(જર્જરીત મકાનોની તોડફોડ સામે મધ્યમ અને ગરીબ વર્ગની સઘન રજુઆત)

પૃષ્ઠભૂમિ અને મુદ્દાની શરૂઆત

જામનગર શહેરના રણજિત સાગર રોડ પર આવેલી હાઉસિંગ બોર્ડ વસાહત, જેને સાધના કોલોની તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, છેલ્લા ઘણાં વર્ષોથી એક સરળ જીવન જીવતા મધ્યમ અને ગરીબ પરિવારોનું આશ્રયસ્થાન બની રહી છે. આ વસાહતમાં રહેનાર લોકો મોટા ભાગે મજૂરી, નાના ધંધા, પેન્શન આધારિત જીવન જીવતા હોય છે. અહીંનો હર ઘર એક સંઘર્ષની કથા કહે છે.

પરંતુ તાજેતરમાં અહીંના રહેવાસીઓ સામે જે સંજોગો ઉભા થયા છે, તે મુશ્કેલીથી નહિ પણ તંત્રશાસનથી ઊભા થયેલા છે. જામનગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના અધિકારીઓ દ્વારા “જર્જરીત મકાનો”ના તળે લોકોએ રહેતા મકાનો અંગે કોઈ પૂર્વ સૂચના વિના સીધી નોટિસ પાઠવવામાં આવી છે. એ નોટિસોમાં મકાન તોડી પડવાના સંકેત આપવામાં આવ્યા છે અને રહેવાસીઓને પોતાની છત છોડવાની તાકીદ કરવામાં આવી છે.

 નોટીસ અને તેની સ્થિતિ અંગે રહેવાસીઓના પ્રશ્નો

રહેવાસીઓનો મુખ્ય દાવો છે કે, “જર્જરીત મકાન” છે કે નહીં તેનું નિર્ધારણ ફક્ત ફોટા આધારે થતું નથી. આ પ્રકારની કોઈ પણ કાર્યવાહી માટે સત્તાવાર રીતે સ્ટ્રકચરલ સ્ટેબિલિટી રિપોર્ટ જરૂરી છે, જે માન્ય અને તજજ્ઞ સંસ્થા દ્વારા તૈયાર થવો જોઈએ.

શ્રી પ્રવીણભાઈ પટેલ, વસાહતના એક નિવૃત શિક્ષકે જણાવ્યું કે:

“સામાન્ય રીતે આવા રિપોર્ટ માટે તબીબી તપાસ જેમ તજજ્ઞો આવે છે, સ્ટ્રકચરલ એન્જિનિયરો આવે છે, માપદંડો અનુસરીને રિપોર્ટ તૈયાર થાય છે. અહીં તો માત્ર ફોટા કે દુર્ઘટનાના ભયના નામે ઘરો તોડી પાડવાની તૈયારી છે. આ તો લોકશાહી નહીં, તંત્રશાહી છે.”

 વરસાદની સિઝનમાં કાર્યવાહી – અમાનવીય પગલાં

વર્ષાના કપરા સમયમાં જ્યાં લોકો પોતાના ઘરના ટેકાથી બચવાનું ઇચ્છે છે, ત્યારે એમના જ ઘરો તોડી પાડવાની નોટિસ મળવી એ દુખદ પરિસ્થિતિ છે. કઈ રીતે કોઈ તંત્ર એવો નિર્ણય લઈ શકે છે કે જ્યારે વરસાદમાં ઘર તોડી પાડવામાં આવે ત્યારે નાના બાળકોથી લઈ વૃદ્ધ સુધી કયા જઇ શકે?

એક મહિલા રહેવાસી રાધાબેનનું જણાવવું છે:

“મારા પતિનું મૃત્યુ થયા પછી હું બેટા સાથે અહીં જીવી રહી છું. હવે નોટિસ આપી ઘેરેથી કાઢવા માંગે છે. કેમ? કેમ કે અમારા ઘરો જૂના છે? તો શું જૂના ઘરોમાં રહેવા વાળા ગરીબોને જીવવાનો અધિકાર નથી?”

