મુંબઈ – દેશભરમાં સાયબર ગુનેગારોની નવી અને ભયજનક રીત “ડિજિટલ ધરપકડ” હવે સૌથી મોટી છેતરપિંડીના રૂપમાં સામે આવી છે. મુંબઈ સ્થિત 72 વર્ષીય વરિષ્ઠ ઉદ્યોગપતિ અને તેમની પત્ની સાથે એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) અને સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઓફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (CBI)ના અધિકારીઓ હોવાનો ઢોંગ કરનારા સાયબર ઠગોએ લગભગ ₹58 કરોડની છેતરપિંડી કરી છે. મહારાષ્ટ્ર સાયબર વિભાગે આ કૌભાંડ સાથે સંકળાયેલા ત્રણ આરોપીઓને ઝડપ્યા છે, જ્યારે વધુ આરોપીઓની શોધખોળ ચાલી રહી છે.

આ કેસને દેશના અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા “ડિજિટલ ધરપકડ” છેતરપિંડી કિસ્સા તરીકે ગણવામાં આવી રહ્યો છે. પોલીસના જણાવ્યા મુજબ, આ છેતરપિંડી ૧૯ ઓગસ્ટથી ૮ ઓક્ટોબર વચ્ચે ધીમે ધીમે ઘટી હતી, જેમાં ઠગોએ વોટ્સએપ વિડિયો કોલ, નકલી દસ્તાવેજો અને માનસિક દબાણનો સહારો લઈને ઉદ્યોગપતિ પાસેથી કરોડો રૂપિયાની રકમ RTGS મારફતે ૧૮ અલગ અલગ બેંક ખાતાઓમાં ટ્રાન્સફર કરાવી લીધી.

🔹 ‘ડિજિટલ ધરપકડ’ એટલે શું? — ભૌતિક નહીં પરંતુ માનસિક કેદ

પોલીસે આ કેસના અનુસંધાનમાં સમજાવ્યું છે કે “ડિજિટલ ધરપકડ” (Digital Arrest) એ એક એવી નવી પ્રકારની છેતરપિંડી છે, જેમાં ગુનેગારો પીડિતને સતત વિડિયો કોલ અથવા ઑડિયો કોલ પર રાખીને તેમની મનોસ્થિતિને કાબૂમાં લે છે.
તેઓ દાવો કરે છે કે પીડિત કોઈ ગંભીર ગુનામાં સંડોવાયેલ છે અને હવે તપાસ ચાલી રહી છે. પછી પીડિતને કહેવામાં આવે છે કે “તમારા વિરુદ્ધ વોરન્ટ જારી છે”, “તમારો પાસપોર્ટ બ્લોક થયો છે” અથવા “તમારું નામ મની લોન્ડરિંગમાં આવ્યું છે”.
પીડિત વ્યક્તિ ભયમાં આવી જાય છે અને જે પણ કહેવામાં આવે તે કરવા તૈયાર થઈ જાય છે. આ દરમિયાન ઠગો તેને કહે છે કે, “તમે હાલ અમારી ડિજિટલ કસ્ટડીમાં છો, તમારી દરેક ક્રિયા અમારી નજરમાં છે.”
આ રીતે પીડિતને એક પ્રકારની માનસિક કેદમાં રાખવામાં આવે છે, જ્યાં તે બહારની દુનિયા સાથે કોઈ વાતચીત કરી શકતો નથી.

🔹 ઉદ્યોગપતિને કેવી રીતે ફસાવવામાં આવ્યા?

માહિતી અનુસાર, 72 વર્ષીય આ ઉદ્યોગપતિને પ્રથમ વખત એક અજાણી વ્યક્તિએ ફોન કર્યો હતો અને જણાવ્યું હતું કે તેની બેંક એકાઉન્ટમાંથી વિદેશમાં શંકાસ્પદ ટ્રાન્ઝેક્શન થયા છે.
થોડીવારમાં વોટ્સએપ પર વીડિયો કોલ આવ્યો, જેમાં એક વ્યક્તિએ પોતાને “સુબ્રમણ્યમ” તરીકે ઓળખાવ્યો, જે EDમાં ડિરેક્ટર લેવલના અધિકારી હોવાનું કહ્યું. ત્યારબાદ બીજા વ્યક્તિએ પોતાનું નામ “કરણ શર્મા” બતાવીને CBI અધિકારી હોવાનો દાવો કર્યો.

