

📜 ગામ પંચાયત દ્વારા મામલતદાર અને વિભાગોને લેખિત રજૂઆત

આ મામલો સામે આવતા જ પાંચડા ગ્રામ પંચાયતની સરપંચ શ્રીમતી સીતાબેન મુકેશભાઈ ઠાકોરે તાત્કાલિક પગલાં લીધાં. તેમણે વડગામ તાલુકાના મામલતદાર, તાલુકા વિકાસ અધિકારી તથા પાલનપુર સ્થિત ખાણ અને ખનીજ વિભાગને લેખિતમાં પત્ર લખીને આ ગેરકાયદેસર ખોદકામ અંગે માહિતી આપી છે. પત્રમાં જણાવ્યું છે કે ગૌચર જમીન ગામની ચરાણ માટે અનિવાર્ય છે અને એ જમીનમાં માટી ખોદવાથી પશુઓ માટે ચરાણની જમીન ઘટી રહી છે. તેથી, આવા તત્વો સામે તાત્કાલિક કાયદેસરની કાર્યવાહી થવી જરૂરી છે.

સરપંચે પોતાના પત્રમાં સ્પષ્ટ રીતે ઉલ્લેખ કર્યો છે કે “જો વિભાગો સમયસર કાર્યવાહી નહીં કરે તો ગામજનોએ સંયુક્ત રીતે જિલ્લા કલેક્ટર અને પોલીસ વિભાગને આંદોલનાત્મક રજૂઆત કરવાની ફરજ પડશે.”

🏛️ અધિકારીઓની ઉદાસીનતા સામે ગામજનામાં રોષ

ગામજનોએ આ મામલો પાલનપુર ખાણ અને ખનીજ વિભાગ સુધી પહોંચાડ્યો હતો, છતાં પણ કોઈ સત્તાવાર કાર્યવાહી હાથ ધરાઈ નથી. આથી હવે ગામજનામાં ભારે રોષ ફેલાયો છે. લોકોએ વિભાગીય ઉદાસીનતા પર સવાલ ઉઠાવતાં કહ્યું કે “જો સામાન્ય ગામજનો સામે નાની ભૂલ માટે તાત્કાલિક કાર્યવાહી થાય છે, તો સરકારી જમીનમાંથી લાખો રૂપિયાની માટી ચોરનાર સામે શાંતિ શા માટે?”

સ્થાનિક યુવક મંડળ અને સક્રિય સમાજસેવકોએ જણાવ્યું કે જો આગામી દિવસોમાં કાર્યવાહી નહીં થાય, તો તેઓ જિલ્લા મુખ્યાલય પર ધરણા કાર્યક્રમ યોજશે.

💰 રોયલ્ટી ચોરીથી લાખોનું નુકસાન

આ ગેરકાયદેસર ખોદકામમાં કેટલા ક્યુબિક મીટર માટી કાઢવામાં આવી એનું સચોટ આંકલન હજી થયું નથી, પરંતુ પ્રાથમિક અંદાજ મુજબ સરકારને લાખો રૂપિયાનું રોયલ્ટી નુકસાન થયું છે. ખાણ અને ખનીજ વિભાગના નિયમો મુજબ, કોઈપણ પ્રકારનું ખોદકામ કરવા માટે સત્તાવાર લાયસન્સ તથા રોયલ્ટી ચૂકવવી ફરજિયાત છે. પરંતુ અહીં તો સીધી સરકારશ્રીની જમીનનો દુરુપયોગ થયો છે.

વિશેષજ્ઞોના જણાવ્યા મુજબ, આવા કિસ્સાઓમાં ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC)ની કલમ 379 (ચોરી), 447 (ગેરકાયદેસર પ્રવેશ) તથા ખાણ અને ખનીજ અધિનિયમ હેઠળ ગુનાહિત કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

🐄 ગૌચર જમીનનો હેતુ અને તેનો દુરુપયોગ

ગૌચર જમીનનો હેતુ ગામના પશુઓને ચરાણ માટે સુવિધા પૂરી પાડવાનો હોય છે. પરંતુ છેલ્લા કેટલાય વર્ષોથી અનેક વિસ્તારોમાં આવી જમીનો પર ગેરકાયદેસર ખોદકામ, બાંધકામ કે કબજાની પ્રવૃત્તિઓ વધી રહી છે. પાંચડામાં બન્યો તાજો બનાવ એના જીવંત ઉદાહરણ રૂપ છે. સ્થાનિક પશુપાલકો કહે છે કે હવે ગામની આસપાસની ચરાણ જમીન ખાલી રહી નથી, જેના કારણે પશુઓને ચરાણ માટે અન્યત્ર જવું પડે છે.