 માનવ અધિકાર અને તંત્રની જવાબદારી

ભારતના બંધારણમાં દરેક નાગરિકને જીવવાનો અને રહેવાનો અધિકાર મળેલો છે. સરકાર દ્વારા “હાઉસિંગ ફોર ઓલ”, “પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના” જેવી યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે, ત્યારે એ જ સરકારના તંત્ર દ્વારા કોઈ આજીવીકાનું કેન્દ્ર છીનવી લેવામાં આવે તો એ બેકસુર છે કે બેદરકાર?

જાહેર હિતમાં જાહેર નોટિસ ફટકારવી એ તંત્રનો અધિકાર છે, પરંતુ માનવધિકાર હેઠળ તે નાગરિકોનું જવાબદાર સંભાળ રાખવું પણ ફરજ છે. જ્યાં આરોગ્યને જોખમ હોય, ત્યાં વિધિવત વૈજ્ઞાનિક આધારિત દસ્તાવેજો વગર ઘરો તોડવાનું હક કઈ રીતે સરકાર પોતાને આપે છે?

વસાહતની વાસ્તવિક સ્થિતિ અને તંત્રની નજરનો અભાવ

સાધના કોલોનીના મકાનો કદાચ જૂના છે, પરંતુ તેમાં ઘણી ઓછી જગ્યાએ તીવ્ર તકલીફ છે. ઘણા રહેવાસીઓએ પોતપોતાની શક્યતા મુજબ મકાનોનું જતન અને મરામત કરાવેલી છે. કોઈ મકાન તોડી પાડવા માટે એ એકમાત્ર આધાર બની શકે નહીં કે તે માત્ર જૂનુ છે.

સાથે સાથે રહેવાસીઓ દાવો કરે છે કે તંત્રના દરફરથી તો કોઈ પણ સ્ટેબિલિટી સર્વે થઈ નથી, માત્ર બિલ્ડીંગની બહારથી જોવાનું અને ફોટા પાડવાનું થયું છે. જે પ્રક્રિયા લાઉડસ્પીકરના જાહેરાતોથી શરૂ થવી જોઈએ, ત્યાં સીધી નોટિસ અપાતી હોય તો તેનો અર્થ “તોડો અને છોડો” થઈ જાય છે.

 સામાજિક અસરો અને તંત્રની તાકીદ

એક તરફ સરકાર મફત ખાવા-પીવાના પેકેટ, ગરીબો માટે લાભકારી યોજના ઘોષણા કરે છે અને બીજી તરફ ગરીબોનો આશરો ભંગ કરે છે તો એ દ્વીધા ધોરણો કહેવાય. જર્જરીત મકાન હોય તો એના બદલામાં તાત્કાલિક રહેવાની વ્યવસ્થા પણ સરકાર દ્વારા કરવી જોઈએ, જે અહીં થતાં ન દેખાઈ રહી.

જમાઇપુરા, રવિનગર, હેત્વાડી જેવા વિસ્તારોમાં પણ અગાઉ આવા કિસ્સાઓમાં ટ્રાન્ઝિટ હાઉસિંગ અપાયું હતું. ત્યારે સાધના કોલોનીના લોકોને કેમ તાકીદે છત છોડવાનું કહેવામાં આવે છે પણ બીજી જગ્યા ની ઓફર પણ ન આપવામાં આવે?

 તંત્રના જવાબદાર અધિકારીઓના નિવેદનોનો અભાવ

સ્થાનિક રહીશોએ વિવિધ દફતરોથી માંગણી કરી છે કે તેઓને અધિકારીઓ સાથે બેઠક મળી રહે, પરંતુ હજુ સુધી કોઈ સમાધાન કે જવાબદારી દર્શાવતા જવાબ મળ્યા નથી. કેટલાક પદાધિકારીઓ ફોન પણ નથી ઉઠાવતા.