બન્નેએ ઉદ્યોગપતિને બતાવ્યું કે તેમના નામે નકલી પેન કાર્ડનો ઉપયોગ કરીને વિદેશી હવાળા ટ્રાન્ઝેક્શન થઈ છે. નકલી ઓળખપત્રો, CBIની સીલવાળા દસ્તાવેજો અને ફેક FIR બતાવીને તેમણે વિશ્વાસ જીત્યો.
ઠગોએ કહ્યું કે જો તેઓ સહકાર આપશે નહીં, તો ED અને CBI તેમની ધરપકડ કરશે, બેંક એકાઉન્ટ ફ્રીઝ કરશે અને મીડિયા સામે નામ જાહેર કરશે.

ભય અને માનસિક દબાણના કારણે ઉદ્યોગપતિ અને તેમની પત્ની બંને સહમત થયા કે “તેમનું નામ સાફ કરવા માટે” જે કહેવામાં આવશે તે કરશે.

🔹 પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાની ચાલ – ‘ચકાસણી માટે રકમ મોકલો’

ઠગોએ દંપતીને કહ્યું કે તપાસ માટે કેટલાક નાણાકીય વ્યવહારો ‘સ્વચ્છતા ચકાસણી’ હેઠળ ટ્રાન્સફર કરવા પડશે.
આ રીતે તેમણે ઉદ્યોગપતિ પાસેથી સતત દબાણ કરીને ₹58 કરોડની રકમ ૧૮ અલગ અલગ બેંક ખાતાઓમાં RTGS મારફતે ટ્રાન્સફર કરાવી લીધી.

દરેક એકાઉન્ટમાં સરેરાશ ₹25 લાખથી ₹50 લાખ સુધીની રકમ જમા કરવામાં આવી. ઠગોએ સતત તેમને વીડિયો કોલ પર રાખીને બહારની દુનિયા સાથે સંપર્ક કરવા ન દીધો.
આ સમયગાળા દરમિયાન દંપતીને જણાવ્યું હતું કે “તમે હાલ અમારી ઇલેક્ટ્રોનિક કસ્ટડીમાં છો, તમે કોઈ સાથે વાતચીત નહીં કરો.”

આ રીતે, ડિજિટલ ધરપકડ દ્વારા તેમને લગભગ ૨૦ દિવસ સુધી વર્ચ્યુઅલ કેદમાં રાખવામાં આવ્યા.

🔹 ઠગોની ટેકનિકઃ માનસિક દબાણ, ડર અને વિશ્વસનીયતા

આ ગુનેગારો ખૂબ સજાગ અને ટેક્નિકલી કુશળ હતા.
તેઓએ નકલી “CBI-ED”ના લેટરહેડ, ડિજિટલ સહી, સરકારી લોગો અને ઑફિશિયલ દેખાતા વિડિયો બેકગ્રાઉન્ડનો ઉપયોગ કર્યો.
વિડિયો કોલ દરમિયાન તેઓ સરકારી ઑફિસ જેવી જગ્યા બતાવતા હતા જેથી વિશ્વાસ વધે.

આટલું જ નહીં, તેમણે ઉદ્યોગપતિને ઈમેઈલ પર ફેક સમન્સ મોકલ્યું જેમાં લખેલું હતું કે “તમે મની લોન્ડરિંગ એક્ટ હેઠળ તપાસમાં છો.”
પીડિત દંપતીને લાગ્યું કે આ વાસ્તવિક કાયદાકીય કાર્યવાહી છે અને તેઓ વધુ મુશ્કેલીમાં ન પડે તે માટે કહ્યું તેમ કરતા રહ્યા.

🔹 નાણાકીય ટ્રેઇલઃ તપાસ શરૂ થતાં ચોંકાવનારા ખુલાસા

ફરિયાદ નોંધાયા બાદ મહારાષ્ટ્ર સાયબર સેલની ટીમે તરત જ નાણાકીય ટ્રેઇલ ટ્રૅક કરવાનું શરૂ કર્યું.
તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે ટ્રાન્સફર કરાયેલી રકમ નાના નાના હિસ્સામાં દેશભરના અલગ અલગ ખાતાઓમાં વહેંચાઈ ગઈ હતી —
મુંબઈ, રાજસ્થાન, દિલ્હીની બેંકો સહિત ૧૮ એકાઉન્ટ્સમાં નાણાં ખસેડવામાં આવ્યા હતા.

પ્રત્યેક ખાતામાં રૂ. ૨૫ લાખથી ૫૦ લાખ સુધીની રકમ જમા થતી હતી અને થોડી કલાકોમાં તે રકમ બીજા ખાતામાં મોકલી દેવામાં આવતી હતી, જેથી ટ્રેઇલ ગુમ થઈ જાય.
પરંતુ સમયસર પગલાં લેતાં પોલીસ ટીમે કેટલાક ખાતાઓ ફ્રીઝ કરવામાં સફળતા મેળવી અને અંદાજે ૭.૫ કરોડ રૂપિયા પુનઃપ્રાપ્ત કરાયા હોવાનું સૂત્રો કહે છે.

