જામનગર તા. 25 સપ્ટેમ્બર :
ભારત દેશના વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદીના જન્મદિવસની અવસરે શરૂ થયેલું ‘સ્વચ્છતા હી સેવા – ૨૦૨૫’ અભિયાન હવે દેશવ્યાપી જાગૃતિનું વિશાળ રૂપ ધારણ કરી ચૂક્યું છે. “એક પગલું સ્વચ્છતાની તરફ” ના મંત્ર સાથે દેશના દરેક ખૂણામાં લોકો જોડાઈ રહ્યા છે. ગામડાંથી લઈને શહેર સુધી, રસ્તાઓથી લઈને શાળાઓ અને બીચ સુધી – આ ઝુંબેશ માત્ર સરકારી કાર્યક્રમ ન રહી પરંતુ સામાજિક ચળવળ બની ગઈ છે.
તે જ અંતર્ગત જામનગર જિલ્લાના જોડિયા તાલુકાના પ્રસિદ્ધ બાલાચડી બીચ પર એક વિશાળ સ્વચ્છતા અભિયાન યોજાયું. બીચ પર રોજ હજારો પ્રવાસીઓ આવતા હોવાથી, અહીં પ્લાસ્ટિક તથા અન્ય કચરાનું પ્રમાણ વર્ષોથી વધી રહ્યું હતું. પ્રકૃતિના સૌંદર્યને જાળવવા માટે તથા પર્યાવરણની સુરક્ષા કરવા આ પ્રકારનું અભિયાન અત્યંત જરૂરી હતું.
✨ અભિયાનની શરૂઆત અને આગેવાની
આ સ્વચ્છતા અભિયાનનું નેતૃત્વ જિલ્લા ગ્રામ વિકાસ એજન્સી જામનગરના નિયામક શ્રી એસ.એમ. કાથડ દ્વારા કરવામાં આવ્યું. તેમના માર્ગદર્શન હેઠળ જિલ્લા અને તાલુકા સ્તરના અધિકારીઓ, પર્યાવરણ વિભાગ, ગ્રામ પંચાયત તેમજ સ્થાનિક લોકો એકસાથે આવી એક પ્રેરણાદાયક ઉદાહરણ પૂરું પાડ્યું.
-
ડી.સી. સ્વચ્છ ભારત મિશન (ગ્રામીણ) શ્રી વી.બી. ગોસ્વામી પણ સક્રિય રીતે જોડાયા.
-
જોડિયાના તાલુકા વિકાસ અધિકારી, આર.એફ.ઓ. તથા વન અને પર્યાવરણ વિભાગના અધિકારીઓએ તેમના કર્મચારીઓ સાથે બીચ પર સફાઈ કાર્ય કર્યું.
-
બાલાચડી ગામના સરપંચ, પંચાયતના સભ્યો, સ્થાનિક સ્વસહાય જૂથની બહેનો તેમજ અનેક ગ્રામજનો પણ પોતાની ફરજ નિભાવવા આગળ આવ્યા.
વિશેષ કરીને, બાલાચડી સૈનિક સ્કૂલના વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોએ ઉત્સાહભેર ભાગ લીધો. તેમની ભાગીદારીથી અભિયાનમાં યુવાની ઊર્જા અને શિસ્ત બંને ઉમેરાયા.
🗑️ ત્રણથી ચાર ટન કચરાનો નિકાલ
અભિયાન દરમિયાન સૌથી મહત્વની સિદ્ધિ એ રહી કે અંદાજે ૩ થી ૪ ટન જેટલો પ્લાસ્ટિક, ગ્લાસ, થર્મોકોલ અને અન્ય ઘન કચરો એકત્રિત કરવામાં આવ્યો.
-
આ કચરાનું વૈજ્ઞાનિક રીતે વિભાજન કરવામાં આવ્યું.
-
પુનઃચક્રિકરણ કરી શકાય તેવું પ્લાસ્ટિક અલગ કરવામાં આવ્યું.
-
બાયો-ડિગ્રેડેબલ કચરાનો તાત્કાલિક નિકાલ કરવામાં આવ્યો.
આ માત્ર બીચને સુંદર બનાવવાનો પ્રયત્ન ન હતો, પરંતુ દરિયાઈ જીવજંતુઓ અને પર્યાવરણની સુરક્ષા માટે એક મોટું પગલું હતું. દરિયાકાંઠે પડેલો પ્લાસ્ટિક દરિયામાં વહેતો જાય છે અને માછલીઓ, કાચબા અને અન્ય જલચર માટે જીવલેણ સાબિત થાય છે. આ અભિયાનથી તેમને જીવદાયી રાહત મળી.
🌿 સેવા પર્વ – ૨૦૨૫ : રાષ્ટ્રવ્યાપી જાગૃતિ
‘સેવા પર્વ – ૨૦૨૫’ની ઉજવણી ૧૭ સપ્ટેમ્બરથી ૨ ઓક્ટોબર સુધી થઈ રહી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન દેશભરમાં વિવિધ સેવાકાર્યોનું આયોજન થયું છે:
-
વૃક્ષારોપણ કાર્યક્રમો
-
બીચ તથા નદી કિનારાઓની સફાઈ
-
આરોગ્ય તપાસ શિબિરો
-
પર્યાવરણ જાગૃતિ રેલીઓ
-
ગ્રામજનો અને વિદ્યાર્થીઓને જોડતા પ્રેરક કાર્યક્રમો
ગુજરાત સહિત દેશભરમાં આ પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા સ્વચ્છતા સાથે સેવા ભાવનાનું બીજ વાવવામાં આવી રહ્યું છે.