આ silently imposed action ગરીબ લોકોના જીવીર ઉપર સીધો હુમલો છે. જેમના માટે લાકડા લાવવાં પણ પડોશીથી ઉધાર લેવા પડે છે, એમને બીજી જગ્યા શોધવા કહેવું એ અસંવેદનશીલ નિર્ણયો છે.

 રહેવાસીઓના પ્રશ્નો – ન્યાય માટેની માંગણી

• શું ફોટા પરથી જ મકાન તોડી શકાય છે?

• શું સ્ટ્રકચરલ સ્ટેબિલિટી રિપોર્ટ જાહેર કરવામાં આવશે?

• શું નોટિસ મળ્યાં પછી તાકીદે છત ખાલી કરવી ન્યાયસંગત છે?

• શું તંત્ર રેહવાસીઓ સાથે બેઠક કરીને વિચાર વિમર્શ કરશે?

• શું લોકો માટે યોગ્ય વિકલ્પ પૂરું પાડવામાં આવશે?

• શું અચાનક કાર્યવાહીથી જો કોઈ મૃત્યુ પામે તો જવાબદાર કોણ?

 લોકજાગૃતિ અને સામૂહિક વિરોધના સ્વરો

સાધના કોલોનીમાં રહેવાસીઓએ સંકલ્પ કર્યો છે કે તેઓ આ અયોગ્ય પગલાં સામે સામૂહિક રીતે અવાજ ઉઠાવશે. લોકોએ જિલ્લા કક્ષાએ આવેદનપત્ર આપવાની તૈયારી શરૂ કરી છે અને સ્થાનિક નેતાઓ તેમજ સામાજિક કાર્યકરો પણ આ મુદ્દામાં જોડાઈ રહ્યા છે.

સંવેદનશીલ અને જવાબદાર તંત્રની અપેક્ષા

અંતે, પ્રશાસન સામે રહેવાસીઓની એક જ અપેક્ષા છે – જો મકાન ખરેખર જોખમરૂપ છે, તો તેનું યોગ્ય પ્રમાણભૂત મૂલ્યાંકન કરીને મકાનધારકોને નવેસરથી વિકલ્પ પૂરા પાડો. કોઈ માનવ કલ્યાણ તંત્ર ભવિષ્યના દુર્ઘટનાને ટાળવાના નામે વર્તમાન દુર્ઘટનાનું સર્જન નથી કરતું.

અંતિમ નોંધ:
આ લેખ એક એવા મુદ્દાને કેન્દ્રસ્થાને લાવે છે જ્યાં વહીવટીતંત્ર અને નાગરિકો વચ્ચે વિશ્વાસનો પુલ તૂટી રહ્યો છે. જો સમયસર સંવેદનશીલતા અને વિધિસંમત કાર્યવાહી ન અપનાવવામાં આવે, તો એના અણગમતા પરિણામો વ્યાપક હોઈ શકે છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060

“જન્મજાત હૃદય કાણું” – એવું નિદાન જ્યાં ઘણા ગરીબ પરિવાર માટે આશા ગુમાવવાનો ક્ષણ હોય છે, ત્યાં જામનગરના ખીજડીયા ગામના એક બે વર્ષના બાળક રોનકના જીવનમાં રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK) ને લીધે ફરીથી રોનક છવાઈ છે. રાજ્ય સરકારના આરોગ્ય વિભાગની સમયસૂચક કામગીરી અને નિઃશુલ્ક સારવારના આ કિસ્સાએ સમાજના અત્યંત અંતિમ વર્ગ સુધી સાર્વજનિક સ્વાસ્થ્ય યોજનાઓ કેટલી અસરકારક રીતે પહોંચે છે તેનો જીવંત દાખલો પૂરો પાડ્યો છે.

