ઓખા બંદર અને આસપાસના દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં છેલ્લા કેટલાક મહિનાથી તોફાની હવામાન, અતિપ્રચંડ પવન, ઉંચી લહેરો તથા અણધાર્યા તોફાનોને કારણે દરિયાઈ માછીમારી ક્ષેત્રે ભારે નુકસાન નોંધાયું છે. અનેક માછીમાર પરિવારોએ પોતાના રોજગારના મુખ્ય સાધન – નાવ, જાળ અને અન્ય ઉપકરણો ગુમાવ્યા છે. જીવનનિર્વાહનું એકમાત્ર સાધન ગુમાવી બેઠેલા માછીમારો આજે અતિ વિકટ પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છે.
આ સંજોગોમાં, ઓખા બંદરના પ્રખ્યાત ઉદ્યોગપતિ તથા શ્રી ખારવા ફિશિંગ પ્રાઇવેટ લિમિટેડના ડાયરેક્ટર શ્રી ગોવિંદભાઈ ઝીણાભાઈ મોતીવરા દ્વારા ગુજરાત સરકાર તથા મત્સ્ય વિભાગ સમક્ષ તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ માટે એક મહત્વપૂર્ણ રજૂઆત કરવામાં આવી છે. તેમણે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે — “દરિયાઈ આપત્તિઓમાં નુકસાન સહન કરનાર માછીમાર ભાઈઓના જીવન અને રોજગાર બંને જોખમમાં છે, તેથી સરકારએ વિલંબ વિના વળતર રકમ સીધી તેમના બેંક ખાતામાં જમા કરાવવી જ જોઈએ.”
⚓ દરિયામાં વીતેલા વાવાઝોડાની અસર
તાજેતરમાં અરબી સમુદ્રમાં સર્જાયેલા ચક્રવાતો અને અચાનક બદલાતા હવામાનના કારણે ઓખા બંદર, બેટ દ્વારકા, નારારા, ભીડ ભાંડો, સુભાષનગર અને પોસત્રી વિસ્તારના અનેક માછીમારોએ પોતાની નાવો ગુમાવી દીધી છે. કેટલાકના જાળ સમુદ્રની તળિયે દબાઈ ગયા છે, તો કેટલાક માછીમારોના સાધનો સમુદ્રમાં તૂટી છૂટી ગયા છે.
કોઈની નાવ બેરિંગ તૂટી જવાથી દરિયામાં તણાઈ ગઈ, કોઈના મોટર બંધ પડી ગયાં, તો કોઈના જાળ સમુદ્રની ખારાશથી બગડી ગયા. આ નુકસાન માત્ર ઉપકરણોનું નથી — એ માછીમાર પરિવારના જીવતરનું છે. એક નાની નાવ અને જાળ સાથે રોજનું જીવન ચલાવતા માછીમારો માટે આ પ્રકારનું નુકસાન આખા પરિવારમાં આર્થિક આફત સમાન છે.
💬 ગોવિંદભાઈ મોતીવરાની રજૂઆતનાં મુખ્ય મુદ્દાઓ
શ્રી મોતીવરાએ સરકારને સોંપેલી વિગતવાર રજૂઆતમાં માછીમાર સમુદાયના હિત માટે નીચેના ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ ઉઠાવ્યાં છે:
1️⃣ સીધી વળતર વ્યવસ્થા:
નુકસાન પામેલા માછીમારોની વળતર રકમ સીધી તેમના બેંક ખાતામાં જમા કરવામાં આવે. ઘણા માછીમારો પાસે મધ્યસ્થ એજન્ટો અથવા બિનઅધિકૃત માધ્યમો મારફતે સહાય મેળવવાની વ્યવસ્થા હોય છે, જેના કારણે વિલંબ અને ભ્રષ્ટાચારની શક્યતા વધે છે. તેથી રાજ્ય સરકાર દ્વારા સીધી બેંક ટ્રાન્સફર વ્યવસ્થા શરૂ કરવામાં આવે, જેથી સહાય યોગ્ય હકદાર સુધી સમયસર પહોંચે.
2️⃣ ન્યાયી અને પારદર્શી મૂલ્યાંકન:
દરિયામાં થયેલા નુકસાનનું સાચું મૂલ્યાંકન કરવા માટે તાત્કાલિક સર્વે હાથ ધરવામાં આવે. તેમાં ફિશરીઝ વિભાગના અધિકારીઓ ઉપરાંત, માછીમાર સમુદાયના પ્રતિનિધિઓને પણ સામેલ કરવામાં આવે. આથી વાસ્તવિક નુકસાનની ઓળખ શક્ય બને અને દરેક માછીમારને યોગ્ય વળતર મળે.