🔹 ત્રણ આરોપીઓ ઝડપાયા – વધુ ગુનેગારોની શોધખોળ ચાલુ

સાયબર વિભાગે ટેક્નિકલ સર્વેલન્સ અને બેંક રેકોર્ડના આધારે ત્રણ મુખ્ય આરોપીઓને ઝડપી પાડ્યા છે.

• અબ્દુલ ખુલ્લી (47) – મલાડ, મુંબઈ

• અર્જુન કડવાસરા (55) – મુંબઈ સેન્ટ્રલ

• જેઠારામ કડવાસરા (35) – અર્જુનનો ભાઈ

ત્રણેયને પોલીસે રિમાન્ડમાં લઈ પૂછપરછ શરૂ કરી છે. પ્રાથમિક પૂછપરછમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ વ્યક્તિઓ એક મોટા આંતરરાજ્ય નેટવર્કનો ભાગ છે, જે ભારતની બહારથી પણ સંચાલિત થાય છે.
તેઓ ચીન, દુબઈ અને સિંગાપોરમાં રહેલા સાથીઓ મારફતે બેંક ખાતાઓ ખોલાવતા અને ક્રિપ્ટો કરન્સી મારફતે પૈસા ટ્રાન્સફર કરતા.

🔹 કાયદાકીય કાર્યવાહીઃ સાયબર ગુનાનો મોટો ચેતવણી સંકેત

પોલીસે આ કેસમાં ભારતીય ન્યાય સંહિતા (BNS) તેમજ **માહિતી ટેકનોલોજી અધિનિયમ (IT Act)**ની વિવિધ કલમો હેઠળ ગુનો નોંધ્યો છે.
સાથે જ એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ પણ હવે નાણાંની ધોવાણની દિશામાં તપાસ કરી રહ્યું છે.

મહારાષ્ટ્ર સાયબર વિભાગના અધિકારીએ કહ્યું,

“આ કેસ માત્ર આર્થિક ગુનો નથી, પરંતુ માનસિક રીતે લોકો પર કાબૂ મેળવવાનો ઉદાહરણ છે. આ ડિજિટલ ધરપકડ કૌભાંડ બતાવે છે કે ટેક્નોલોજી કેટલી ખતરનાક રીતે વપરાઈ શકે છે.”

🔹 ‘ED’ કે ‘CBI’ બનીને ઠગતી ગેંગોનો ઉછાળો

છેલ્લા બે વર્ષમાં દેશમાં આવા અનેક કેસો સામે આવ્યા છે જેમાં ઠગોએ CBI, Income Tax, NCB અથવા ED અધિકારી બનીને લોકો પાસેથી કરોડો રૂપિયાની ઉઘરાણી કરી છે.
માત્ર મહારાષ્ટ્રમાં જ છેલ્લા ૧૦ મહિનામાં ૨૫૦થી વધુ ફરિયાદો નોંધાઈ છે.

સાયબર ગુનેગારો મોટાભાગે વરિષ્ઠ નાગરિકો, ઉદ્યોગપતિઓ અને વિદેશી સંપર્ક ધરાવતા લોકો પર નિશાન સાધે છે, કારણ કે તેઓ ડરથી ઝડપથી માનસિક દબાણમાં આવી જાય છે.

🔹 નાગરિકોને ચેતવણીઃ કોઈ સરકારી અધિકારી ક્યારેય પૈસા માંગતો નથી

મહારાષ્ટ્ર સાયબર વિભાગે આ કેસ બાદ જનજાગૃતિ અભિયાન શરૂ કર્યું છે.
તેઓએ સ્પષ્ટ ચેતવણી આપી છેઃ

“કોઈપણ એજન્સી – ED, CBI, અથવા પોલીસ – તપાસ દરમિયાન વ્યક્તિને પોતાના ખાતામાંથી પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાની માંગ નથી કરતી. જો કોઈ આવી માંગ કરે તો તે ચોક્કસ છેતરપિંડી છે.”

લોકોને સલાહ આપવામાં આવી છે કે આવી કૉલ કે વીડિયો મેસેજ મળતાં જ ૧૯૩૦ હેલ્પલાઇન પર ફરિયાદ નોંધાવો અથવા નજીકના સાયબર પોલીસ સ્ટેશનમાં સંપર્ક કરો.

🔹 નિષ્ણાતોની ટિપ્પણીઃ “માનવીના ભયનો વ્યાપારી ઉપયોગ”

સાયબર ક્રાઇમ વિશ્લેષકોના જણાવ્યા મુજબ, આ પ્રકારના ગુનાઓમાં ટેક્નોલોજી કરતા વધુ ખતરનાક છે માનસિક દબાણ.
લોકોના મનમાં સરકાર, કાયદા અને તપાસ એજન્સી પ્રત્યેનો ભય આ ગુનેગારો માટે હથિયાર બની જાય છે.
નિષ્ણાતો કહે છે કે આ પ્રકારે “ડિજિટલ ધરપકડ”ની ટર્મ હવે આખા દેશમાં ફેલાઈ રહી છે અને લોકોને વધુ સાવધાન રહેવાની જરૂર છે.

