જામનગર – છોટીકાશીનું ધાર્મિક ગૌરવ
શ્રાવણી પૂનમના પવિત્ર દિવસે, જેને રક્ષાબંધન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જામનગર શહેરમાં ધાર્મિક વિધિઓ અને સંસ્કૃતિક પરંપરાઓનો વિશેષ માહોલ જોવા મળ્યો. “છોટીકાશી” તરીકે ઓળખાતા આ શહેરમાં માત્ર બ્રાહ્મણ સમાજ જ નહીં, પરંતુ ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર સમાજના લોકો પણ શ્રાવણી પૂનમના અવસરે યજ્ઞોપવિત (જનોઇ) બદલાવાની પ્રાચીન વિધિમાં ભાગ લે છે.
પૂર્વમંત્રી હકુભાની પરંપરાગત વિધિ
રાજ્યના પૂર્વ મંત્રી અને જામનગરના પૂર્વ ધારાસભ્ય, ક્ષત્રિય સમાજના આગેવાન **ધર્મેન્દ્રસિંહ મેરૂભા જાડેજા (હકુભા)**એ આ વર્ષે પણ પોતાના પરિવાર સાથે ઓમકારેશ્વર મહાદેવ મંદિર ખાતે બ્રાહ્મણોના મંત્રોચ્ચાર વચ્ચે જનોઇ બદલાવાની વિધિ સંપન્ન કરી.
વિધિ દરમિયાન પવિત્ર યજ્ઞ, પૂજા પાઠ અને શાસ્ત્રોક્ત મંત્રોચ્ચાર સાથે નવા યજ્ઞોપવિત ધારણ કરવામાં આવ્યા. હકુભાએ જણાવ્યું કે આ પરંપરા માત્ર ધાર્મિક જ નહીં પરંતુ સંસ્કૃતિ અને સંસ્કારોથી જોડાયેલો અમૂલ્ય વારસો છે.
જનોઇનું વૈદિક મહત્વ
શાસ્ત્રી શ્રી અશોકભાઈએ જનોઇની મહત્તા વિશે વિગતવાર સમજાવ્યું:
-
વેદો અને શાસ્ત્રો મુજબ બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર – ચારેય વર્ણના લોકોને જનોઇ ધારણ કરવાનો અધિકાર છે.
-
ઉંમર મુજબ જનોઇ ધારણની વિધિ:
-
બ્રાહ્મણ – 8 વર્ષની ઉંમરે
-
ક્ષત્રિય – 10 વર્ષની ઉંમરે
-
વૈશ્ય અને શુદ્ર – 12 વર્ષની ઉંમરે
-
-
રંગ મુજબ ભેદ:
-
બ્રાહ્મણ – પીળી જનોઇ
-
ક્ષત્રિય – લાલ જનોઇ
-
વૈશ્ય અને શુદ્ર – સફેદ જનોઇ
-
ત્રણ ગાંઠનું પ્રતિકાત્મક અર્થ
જનોઇમાં ત્રણ ગાંઠ હોય છે, જે ત્રણ દેવતાઓ – બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશના પ્રતિક છે. નવ તંતુમાં નવ દેવતાઓનો વાસ માનવામાં આવે છે. જનોઇ ધારણ કર્યા પછી ધારકને ગાયત્રી મંત્રની એક માળા જપ કરવો અથવા ત્રિકાળ સંધ્યા કરવી ફરજીયાત છે.
વૈદિક નિયમો અને ધાર્મિક ફરજ
વેદો અનુસાર, ક્ષત્રિયોને વેદ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનો અધિકાર છે, જ્યારે બ્રાહ્મણો માટે વેદ અધ્યયન જનોઇ ધારણ કર્યા પછી જ શરૂ થાય છે. કાશી યાત્રા જેવી ધાર્મિક યાત્રાઓ પણ યજ્ઞોપવિત ધારણ કર્યા પછી જ કરી શકાય છે
શ્રાવણી પૂનમનો સામાજિક સંદેશ
આ દિવસે જનોઇ બદલવાની વિધિ માત્ર ધાર્મિક વિધિ નથી, પરંતુ સંસ્કાર, સંયમ અને જવાબદારીનું પ્રતિક છે. હકુભા જેવા જાહેરજીવનના આગેવાનો દ્વારા આ પરંપરાનો પાલન થવાથી યુવા પેઢીને પોતાના ધર્મ અને સંસ્કૃતિ પ્રત્યે આદર તથા ગૌરવભાવ જાગે છે.
WhatsApp link-
https://chat.whatsapp.com/L18FV1R9B1r42hmCOLc6QL
FACEBOOK LINK –
https://www.facebook.com/SamaySandesh…
Instagram link –
https://t.me/joinchat/g1_gPdcFxtM1NDZl