મહારાષ્ટ્રનું હવામાન છેલ્લા કેટલાંક દિવસથી ચિંતાનો વિષય બન્યું છે. ખાસ કરીને મુંબઈ અને તેની આસપાસના વિસ્તારોમાં વરસાદની બારખાંભર આફત બનીને વરસી રહ્યો છે. હવામાન વિભાગે આજે મુંબઈ, થાણે, રાયગડ અને પાલઘર જિલ્લામાં રેડ અલર્ટ જાહેર કર્યું છે. આનો અર્થ એવો થાય છે કે દિવસ દરમિયાન શહેર અને આસપાસના વિસ્તારોમાં અત્યંત ભારે વરસાદ વરસવાની પૂરેપૂરી શક્યતા છે. આ સાથે જ કોનકણ પટ્ટી તથા મરાઠવાડાના વિસ્તારોમાં પણ મોસમ ત્રાટકવાની સંભાવના વ્યક્ત કરવામાં આવી છે.
મુંબઈ જેવું શહેર, જ્યાં થોડા જ કલાકોમાં ભારે વરસાદથી રસ્તાઓ નદીઓ બની જાય છે, ત્યાં રેડ અલર્ટ જાહેર થવું લોકો માટે ચિંતા જગાવે છે. શનિવારે મુંબઈમાં ઑરેન્જ અલર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ હવામાનની પરિસ્થિતિ વધુ ગંભીર બનતા હવે રેડ અલર્ટ જાહેર કરવામાં આવ્યું છે.
મુંબઈમાં વરસાદની સ્થિતિ
મુંબઈના અનેક વિસ્તારોમાં શનિવારે વહેલી સવારે જ ભારે વરસાદ નોંધાયો હતો. જોકે, દિવસ ચઢતાં વરસાદમાં થોડી ઘટ જોવા મળી હતી. તેમ છતાં છેલ્લાં ૩૬ કલાકમાં મુંબઈ શહેરમાં ૪૬ મિલીમીટર અને ઉપનગરોમાં ૪૮ મિલીમીટર જેટલો વરસાદ નોંધાયો છે. આ આંકડાઓ દર્શાવે છે કે મોસમ હજુપણ પૂરેપૂરો વિરામ લેતો નથી.
રસ્તાઓ પર પાણી ભરાઈ જવાથી વાહનવ્યવહાર ધીમો પડી ગયો છે. મુંબઈની લાઇફલાઇન ગણાતી લોકલ ટ્રેનો પર પણ વરસાદનો પ્રભાવ જોવા મળ્યો છે. અનેક ટ્રેનો મોડેથી દોડી રહી છે જ્યારે બસ વ્યવસ્થામાં પણ ફેરફાર કરવો પડ્યો છે.
થાણે, રાયગડ અને પાલઘરમાં ગંભીર ચેતવણી
મુંબઈ જ નહીં પરંતુ તેની આસપાસના જિલ્લાઓ થાણે, રાયગડ અને પાલઘરમાં પણ હવામાન વિભાગે અત્યંત ભારે વરસાદની ચેતવણી આપી છે. આ વિસ્તારોમાં ગામડાં તથા દરિયાકાંઠે વસવાટ કરતા લોકોને સાવચેતી રાખવા માટે આગોતરો સંદેશ પાઠવવામાં આવ્યો છે.
રાયગડ જિલ્લામાં દરિયાકાંઠે ઉંચી મોજાંઓ ઊઠવાના કારણે માછીમારોને દરિયામાં ન જવા ચેતવણી આપવામાં આવી છે. પાલઘર જિલ્લાના વાડા, દહાનુ તથા વસઈ વિસ્તારોમાં પૂરનો ભય વધુ હોવાથી સ્થાનિક તંત્ર એલર્ટ પર છે.
સિંધુદુર્ગ, રત્નાગિરિ અને નાશિકમાં ભારે વરસાદની આગાહી
કોન્કણ પટ્ટીના સિંધુદુર્ગ અને રત્નાગિરિ જિલ્લાઓમાં પણ ભારે વરસાદની શક્યતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. આ વિસ્તારોમાં છેલ્લા સપ્તાહથી અનરાધાર વરસાદ પડી રહ્યો છે, જેના કારણે ભૂસ્ખલન તથા પાણી ભરાવાની ઘટનાઓ વધી છે.
નાશિકમાં વરસાદને કારણે દ્રાક્ષની ખેતીને ગંભીર નુકસાન પહોંચ્યું છે. ખેડૂતોની ચિંતાઓ વધતી જાય છે કારણ કે પાક ઉભો હોવા છતાં વધારે પાણીના કારણે નુકસાન થવાની શક્યતા વધી રહી છે.