3️⃣ અન્ય સહાય યોજનાઓ:
વળતર સિવાય સરકાર માછીમારો માટે નવી સહાય યોજનાઓ અમલમાં મૂકે, જેમ કે —
-
નાવની મરામત માટે ઓછા વ્યાજે લોન
-
તાત્કાલિક જાળ અને ઇંધણની સહાય
-
વીમા યોજનાઓના લાભનો ઝડપી અમલ
-
દરિયાઈ સલામતી તાલીમ માટે વિશેષ શિબિર
🌊 ઓખા બંદર — દરિયાઈ અર્થતંત્રનું કેન્દ્ર
ઓખા બંદર માત્ર ગુજરાત નહીં પરંતુ આખા પશ્ચિમ ભારતનું મહત્વપૂર્ણ માછીમારી કેન્દ્ર છે. દરરોજ હજારો માછીમાર નાવ લઈને દરિયામાં માછીમારી કરવા જાય છે અને રાજ્યના માછલી ઉત્પાદનનો મોટો ભાગ અહીંથી પ્રાપ્ત થાય છે. ઓખા ફિશરીઝ હાર્બર પરથી દર વર્ષે કરોડો રૂપિયાનો દરિયાઈ ઉત્પાદન નિકાસ થાય છે.
આવા સમયે જો માછીમાર સમુદાયને પૂરતી સહાય ન મળે, તો સમગ્ર દરિયાઈ ઉદ્યોગ પર અસર પડે છે. રોજગાર ઘટે છે, નિકાસ ઘટે છે અને અર્થતંત્રને નુકસાન પહોંચે છે.
⚠️ માછીમાર પરિવાર પર વધતી આર્થિક મુશ્કેલીઓ
દરિયામાં નુકસાન બાદ માછીમાર પરિવારની સ્થિતિ ચિંતાજનક બની ગઈ છે. કેટલાક પરિવારો પાસે રોજિંદા ખર્ચ માટે પણ પૈસા નથી. બાળકોના શિક્ષણ, આરોગ્ય અને દૈનિક જરૂરિયાતો માટે મહિલાઓ ઉધાર લેતી થઈ છે. ઘણાં પરિવારોને ખોરાક માટે પણ સહાયની જરૂર છે.
શ્રી મોતીવરાએ જણાવ્યું કે — “આ લોકો દરિયામાં જીવ જોખમમાં મૂકી દેશના ખાદ્ય પુરવઠા માટે કામ કરે છે. એવા લોકોને અવગણવા એ માનવતા વિરુદ્ધનું કાર્ય ગણાય.”
🛠️ ખારવા ફિશિંગ પ્રાઇવેટ લિમિટેડની ભૂમિકા
ઓખા બંદર સ્થિત શ્રી ખારવા ફિશિંગ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ છેલ્લા કેટલાય વર્ષોથી દરિયાઈ ઉદ્યોગ અને માછીમાર કલ્યાણ માટે કાર્યરત છે. કંપનીએ અગાઉ પણ તોફાન બાદ રાહત સામગ્રી, ડીઝલ સહાય અને જાળ મરામત માટે માછીમારોને સહાય આપી હતી. આ વખતે પણ કંપનીએ 200થી વધુ પરિવારોને તાત્કાલિક સહાય પૂરી પાડી છે અને સરકારને વધુ વ્યાપક સહાય માટે આગ્રહ કર્યો છે.
🤝 સરકાર પ્રત્યેની અપેક્ષા
આ રજૂઆત બાદ સ્થાનિક રાજકીય નેતાઓ તથા જિલ્લા અધિકારીઓએ પણ માછીમાર સમુદાયની માંગણીઓને સમર્થન આપ્યું છે. સરકારને વિનંતી કરવામાં આવી છે કે :
-
તાત્કાલિક રાહત પેકેજ જાહેર કરવામાં આવે
-
ફિશરીઝ વિભાગ દ્વારા મેદાન સ્તરે સર્વે હાથ ધરવામાં આવે
-
વળતર વિતરણમાં ડિજિટલ ટ્રાન્સફર પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવે
-
નવો દરિયાઈ સલામતી ફંડ બનાવવામાં આવે
📢 અંતિમ અપીલ
શ્રી ગોવિંદભાઈ મોતીવરાએ અંતમાં જણાવ્યું —
“દરિયો માછીમારો માટે માત્ર રોજગારનું માધ્યમ નથી, એ તેમનો જીવનસાથી છે. દરિયાની આફતોમાં તેઓ પોતાનું બધું ગુમાવી બેઠા છે. સરકારએ હવે માનવતા અને ન્યાયના ધોરણે તેમને તાત્કાલિક મદદ કરવી જરૂરી છે.”
તેમણે ગુજરાત સરકાર, મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, અને રાજ્યના મત્સ્ય મંત્રી સમક્ષ આ વિષય પર તાત્કાલિક હસ્તક્ષેપ કરવાની માંગણી કરી છે.
🌅 અંતમાં…
ઓખા બંદરના માછીમારોની આ લડત માત્ર સહાય મેળવવા માટેની નથી — એ તેમની અસ્તિત્વની લડત છે. દરિયો તેમની કમાણીનો સ્ત્રોત છે, પણ જ્યારે એ જ દરિયો વિનાશ લાવે, ત્યારે રાજ્યનું કર્તવ્ય બને છે કે તે તેમના હાથ પકડીને ફરીથી ઉભા રહેવામાં મદદ કરે.
આ આશા છે કે સરકાર આ રજૂઆતને ગંભીરતાથી લઈને તાત્કાલિક પગલાં કરશે, જેથી ઓખાના માછીમાર ભાઈઓના ચહેરા પર ફરીથી આશાની ઝાંખી ચમકે.