🔹 સમાપ્તીઃ ટેક્નોલોજીનો યુગ – સાવચેતી જ સાચી સુરક્ષા

મુંબઈના આ કિસ્સાએ ફરી એકવાર સાબિત કર્યું છે કે ટેક્નોલોજીનું જમાનું જેટલું સુવિધાજનક છે, એટલું જ જોખમી પણ છે.
ડિજિટલ કૉલ, વોટ્સએપ વિડિયો અને નકલી દસ્તાવેજો દ્વારા હવે ગુનેગારો કોઈને પણ ભયમાં મૂકી શકે છે.

પરંતુ સાચી સાવચેતી એ છે કે

• કોઈ અજાણી વ્યક્તિને ક્યારેય વ્યક્તિગત કે નાણાકીય માહિતી ન આપવી,

• કોઈ સરકારી અધિકારી તરીકે કૉલ આવે તો પહેલાં તેની અસલિયત ચકાસવી,

• અને કોઈ દબાણ હેઠળ પૈસા ટ્રાન્સફર ન કરવા.

આ કેસ માત્ર એક ઉદ્યોગપતિની દુઃખદ ઘટના નથી, પરંતુ આખા દેશ માટે ચેતવણી છે કે “ડિજિટલ ધરપકડ” નામની નવી ઠગાઈ હવે વાસ્તવિક ખતરો બની ગઈ છે.

જામનગર શહેરના ઇતિહાસમાં કાયદા અને અપરાધની દુનિયાને હચમચાવી નાખનાર અતુલ ભંડેરી ફાયરિંગ કેસનો આખરે ન્યાયિક અંત આવ્યો છે. વર્ષો સુધી ચાલેલી તપાસ, સાક્ષી-પુરાવા અને દલીલો બાદ સેશન કોર્ટએ પોતાના ચુકાદામાં હસમુખ પેઢડિયા અને યોગેશ અકબરીને નિર્દોષ જાહેર કર્યા છે. કોર્ટના આ નિર્ણયથી આ કેસ ફરી એકવાર ચર્ચાનો વિષય બની ગયો છે, કારણ કે અતુલ ભંડેરી પર થયેલા આ હુમલાએ એક સમયે સમગ્ર જામનગર શહેરને હચમચાવી નાખ્યું હતું.

🔸 પૃષ્ઠભૂમિઃ વર્ષ ૨૦૧૧માં શહેરના મધ્યમાં થયો ફાયરિંગનો બનાવ

અતુલ ભંડેરી, જે સ્થાનિક સ્તરે એક જાણીતા વ્યવસાયી તેમજ સામાજિક કાર્યકર તરીકે જાણીતા હતા, તેમની ઉપર વર્ષ ૨૦૧૧માં જામનગરના દિવાન ચૌક વિસ્તાર નજીક અજાણ્યા શખ્સોએ ફાયરિંગ કર્યું હતું. હુમલામાં તેઓ ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા હતા, પરંતુ તાત્કાલિક સારવારથી તેમનું જીવન બચાવી શકાયું હતું. આ ઘટના બાદ સમગ્ર શહેરમાં અફરાતફરી મચી ગઈ હતી અને પોલીસે શહેરના દરવાજા બંધ કરી દઈ તપાસ શરૂ કરી હતી.

તે સમયના પોલીસ અધિકારીઓએ કેસને “પ્રિ-પ્લાન્ડ એટેક” ગણાવ્યો હતો. તપાસ દરમિયાન પોલીસને કેટલીક શંકાસ્પદ કોલ રેકોર્ડિંગ અને વાહન નંબર મળ્યા બાદ હસમુખ પેઢડિયા અને યોગેશ અકબરીને આરોપી તરીકે ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.

🔸 પોલીસ તપાસ અને આરોપોની ગૂંચવણ

ફાયરિંગ બાદ પોલીસે સતત દબાણ હેઠળ તપાસ શરૂ કરી હતી. અનેક સાક્ષીઓને પૂછપરછ માટે બોલાવવામાં આવ્યા, પરંતુ હુમલામાં સીધો પુરાવો મળ્યો નહોતો. પોલીસે માને છે કે હુમલો વ્યવસાયિક રોષ કે વ્યક્તિગત વૈરભાવને કારણે થયો હશે, પરંતુ કાયદેસર પુરાવા સાથે તે સાબિત કરી શક્યા નહોતા.