👩‍🌾 ગ્રામજનોએ ન્યાયની માગ કરી

પાંચડા ગામના લોકો એકમતથી કહી રહ્યાં છે કે “આ જમીન અમારી છે, ગામની છે, સરકારશ્રીની છે — કોઈની વ્યક્તિગત મિલકત નથી.” તેઓએ માંગ કરી છે કે તાત્કાલિક રીતે ખોદકામ કરનાર સામે ગુનાની નોંધણી થાય, માટીનો બાકી રહેલો જથ્થો જપ્ત થાય અને રોયલ્ટીનો ભરપાઈ વસુલવામાં આવે.

📣 રાજકીય અને સામાજિક સ્તરે ચર્ચા

આ ઘટનાએ હવે તાલુકા રાજકારણમાં પણ ગરમાવો ફેલાવ્યો છે. કેટલાક સ્થાનિક નેતાઓએ સોશિયલ મીડિયા પર વિભાગની નિષ્ક્રિયતા અંગે પોસ્ટ કરતાં લખ્યું કે “જો સામાન્ય ખેડૂત જમીનમાંથી માટી કાઢે તો તરત કેસ થાય છે, પરંતુ પ્રભાવશાળી લોકો માટે કાયદો કેમ અલગ?”

આ વિવાદે વડગામ તાલુકાના અનેક ગામોમાં ચર્ચા જગાવી છે. લોકો હવે એવી માંગ કરી રહ્યા છે કે જિલ્લા સ્તરે વિશેષ તપાસ સમિતિ રચી સમગ્ર મામલાની તપાસ થાય.

📷 સ્થળના દૃશ્યો અને લોકોનો આક્રોશ

ગામજનોએ બનાવના દૃશ્યોનાં ફોટા અને વિડિઓઝ પણ સોશિયલ મીડિયામાં મૂક્યાં છે જેમાં સ્પષ્ટ દેખાય છે કે ગૌચર જમીનમાંથી ભારે મશીનરી વડે ખોદકામ ચાલી રહ્યું છે. કેટલાક દૃશ્યોમાં ટ્રેક્ટર પર માટી લાદીને લઈ જતાં વાહનો પણ જોવા મળે છે. આ દૃશ્યો વાયરલ થતાં સમગ્ર વડગામ વિસ્તારમાં ચર્ચાનો વિષય બન્યો છે.

🚨 આગામી પગલાં

માહિતી મુજબ, મામલતદાર ઓફિસ દ્વારા આ મામલે પ્રાથમિક તપાસ શરૂ કરવામાં આવી છે. જો કે ગામજનોએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે “જ્યારે સુધી દોષિત વ્યક્તિઓ સામે ગુનાહિત કાર્યવાહી હાથ ધરાશે નહીં, ત્યાં સુધી અમે શાંત બેસીશું નહીં.”

સંભવિત છે કે આગામી દિવસોમાં જિલ્લા પ્રશાસન અને ખાણ-ખનીજ વિભાગના ઉચ્ચ અધિકારીઓ સ્થળ પર પહોંચી હકીકત ચકાસશે. જો આવું થાય તો આ કેસ રાજ્યસ્તરે પણ ધ્યાન ખેંચી શકે છે.

નિષ્કર્ષઃ
પાંચડા ગામનો આ મામલો માત્ર એક ગામની સમસ્યા નથી, પરંતુ એ સમસ્ત ગ્રામ્ય ગુજરાત માટે ચેતવણીરૂપ છે. ગૌચર જમીન ગામની આત્મા સમાન છે. જો એ જમીનના રક્ષણમાં બેદરકારી થશે તો એ માત્ર પ્રકૃતિનું નહીં પરંતુ સમાજના નૈતિક મૂલ્યોનું પણ નુકસાન ગણાશે. હવે જોવાનું એ છે કે ખાણ અને ખનીજ વિભાગ તથા તાલુકા તંત્ર કેટલા ગંભીરતાથી આ મામલાની તપાસ કરે છે અને સરકારશ્રીની સંપત્તિની સુરક્ષા માટે કેટલું કડક વલણ અપનાવે છે.