👥 લોકોની પ્રેરણાદાયક ભાગીદારી
આ અભિયાનની ખાસિયત એ રહી કે તેમાં સામાન્ય ગ્રામજનો થી લઈને ઉચ્ચ અધિકારીઓ સુધી બધાની સક્રિય ભાગીદારી જોવા મળી.
-
સ્વસહાય જૂથની બહેનોએ બીચ પરથી પ્લાસ્ટિક એકત્રિત કર્યું.
-
નાના બાળકો પોતાના હાથમાં થેલો લઈ કચરો ભેગો કરતા નજરે પડ્યા.
-
સરપંચ તથા પંચાયતના સભ્યો ગામજનોને પ્રેરણા આપતા દેખાયા.
આ એકતાના દ્રશ્યો એ સાબિત કરી દીધું કે સ્વચ્છતા માત્ર સરકારની જવાબદારી નથી, પરંતુ દરેક નાગરિકનું કર્તવ્ય છે.
📢 સંદેશો અને જાગૃતિ
અભિયાન દરમિયાન વિવિધ આગેવાનો અને અધિકારીઓએ સંદેશો આપ્યા:
-
શ્રી કાથડએ કહ્યું: “સ્વચ્છતા એ માત્ર સ્વાસ્થ્ય માટે જ નહીં, પરંતુ પર્યાવરણ અને ભવિષ્યની પેઢી માટે પણ જરૂરી છે. આજે અમે બીચ પર જે કામ કર્યું તે આવતીકાલના ભારત માટે એક સંદેશ છે.”
-
શ્રી ગોસ્વામીએ ભાર મૂક્યો કે આ અભિયાનને એક દિવસીય ન રાખી, તેને જીવનશૈલીનો ભાગ બનાવવો જોઈએ.
-
શિક્ષકોએ વિદ્યાર્થીઓને સમજાવ્યું કે “જ્યાં કચરો જોવા મળે ત્યાં તેને ઉઠાવવો એ જ સચ્ચા દેશભક્તિનું કાર્ય છે.”
🌍 પર્યાવરણની દૃષ્ટિએ મહત્વ
વિશ્વવ્યાપી સ્તરે પ્લાસ્ટિક પ્રદૂષણ ગંભીર સમસ્યા છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના અહેવાલો અનુસાર દર વર્ષે લાખો ટન પ્લાસ્ટિક દરિયામાં જતો રહે છે. તે દરિયાઈ જીવન માટે ઘાતક છે. બાલાચડી બીચ પર કરવામાં આવેલ આ અભિયાન નાનું લાગે, પણ તે વૈશ્વિક સમસ્યાનો સ્થાનિક ઉકેલ છે.
-
દરિયાકાંઠા પર સ્વચ્છતા જાળવીને પર્યટન ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન મળે છે.
-
સ્થાનિક માછીમારો માટે પણ સમુદ્રની શુદ્ધતા જરૂરી છે.
-
ભવિષ્યની પેઢીઓને સ્વચ્છ અને સુંદર બીચ મળે એ જ આ અભિયાનનો મૂળ હેતુ છે.
📊 અભિયાનની અસર અને આગળનો માર્ગ
આ અભિયાન બાદ બાલાચડી બીચની સ્થિતિમાં નોંધપાત્ર સુધારો જોવા મળ્યો. પરંતુ અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે આ સતત પ્રયત્ન છે. નિયમિત અંતરે બીચ પર સફાઈ કાર્યક્રમો યોજવા પડશે.
-
ગ્રામ પંચાયતોએ નક્કી કર્યું કે દર મહિને એક દિવસ બીચ સફાઈ માટે ફાળવવામાં આવશે.
-
શાળાઓમાં વિદ્યાર્થીઓને પ્લાસ્ટિકના નુકસાન વિષે ખાસ શિક્ષણ આપવામાં આવશે.
-
પર્યાવરણ વિભાગે જાહેર કર્યું કે તેઓ **“પ્લાસ્ટિક-મુક્ત બીચ અભિયાન”**ને આગળ વધારશે.
🙏 નિષ્કર્ષ : સેવા અને સ્વચ્છતાનો અનોખો સમન્વય
જામનગરના બાલાચડી બીચ પર યોજાયેલ આ અભિયાન માત્ર એક દિવસીય સફાઈ નહીં પરંતુ સામાજિક જાગૃતિ, સેવા ભાવના અને પર્યાવરણ પ્રત્યેની જવાબદારીનો સંકલ્પ હતો. ત્રણથી ચાર ટન કચરાના નિકાલ સાથે એક મોટો સંદેશો આપ્યો ગયો –
➡️ “સ્વચ્છતા કોઈ તહેવાર નથી, તે તો જીવનશૈલી છે.”
વડાપ્રધાનશ્રીના આહ્વાનને અનુસરીને દરેક નાગરિક જો રોજિંદા જીવનમાં થોડી જવાબદારી નિભાવે, તો ભારત ખરેખર વિશ્વના સૌથી સ્વચ્છ દેશોમાંનું એક બની શકે.