મરાઠવાડાની હાલત : ફરી વરસાદ અને ચિંતામાં વધારો
મહારાષ્ટ્રના મરાઠવાડા વિસ્તારમાં છેલ્લા ઘણા દિવસથી વરસાદનો ત્રાટકો ચાલુ છે. ૨૦ સપ્ટેમ્બરથી અનરાધાર વરસતા વરસાદને કારણે મોટી ભાગની નદીઓમાં પૂર આવી ગયાં હતાં. હવે ફરી શનિવારે નવા રાઉન્ડમાં વરસાદ શરૂ થતાં પરિસ્થિતિ વધુ ગંભીર બની રહી છે.
બીડ, લાતુર, ધારાશિવ, નાંદેડ અને પરભણી જિલ્લામાં સરેરાશ ૬૫ મિલીમીટર વરસાદ નોંધાયો છે. પરિણામે નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં પાણી ભરાવાની સમસ્યા ઊભી થઈ છે. અનેક ગામડાંઓ પૂરગ્રસ્ત બની રહ્યાં છે, જ્યાં લોકોના ઘર, ખેતી અને જીવનજીવિકા પર સીધી અસર પડી રહી છે.
સરકારની રાહત જાહેરાત : દિવાળીઅગાઉ સહાય
પૂરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં લોકો પરેશાન છે. તેમની આર્થિક મુશ્કેલીઓને ધ્યાનમાં રાખીને રાજ્ય સરકારે રાહતફંડની જાહેરાત કરી છે. ઉપમુખ्यमंत्री એકનાથ શિંદેએ પુણેમાં પત્રકાર પરિષદમાં સ્પષ્ટ કહ્યું કે પૂરગ્રસ્ત પરિવારોને દિવાળી પહેલાં જ સહાય પહોંચાડવામાં આવશે.
આ સહાય પેકેજમાં ઘરના નુકસાન, ખેતીને થયેલા નુકસાન તથા જીવન જરૂરીયાતની વસ્તુઓનો સમાવેશ કરવામાં આવશે. સરકારના આ વચનથી અસરગ્રસ્ત પરિવારોમાં થોડી રાહતની લાગણી પ્રસરી છે.
મરાઠવાડાની ચિંતાઓ
મરાઠવાડાના વિસ્તારોમાં વરસાદે લોકોના જીવનને મુશ્કેલ બનાવી દીધું છે. ગામડાંમાં પાણી ઘુસી જવાથી લોકો સુરક્ષિત સ્થળોએ ખસેડાઈ રહ્યા છે. સ્કૂલ-કોલેજો બંધ રાખવા પડ્યાં છે.
ખેડૂતો સૌથી વધારે પીડાઈ રહ્યા છે. કપાસ, સોયાબીન અને તુવર જેવા પાકો ઊભા હતાં પરંતુ વધારે વરસાદને કારણે ખેતરોમાં પાણી ભરાઈ જતાં પાક બગડી રહ્યો છે. ખેડૂતોને આર્થિક નુકસાનની ચિંતાએ ઘેરી લીધાં છે.
તંત્રની તૈયારી
મુંબઈ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં તંત્રે સાવચેતીના પગલા લીધા છે. પોલીસ, નગરપાલિકા, એનડીઆરએફ તથા અગ્નિશામક દળ standby પર રાખવામાં આવ્યા છે. નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં રહેતા લોકોને તાત્કાલિક ખસેડવાની તૈયારી પણ રાખવામાં આવી છે.
મરાઠવાડામાં પણ રાહત અને બચાવની કામગીરી ચાલુ છે. એનડીઆરએફની ટીમો પૂરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં પહોંચાડવામાં આવી છે. લોકો માટે તાત્કાલિક શિબિરો ઉભા કરવામાં આવી રહ્યા છે.
નિષ્કર્ષ
આ વર્ષે વરસાદે મહારાષ્ટ્રમાં અનેક વિસ્તારોને ઘેરી લીધાં છે. મુંબઈમાં રેડ અલર્ટ જાહેર થવાથી લોકોમાં ચિંતા વધી છે. મરાઠવાડામાં પૂરગ્રસ્ત લોકો ફરીથી વરસાદથી પરેશાન છે.
તેમ છતાં સરકાર દ્વારા આપેલું વચન – કે દિવાળી પહેલાં પૂરગ્રસ્તોને સહાય પહોંચાડી દેવામાં આવશે – લોકોમાં આશાનું કિરણ બની રહ્યું છે.
પ્રકૃતિની આ ત્રાટક સામે તંત્ર, સરકાર અને સામાન્ય જનતાએ એકસાથે સંયમ અને સહકારથી કામ લેવાની જરૂર છે. વરસાદ કેટલો પણ ત્રાટકે, માનવ સંકલ્પ અને સહયોગ એ દરેક આફત સામે જીત મેળવવાનો સાચો માર્ગ છે.