🕊️ પાંચડા ગામજનોની સ્પષ્ટ માંગઃ “રોયલ્ટી ચોરો સામે કડક કાર્યવાહી થાય અને ગૌચર જમીન ફરીથી પશુઓ માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે.”

મહારાષ્ટ્રની રાજનીતિમાં ફરી એકવાર હલચલ મચી છે. બૃહન્મુંબઈ મ્યુનિસિપલ કૉર્પોરેશન (BMC)ની ચૂંટણીને લઈને મહા વિકાસ આઘાડી (MVA)ના ત્રણ મુખ્ય સાથી — શિવસેના (ઉદ્ધવ બાલાસાહેબ ઠાકરે ગૃપ), કોંગ્રેસ અને રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ (શરદ પવાર ગૃપ) વચ્ચેના સંબંધોમાં નવા તણાવના સંકેતો જોવા મળી રહ્યા છે. કારણ છે, ઉદ્ધવ ઠાકરેનો એક મહત્વપૂર્ણ રાજકીય પ્રયાસ — મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના (MNS)ના નેતા રાજ ઠાકરેએ સાથે હાથ મિલાવવાનો પ્રયત્ન.

ઉદ્ધવ ઠાકરે છેલ્લા કેટલાક મહિનાથી રાજ ઠાકરેએ સાથે સંપર્કમાં હોવાનું મનાય છે અને તેઓ ઈચ્છે છે કે MNSને મહા વિકાસ આઘાડીનો ભાગ બનાવવામાં આવે. પરંતુ આ પ્રયાસને કોંગ્રેસનો સ્પષ્ટ સમર્થન મળતું નથી. કોંગ્રેસના ઉચ્ચ સ્તરે એવું માનવામાં આવે છે કે જો તેઓ રાજ ઠાકરેની MNS સાથે ગઠબંધન કરશે, તો તેનો ખોટો સંદેશ અન્ય રાજ્યોમાં જશે અને પક્ષની રાષ્ટ્રીય છબી પર નકારાત્મક અસર પડશે.

 ઉદ્ધવ ઠાકરેનો રાજકીય હિસાબ

ઉદ્ધવ ઠાકરેનું રાજકીય ગણિત સ્પષ્ટ છે. 2022માં એકનાથ શિંદેએ બળવો કર્યા બાદ શિવસેનામાં તૂટફૂટ થઈ અને પાર્ટીનો મોટો ભાગ ભાજપ સાથે જોડાઈ ગયો. હવે ઉદ્ધવ ઠાકરે પોતાનું રાજકીય વજન ફરી મજબૂત કરવા માગે છે, ખાસ કરીને મુંબઈ મેટ્રોપૉલિટન રીજન (MMR) અને ઠાણે-પાલઘર જેવા વિસ્તારોમાં, જ્યાં શિવસેનાનો પરંપરાગત મતદાર આધાર છે.
રાજ ઠાકરેએની MNS, ભલે હવે સીમિત શક્તિ ધરાવતી હોય, પરંતુ મુંબઈ અને નાસિકમાં તેમની ઉપસ્થિતિ હજી છે. જો આ બન્ને ભાઈઓ વચ્ચે રાજકીય સમજૂતી થાય તો તે મુંબઈની ચૂંટણીમાં ભાજપ સામે એક મજબૂત પડકાર ઊભો કરી શકે છે.

ઉદ્ધવ ઠાકરે માનતા છે કે રાજ ઠાકરેની MNSની સહકાર સાથે તેઓ હિંદુ મતદારોને પાછા ખેંચી શકે છે, જેમને હાલ ભાજપ અને શિંદે ગૃપ તરફ વળી ગયા છે. તેમની નજર ખાસ કરીને BMCના ચુંટણી પરિણામ પર છે, જે મુંબઈના રાજકીય શક્તિસંતુલનને નક્કી કરે છે.