પોલીસ ચાર્જશીટમાં આરોપ મૂકવામાં આવ્યો કે બંને આરોપીઓએ ભાડેથી હુમલો કરાવ્યો હતો. તેમ છતાં, તપાસ દરમિયાન હથિયારની માલિકી, બુલેટના મેળાપ અને મોબાઈલ લોકેશન જેવા પુરાવા પૂરતા ન હોવાથી કેસ નબળો પડતો ગયો.

🔸 કોર્ટમાં ૧૧ વર્ષ સુધી ચાલેલી કાર્યવાહી

હસમુખ પેઢડિયા અને યોગેશ અકબરી વિરુદ્ધ દાખલ કેસ છેલ્લા ૧૧ વર્ષથી સેશન કોર્ટમાં ચાલતો રહ્યો. આ સમય દરમિયાન અનેક વખત સુનાવણી મુલતવી રાખવામાં આવી હતી. સાક્ષીઓમાં ઘણાએ પોતાના નિવેદન બદલ્યા, તો કેટલાક સાક્ષીઓ અદાલતમાં હાજર જ રહ્યા નહોતા.

સરકારી વકીલે દલીલ કરી હતી કે બંને આરોપીઓ વચ્ચે જૂનો વ્યવસાયિક વિવાદ હતો, જ્યારે બચાવ પક્ષના વકીલોએ જણાવ્યું કે પુરાવા અને સાક્ષીઓની વિશ્વસનીયતા પર ગંભીર પ્રશ્નો છે.

અંતે, કોર્ટએ તમામ પુરાવા અને દલીલોનું મૂલ્યાંકન કર્યા બાદ જણાવ્યું કે “સરકારી પક્ષ આરોપ સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યો છે અને પુરાવાની અછતને કારણે આરોપીઓને શંકાના લાભ હેઠળ નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવે છે.”

🔸 સેશન કોર્ટનો નિર્ણયઃ પુરાવાના અભાવે નિર્દોષ

સેશન કોર્ટના ન્યાયાધીશે પોતાના ચુકાદામાં સ્પષ્ટ કર્યું કે,

“ફાયરિંગની ઘટના ગંભીર છે, પરંતુ કાયદો પુરાવા પર ચાલે છે. પુરાવાની પૂરતી શ્રેણી સરકાર પક્ષ રજૂ કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યું છે. પરિણામે, હસમુખ પેઢડિયા અને યોગેશ અકબરી વિરુદ્ધ ગુનો સાબિત થતો નથી.”

ચુકાદા બાદ બંને આરોપીઓએ રાહતનો શ્વાસ લીધો અને અદાલત પ્રાંગણમાં તેમની પરિવારજનો હાજર રહ્યા હતા.

🔸 પરિવારોની પ્રતિક્રિયા અને શહેરમાં ચર્ચા

હસમુખ પેઢડિયાના પરિવારે જણાવ્યું કે, “અમે વર્ષો સુધી સમાજમાં શંકાના કટઘરામાં ઊભા રહ્યા. આજે ન્યાય મળ્યો છે. અમારું નામ ખોટી રીતે ખેંચવામાં આવ્યું હતું.”

યોગેશ અકબરીના પરિવારજનો પણ અદાલતની બહાર આંસુભરી આંખોથી બોલ્યા કે, “અમારું સમગ્ર જીવન આ કેસમાં વીતાવી દીધું. હવે અંતે સાચાઈ બહાર આવી છે.”

શહેરના નાગરિકોમાં પણ ચર્ચા છે કે આ ચુકાદો ફક્ત બે વ્યક્તિઓની નિર્દોષતા નથી, પણ પોલીસે કરેલી તપાસમાં રહેલી ખામી પર પ્રશ્નાર્થ ઉભો કરે છે.

🔸 અતુલ ભંડેરીનો પ્રતિસાદ

અતુલ ભંડેરી, જેમને આ હુમલામાં ગંભીર ઈજા થઈ હતી, તેમણે મીડિયા સાથેની વાતચીતમાં કહ્યું કે,

“મને ન્યાયિક વ્યવસ્થામાં વિશ્વાસ છે. જો કોર્ટએ કહ્યું કે તેઓ નિર્દોષ છે, તો હું તે સ્વીકારું છું. પરંતુ પોલીસ તપાસ વધુ મજબૂત હોવી જોઈતી હતી જેથી સત્ય બહાર આવી શકત.”

તેમણે આગળ ઉમેર્યું કે તેઓ વર્ષોથી આ કેસની રાહ જોઈ રહ્યા હતા અને હવે પોતાની સામાજિક પ્રવૃત્તિઓ પર ફરી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માંગે છે.