ગરીબ શ્રમિક પરિવારનો દિકરો બન્યો રાજ્ય યોજના હેઠળનો લાભાર્થી

જામનગર તાલુકાના ખીજડીયા ગામે મજૂરી કામ કરતા મહેશભાઈ શિપરિયા અને તેમના પરિવાર માટે 9 એપ્રિલ, 2023નો દિવસ ખુશીની લહેર લઈને આવ્યો હતો, જ્યારે તેમના ઘરમાં પુત્ર રોનકનો જન્મ થયો. જન્મ સમયે બાળક એકદમ નોર્મલ લાગતો હતો. તંદુરસ્ત વજન અને તંદુરસ્ત દેખાતો દિકરો વિક્રમશીલ જીવનની આશા બની રહ્યો હતો.

પરંતુ થોડા સમય બાદ પરિવાર જોરદાર મુશ્કેલીમાં પડ્યો. બાળક વારંવાર બીમાર પડતો રહ્યો, તેનું વજન ઘટવા લાગ્યું અને સામાન્ય તાવ કે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવી તકલીફો ફરી ફરી આવતી રહી. ઓછા અર્થવાળા આ પરિવાર માટે સારવાર કરાવવી પણ મુશ્કેલ હતી.

RBSK ટીમે વેળાએ હસ્તક્ષેપ કરીને બચાવ્યું નવજાતનું જીવન

મોટી બાણુગર પીએચસી હેઠળની આરોગ્ય ટીમમાં કાર્યરત ડૉ. આસીફ ભટ્ટી અને ડૉ. પ્રિયંકા રાબડીયા દ્વારા રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK) અંતર્ગત ચાલી રહેલી ગૃહ મુલાકાત દરમિયાન રોનકના આરોગ્ય લક્ષણો જોવા મળ્યા. બાળક બળહિન લાગતો હતો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ હતી અને તેના શારીરિક વિકાસમાં વિલંબ જોવા મળતો હતો.

ડૉ. ભટ્ટી અને રાબડીયાએ તરત જ બાળકને વધુ તપાસ માટે જી.જી. હોસ્પિટલમાં રીફર કર્યું. જો કે, પરિવાર પાસે સમય અને સાધનોના અભાવે બાળકને તાત્કાલિક હોસ્પિટલ લઈ જવામાં વિલંબ થયો.

જરૂર હતી તાત્કાલિક પગલાની: આરોગ્ય ટીમ ફરી પહોંચી દાયકાની દોસ્તી લઈને

તારીખ 19 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ આરોગ્ય ટીમ ફરી પરિવારને મળવા પહોંચી અને બાળકની હાલત વધુ ગંભીર જોઈ. તેમણે સહાનુભૂતિ અને જવાબદારીના ભાવથી પરિવારને સમજાવી, તાત્કાલિક સારવાર માટે જી.જી. હોસ્પિટલમાં લઈ જવા સંદર્ભ કાર્ડ આપ્યું.

જી.જી. હોસ્પિટલના નિષ્ણાતો દ્વારા બાળકનો ઇસીજી, 2D-ECHO તથા અન્ય તપાસો કરવામાં આવી. પરિણામે તેને Congenital Heart Disease (CHD), એટલે કે જન્મજાત હૃદય કાણું હોવાનું સ્પષ્ટ થયું.

યુ.એન. મહેતા હોસ્પિટલ, અમદાવાદ: જ્યાં બાળકને મળ્યું નવું જીવન

જામનગર જી.જી. હોસ્પિટલ દ્વારા વધુ સારું સારવાર માટે રોનકને યુ.એન. મહેતા હોસ્પિટલ, અમદાવાદ ખાતે રીફર કરવામાં આવ્યો. રાજ્યની પ્રખ્યાત કાર્ડિયેક હોસ્પિટલ તરીકે ઓળખાતી આ સંસ્થાએ આ કેસને ગંભીરતાથી લીધો.