 કોંગ્રેસનું સંશયભર્યું વલણ

કૉન્ગ્રેસ પક્ષ આ મુદ્દે અત્યંત સંયમિત વલણ અપનાવી રહ્યો છે. મહારાષ્ટ્ર કૉન્ગ્રેસ પ્રમુખ હર્ષવર્ધન સકપાળે સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે “પાર્ટીમાં હજી MNS મુદ્દે કોઈ ચર્ચા થઈ નથી. જો આ બાબતે નિર્ણય લેવાશે, તો તે હાઈ કમાન્ડની મંજૂરી બાદ જ થશે.”
એક કોંગ્રેસના સીનિયર નેતાએ નામ ન આપવાની શરતે કહ્યું, “જો MNS સાથે ગઠબંધન થાય તો એના રાષ્ટ્રીય સ્તરે જોખમ છે. રાજ ઠાકરેની પાર્ટીએ ભૂતકાળમાં ઉત્તર ભારતીયો વિરુદ્ધ અભિયાન ચલાવ્યું હતું. એથી અન્ય રાજ્યોમાં કોંગ્રેસના પ્રદર્શન પર વિપરીત અસર થઈ શકે.”

આ વલણ સ્પષ્ટ કરે છે કે કોંગ્રેસ રાજ ઠાકરેની પાર્ટી સાથે કોઈપણ પ્રકારની નજીક આવવા ઈચ્છતી નથી. તેઓ માને છે કે ઉદ્ધવ ઠાકરેનો આ પગલું તેમને મુંબઈમાં તો થોડી મદદ કરી શકે, પરંતુ રાજકીય રીતે લાંબા ગાળે નુકસાનકારક સાબિત થઈ શકે છે.

 રાજ ઠાકરે અને ઉદ્ધવ ઠાકરે – પરિવારની રાજનીતિમાંથી રાજકીય સાથી?

રાજ ઠાકરે અને ઉદ્ધવ ઠાકરે બન્ને ઠાકરે પરિવારના સભ્ય છે. બન્નેનો રાજકીય ઉછાળો પણ બાલ ઠાકરેના માર્ગદર્શન હેઠળ જ થયો હતો. પરંતુ બાદમાં નેતૃત્વના મુદ્દે મતભેદ થતા રાજ ઠાકરેએ શિવસેના છોડીને 2006માં MNSની સ્થાપના કરી હતી.
તે સમયથી બન્ને વચ્ચેના સંબંધો ઠંડા રહ્યા હતા, પણ છેલ્લા બે વર્ષમાં રાજકીય પરિસ્થિતિએ નવો વળાંક લીધો છે. હવે બંને વચ્ચે નરમ વલણ અને નવા સમીકરણની ચર્ચાઓ રાજકીય વર્તુળોમાં તેજ બની છે.

તાજેતરમાં મુંબઈના પ્રભાદેવી વિસ્તારમાં મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના યુવા પાંખે એક કંદીલ લગાવ્યા હતા જેમાં ઉદ્ધવ અને રાજ ઠાકરેને સાથે દર્શાવવામાં આવ્યા હતા. એ સાથે જ બીજા કંદીલમાં આદિત્ય ઠાકરે અને અમિત ઠાકરેને પણ બતાવવામાં આવ્યા હતા.
આને રાજકીય સંકેત તરીકે જોવામાં આવ્યું કે “ઠાકરે પરિવાર ફરી એક થઈ શકે છે.”

 ‘મિડ-ડે’ના અહેવાલથી ગરમાયું વાતાવરણ

‘મિડ-ડે’એ ઑગસ્ટ મહિનામાં જ અહેવાલ આપ્યો હતો કે ઉદ્ધવ ઠાકરે MNSને મહા વિકાસ આઘાડીમાં સામેલ કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. જો કોંગ્રેસ અને NCP આ માટે તૈયાર ન થાય, તો તેઓ મહા વિકાસ આઘાડીમાંથી બહાર નીકળી MNS સાથે નવો રાજકીય મોરચો બનાવી શકે છે.

આ અહેવાલ બાદથી કોંગ્રેસ અને રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ બન્ને સતર્ક થઈ ગયા છે. મહા વિકાસ આઘાડીની આંતરિક બેઠકમાં પણ આ મુદ્દો ઉપસ્થિત થયો હતો, પરંતુ કોઈ એકમત નથી થઈ શક્યું.