🔸 પોલીસ વિભાગની આંતરિક સમીક્ષા શક્ય

આ ચુકાદા બાદ પોલીસ વિભાગમાં પણ હલચલ છે. તપાસ દરમિયાન અનેક અધિકારીઓ બદલી ગયા હતા, અને ફાઈલ અલગ અલગ હાથે ગઈ હતી. હવે આ કેસના ચુકાદા બાદ પોલીસ હેડક્વાર્ટર તરફથી “કેસ હેન્ડલિંગ રિવ્યૂ” કરવાની ચર્ચા ચાલી રહી છે. તપાસ દરમિયાન થયેલી ભૂલો, પુરાવા એકત્ર કરવાની રીત અને ચાર્જશીટની મજબૂતી પર ફરી વિચારણા થવાની શક્યતા છે.

🔸 કાયદાકીય નિષ્ણાતોની ટિપ્પણી

કાયદા નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ કેસ ગુજરાતના ન્યાયિક ઇતિહાસમાં એક ઉદાહરણરૂપ છે, કારણ કે ફાયરિંગ જેવા ગંભીર કેસમાં પણ જો પુરાવા પૂરતા ન હોય તો આરોપીઓને છૂટ આપવામાં આવે છે.
એડવોકેટ રવિ ઠાકરે કહ્યું કે,

“આ ચુકાદો આપણને યાદ અપાવે છે કે ફક્ત શંકા આધારિત તપાસથી કોઈને દોષી ઠેરવી શકાય નહીં. તપાસ તથ્ય આધારિત અને ટેકનિકલી મજબૂત હોવી જ જરૂરી છે.”

🔸 જામનગરના ઇતિહાસમાં વધુ એક અધ્યાય પૂર્ણ

અતુલ ભંડેરી ફાયરિંગ કેસને હવે ૧૪ વર્ષ વીતી ગયા છે. આ સમયગાળા દરમિયાન શહેરમાં અનેક રાજકીય અને સામાજિક પરિવર્તનો આવ્યા, પરંતુ આ કેસ હંમેશા ચર્ચામાં રહ્યો. આજે કોર્ટના ચુકાદા સાથે આ પ્રકરણનો અંત આવ્યો છે.

આ કેસે એક વાત સ્પષ્ટ કરી છે કે ન્યાય ધીમો હોઈ શકે છે, પરંતુ અંતે સત્યની જીત થાય છે.

🔸 નાગરિકો માટે શીખ

આ કેસ નાગરિકોને પણ એક મહત્વપૂર્ણ સંદેશ આપે છે — કે પોલીસ અને ન્યાયિક પ્રક્રિયા દરમ્યાન ધૈર્ય રાખવું અને કાયદા પર વિશ્વાસ રાખવો સૌથી જરૂરી છે. કાયદો કદી અંધ નથી, પરંતુ તે ફક્ત પુરાવા પર ચાલે છે.

🔸 અંતિમ શબ્દઃ ન્યાયની લાંબી રાહનો અંત

અતુલ ભંડેરી ફાયરિંગ કેસની ફાઈલ હવે બંધ થઈ ગઈ છે, પરંતુ શહેરના લોકો માટે આ કેસ હંમેશા યાદગાર રહેશે. આ કેસ બતાવે છે કે કાયદાની આંખે બધાજ સમાન છે, અને જ્યારે સુધી પુરાવા ન મળે ત્યાં સુધી કોઈને દોષી ઠેરવી શકાય નહીં.

આ રીતે, વર્ષો સુધી ચાલેલી કાનૂની લડત બાદ હસમુખ પેઢડિયા અને યોગેશ અકબરીને નિર્દોષ જાહેર કરતા કોર્ટના ચુકાદાએ ન્યાયપ્રક્રિયાના સિદ્ધાંતોને વધુ મજબૂત કર્યા છે.

🔹 “સત્ય કદાચ મોડું આવે, પરંતુ આવે છે ચોક્કસ — અને એ જ ન્યાયની સૌથી મોટી જીત છે.”

વડોદરા શહેરમાં એક એવી હદયદ્રાવક અને ચોંકાવનારી ઘટનાનો ખુલાસો થયો છે જે આજના ડિજિટલ યુગમાં સાયબર ગુનાહિત તત્વો કેટલા ચતુરતાપૂર્વક લોકોને ફસાવી શકે છે તેની જીવંત સાબિતી સમાન છે. નિવૃત બેંક કર્મચારી સાથે થયેલી આ ઠગાઈએ માત્ર વડોદરાના નાગરિકોને નહીં પરંતુ સમગ્ર ગુજરાતના લોકોમાં ચિંતા અને ભયનો માહોલ ઉભો કરી દીધો છે. આ ઘટનામાં સાયબર માફિયાઓએ પોતાને સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઓફ ઇન્વેસ્ટિગેશન (CBI) અને રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના અધિકારી તરીકે રજૂ કરી નિવૃત બેંક કર્મચારીને પુરતા ૧૮ દિવસ સુધી ડિજિટલ એરેસ્ટમાં રાખ્યા હતા અને તેમના પાસેથી કુલ રૂ. ૬૪.૪૧ લાખ રૂપિયા હડપ કરી લીધા હતા.