3 એપ્રિલ, 2025ના રોજ નિષ્ણાત તબીબોની ટીમ દ્વારા રોનકનું સફળ ઓપરેશન કરવામાં આવ્યું. સર્જરી પછી 8 દિવસ સુધી હોસ્પિટલમાં રહી જરૂરી સારવાર આપવામાં આવી. હાલમાં રોનક સંપૂર્ણ સ્વસ્થ છે અને સામાન્ય બાળકોની જેમ તંદુરસ્ત જીવન જીવવા લાગ્યો છે.

વિનામૂલ્યે મળેલી સારવાર – સરકારની યોજનાઓની સફળતા

આ સમગ્ર સારવાર – શ્રી મહેતા હોસ્પિટલની વિજ્ઞાત સર્જરી, હોસ્પિટલમાં રહેવા-જમવાની વ્યવસ્થા, દવાઓ – બધું જ રાજ્ય સરકારના RBSK કાર્યક્રમ હેઠળ પૂરૂં પડાયું.
પરિવાર તરફથી એક રૂપિયો પણ ખર્ચ કરવાનું નહોતું પડ્યું, જે જેવી સ્થિતિમાં રહેલા શ્રમિક પરિવાર માટે આશીર્વાદરૂપ બની.

પરિવારનો હૃદયપૂર્વક આભાર, તંત્રનો નમન

રોનકના માતા પિતાએ ડૉ. આસીફ ભટ્ટી, ડૉ. રાબડીયા, ડૉ. નુપુર પ્રસાદ (મુખ્ય જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારી), ડૉ. જીગ્નેશ પટેલ (તાલુકા હેલ્થ ઓફિસર) તથા સમગ્ર આરોગ્ય તંત્રનો હૃદયપૂર્વક આભાર વ્યક્ત કર્યો. તેઓ કહે છે:

“જ્યાં અમારું ભવિષ્ય અંધકારમય લાગતું હતું, ત્યાં આજે બાળકના નખશિખ તંદુરસ્ત જીવન માટે આપણે સરકાર અને ડૉક્ટરોના આશીર્વાદ માનીએ છીએ.“

RBSK: અંતિમ લોકોને જીવનદાન આપતી સરકારની સરાહનીય યોજના

રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમ (RBSK) એ 0 થી 18 વર્ષના બાળકોમાં આવેલા જનમજાત રોગો, ક્ષતિઓ, પોષણ સમસ્યાઓ અને વિકાસલક્ષી વિલંબને વહેલા તબક્કે ઓળખી, યોગ્ય સમયસર નિદાન અને સારવાર કરાવવાની અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ યોજના છે. ગુજરાત રાજ્યમાં આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા દરેક તાલુકાના પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર હેઠળ આરોગ્ય ટીમોનું કાર્ય ચાલી રહ્યું છે, જે દર મહિને હજારો બાળકોની તપાસ કરે છે.

આવી ઘટનાઓ સમાજ માટે આશા અને ભરોસાનો આધાર બની રહી છે

રોનકના કિસ્સાની માફક, દર વર્ષે અનેક બાળકોને જનમજાત રોગોથી પીડાતાં હોવાનું બહાર આવે છે. આમાં ઘણાં બાળકોએ રાષ્ટ્રીય બાળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યક્રમની મદદથી નવી ઝાકઝમાળ ભરી દુનિયામાં પગ મૂક્યો છે. આવી કહાનીઓ શ્રમિક પરિવારો માટે આશાની કિરણ અને સરકારની યોજનાઓ પ્રત્યે નાગરિકોમાં વિશ્વાસ જમાવનારી સાબિત થાય છે.

WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL

FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…

Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl

TELEGRAM LINK –
https://t.me/joinchat/uIljpkLp6VViYjRl

જનતાના અવાજને અમે કરીશુ ઉજાગર…
સંપર્ક કરો. +91 88660 66060