 BMC ચૂંટણીના કારણે રાજકીય કસોટી

BMCની ચૂંટણી મહારાષ્ટ્ર માટે માત્ર એક નગરપાલિકાની ચૂંટણી નથી, તે આખા રાજ્યના રાજકીય દિશા નક્કી કરતી લડાઈ ગણાય છે. છેલ્લા 25 વર્ષથી મુંબઈ મહાનગરપાલિકા શિવસેનાના કબ્જામાં રહી છે. હવે એકનાથ શિંદેના નેતૃત્વ હેઠળની નવી શિવસેના, ભાજપ, MNS અને ઉદ્ધવની શિવસેના — બધી પાર્ટીઓ પોતપોતાની જગ્યા માટે ઝઝૂમી રહી છે.

જો ઉદ્ધવ અને રાજ ઠાકરે સાથે લડે, તો મુંબઈના રાજકારણમાં હિંદુ મતદારોના મનમાં નવી હલચલ થઈ શકે છે. પરંતુ કોંગ્રેસને એ જ ચિંતા છે કે આ જોડાણથી મુસ્લિમ અને ઉત્તર ભારતીય મતદારો દૂર થઈ શકે છે, જે મુંબઈની ચુંટણીમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

 રાજ ઠાકરેએનું હાલનું વલણ

રાજ ઠાકરે છેલ્લા એક વર્ષથી ભાજપની નજીક હોવાનું મનાય છે. તેમણે અયોધ્યા રામ મંદિર પ્રત્યેના સમર્થન અને હિંદુ એકતાના મંત્ર સાથે પોતાના ભાષણોમાં નવો માહોલ ઊભો કર્યો છે. પરંતુ સાથે સાથે તેમણે શિંદે-ફડણવીસ સરકારની કેટલીક નીતિઓની પણ ટીકા કરી છે.
રાજ ઠાકરે માટે હવે પણ રાજકીય તકની જરૂર છે, કારણ કે છેલ્લા વિધાનસભા અને લોકસભા ચૂંટણીમાં તેમની પાર્ટીનું પ્રદર્શન નબળું રહ્યું હતું.
જો તેઓ ઉદ્ધવ સાથે જોડાય, તો તેમને ફરી રાજકીય પુનઃસ્થાપનનો મોકો મળી શકે છે.

 MVAમાં અસંતુલન અને ભવિષ્યની સંભાવનાઓ

મહા વિકાસ આઘાડીની રચના 2019માં ભાજપ વિરુદ્ધ એકતાના ધ્યેયથી થઈ હતી. શરૂઆતમાં ઉદ્ધવ ઠાકરે, શરદ પવાર અને સોનિયા ગાંધીના નેતૃત્વ હેઠળ એ ગઠબંધન મજબૂત લાગતું હતું, પરંતુ હવે તેમાં સ્પષ્ટ વિખવાદ દેખાઈ રહ્યો છે.

કોંગ્રેસનું વલણ હજી અસ્પષ્ટ છે, NCPની શરદ પવાર ગૃપ પણ નિર્ણય લેવાની રાહ જોઈ રહી છે, અને ઉદ્ધવ ઠાકરે પોતાના રાજકીય ટકાવારાને બચાવવા નવા મિત્રોની શોધમાં છે.
મહારાષ્ટ્રની રાજનીતિમાં હવે આગામી મહિનાઓમાં ઘણી નવી સમીકરણો અને તોડજોડ જોવા મળી શકે છે.

 અંતિમ વિશ્લેષણ

ઉદ્ધવ ઠાકરે અને રાજ ઠાકરે જો ખરેખર હાથ મિલાવે, તો એ માત્ર પરિવારની રાજકીય સમાધાનની વાત નહીં પરંતુ મહારાષ્ટ્રની રાજકીય દિશા બદલવાની ઘટના બની શકે છે.
પરંતુ કોંગ્રેસના સંશયભર્યા વલણ અને રાષ્ટ્રીય રાજનીતિની મર્યાદાઓ વચ્ચે આ ગઠબંધન કેટલું વાસ્તવિક બને છે તે આવનારા અઠવાડિયામાં સ્પષ્ટ થશે.

એક વાત નિશ્ચિત છે —
મહારાષ્ટ્રની રાજકીય ગરમાવો ફરી ચરમસીમાએ છે.
‘ઠાકરે બંધુઓ’ની સંભાવિત એકતા માત્ર મુંબઈ નહીં પરંતુ આખા ભારતના રાજકીય ચર્ચાનો કેન્દ્ર બની ગઈ છે.