🔸 ઘટનાની શરૂઆતઃ શંકાસ્પદ કૉલથી શરૂ થયો દુઃસ્વપ્ન

વડોદરા શહેરના એક પ્રતિષ્ઠિત વિસ્તારમાં રહેતા ૬૨ વર્ષીય નિવૃત બેંક કર્મચારીને એક દિવસ મોબાઈલ પર અજાણ્યા નંબર પરથી કૉલ આવ્યો. કૉલ કરનાર વ્યક્તિએ પોતે “મુંબઈના ક્રાઇમ બ્રાંચ”માંથી બોલી રહ્યો હોવાનું જણાવ્યું અને કહ્યું કે તેમના નામે બેંક એકાઉન્ટનો ઉપયોગ નાણાં ધોઈ કાઢવા (money laundering) માટે થયો છે. શરૂઆતમાં નિવૃત બેંક અધિકારીએ વાતને ગંભીરતાથી ન લીધી, પરંતુ કૉલ પરના વ્યક્તિએ ખૂબ જ આત્મવિશ્વાસપૂર્વક વાત કરતા કહ્યું કે તેમની વિરુદ્ધ “CBI”ની કાર્યવાહી શરૂ થઈ ગઈ છે અને તેમના ખાતામાં તપાસ ચાલી રહી છે.

જેમ જેમ કૉલ આગળ વધતો ગયો તેમ તેમ આરોપીઓએ તેમની સાથે એવી રીતે વાત કરી કે તે વ્યક્તિ ખરેખર કોઈ તપાસ એજન્સીનો અધિકારી છે તેમ લાગે. થોડીવારમાં જ તેમને એક વિડિયો કૉલ આવ્યો જેમાં એક વ્યક્તિ “CBI” લખેલો બેજ બતાવતો હતો. એટલું જ નહીં, તેમણે એક નકલી CBI આઈડી કાર્ડ પણ બતાવીને વિશ્વાસ જમાવ્યો.

🔸 “ડિજિટલ એરેસ્ટ”ની નવી ટેકનીકઃ મોબાઈલ અને ઈન્ટરનેટ પર કબજો

સાયબર માફિયાઓએ નિવૃત બેંક કર્મચારીને કહ્યું કે, “તમે ગંભીર આરોપ હેઠળ છો. તમને ઘર છોડવાની અને કોઈ સાથે વાત કરવાની મનાઈ છે. હવે તમે અમારી દેખરેખ હેઠળ છો.” આરોપીઓએ ત્યારથી ૧૮ દિવસ સુધી સતત વીડિયો કૉલ ચાલુ રાખ્યા અને તેમને “ડિજિટલ એરેસ્ટ”માં રાખ્યા. આ દરમિયાન તેમણે નિવૃત બેંક કર્મચારીને સમજાવ્યું કે તપાસ પૂરી થાય ત્યાં સુધી તેમણે પોતાની નિર્દોષતા સાબિત કરવા માટે વિવિધ ખાતાઓમાં પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાના રહેશે.

ભયભીત અને દબાણમાં આવેલા વ્યક્તિએ સાયબર ગુનેગારોની વાતમાં આવીને અલગ અલગ એકાઉન્ટમાં કુલ ૬૪.૪૧ લાખ રૂપિયા ટ્રાન્સફર કરી દીધા. ઠગો સતત તેમને કહેતા રહ્યા કે આ રકમ માત્ર ટેમ્પરરી છે અને તપાસ પૂર્ણ થયા બાદ પરત આપવામાં આવશે.

🔸 પરિવારજનોને પણ વાત ન કરવાની ચેતવણી

સાયબર માફિયાઓએ નિવૃત કર્મચારીને કહ્યું કે જો તેઓ કોઈને આ વાત કહે તો તેમની વિરુદ્ધ “CBI”માં ગંભીર ગુનો નોંધાઈ જશે. તેઓના ફોનમાં “સ્ક્રીન શેરિંગ” એપ્લિકેશન ઇન્સ્ટોલ કરાવી તેમની દરેક હરકત પર નજર રાખી. એટલું જ નહીં, જ્યારે પરિવારજનો પૂછતા કે શા માટે સતત ફોનમાં વ્યસ્ત છો, ત્યારે તેઓને કહેતા કે CBIની તપાસ ચાલી રહી છે અને તેમને વાત કરવાની મનાઈ છે.

આ રીતે ઠગોએ ૧૮ દિવસ સુધી માનસિક દબાણ હેઠળ રાખીને દરેક બૅન્ક ટ્રાન્ઝેક્શન, OTP અને એકાઉન્ટ વિગતો મેળવીને ૬૪.૪૧ લાખ રૂપિયા હડપ કરી લીધા.

🔸 સાયબર સેલમાં ફરિયાદઃ તપાસ શરૂ

ઘટનાના લગભગ ત્રણ અઠવાડિયા પછી, નિવૃત કર્મચારીના પુત્રને શંકા ઊભી થઈ અને તેણે પિતાની પાસે આખી હકીકત જાણી. ત્યારબાદ વડોદરા સાયબર સેલમાં ફરિયાદ નોંધાવાઈ. તપાસ દરમિયાન પોલીસે શોધી કાઢ્યું કે આ રકમ અલગ અલગ બેંક ખાતાઓમાં ટ્રાન્સફર થઈને વિદેશી એકાઉન્ટમાં ટ્રાન્સફર કરાઈ હતી.

સાયબર સેલના અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે આરોપીઓ વિદેશમાંથી કાર્યરત કોલ સેન્ટર મારફતે ભારતીય નાગરિકોને ટાર્ગેટ કરે છે. તેઓ “CBI”, “RBI”, “ED” અને “Income Tax”ના અધિકારીઓ બનીને લોકોએ ડરાવીને પૈસા પડાવે છે.

🔸 ગુનેગારોની નવી રીતઃ ટેક્નોલોજી અને માનસિક દબાણનું સંયોજન

આ કેસમાં ગુનેગારોની રીત ખૂબ જ ગણતરીથી ગોઠવેલી હતી. તેઓ પ્રથમ શિકારને શંકાસ્પદ કૉલ કરી કાયદેસરની એજન્સીનું નામ લઈને ડરાવે છે. પછી ઓનલાઈન વીડિયો કૉલ, નકલી આઈડી કાર્ડ, અને સ્ક્રીન શેરિંગ એપ્લિકેશનો દ્વારા તેમની ડિવાઇસ પર કબજો મેળવે છે. અંતે, તેમને “ડિજિટલ એરેસ્ટ”માં રાખીને તેમના વિશ્વાસને ખતમ કરે છે જેથી તેઓ કોઈની મદદ ન લઈ શકે.

🔸 વડોદરા સાયબર સેલની ચેતવણી

પોલીસે ચેતવણી આપી છે કે કોઈપણ સત્તાવાર એજન્સી ક્યારેય કોઈ નાગરિકને ફોન દ્વારા “ડિજિટલ એરેસ્ટ”માં નહીં રાખે, ન તો કોઈ વ્યક્તિને ઑનલાઇન તપાસ માટે પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા કહે. જો કોઈ આવા કૉલ મળે તો તરત જ ૧૯૩૦ (સાયબર ક્રાઇમ હેલ્પલાઇન) પર કૉલ કરીને અથવા cybercrime.gov.in પર ફરિયાદ નોંધાવવી.

પોલીસે નાગરિકોને સજાગ રહેવા જણાવ્યું છે કે કોઈપણ અજાણી લિંક, સ્ક્રીન શેરિંગ એપ કે અચાનક “CBI-RBI” નામે મળેલા કૉલ પર વિશ્વાસ ન રાખવો.

🔸 સાયબર ગુનાખોરીમાં વધારો – ખાસ કરીને વૃદ્ધ અને નિવૃત નાગરિકો નિશાને

સાયબર ગુનેગારો હવે વધુ પ્રમાણમાં વૃદ્ધ નાગરિકોને નિશાન બનાવી રહ્યા છે કારણ કે તેઓ ટેક્નોલોજીથી દૂર રહેતા હોય છે. પોલીસના આંકડા પ્રમાણે છેલ્લા એક વર્ષમાં વડોદરા જિલ્લામાં જ ૩૦૦થી વધુ સાયબર ઠગાઈના કેસ નોંધાયા છે જેમાં ૭૦ ટકા કિસ્સાઓમાં વડીલો શિકાર બન્યા છે.

🔸 નાગરિકો માટે સૂચનો

1. કોઈ અજાણ્યા કૉલ પર વિશ્વાસ ન કરો.

2. કોઈ એજન્સીનું નામ લઈને પૈસા માગે તો તરત પોલીસનો સંપર્ક કરો.

3. સ્ક્રીન શેરિંગ એપ્લિકેશન ઇન્સ્ટોલ ન કરો.

4. બેંકની માહિતી, OTP કે પાન આધાર નંબર ક્યારેય ન આપો.

5. સંદેહજનક કૉલ મળે તો ૧૯૩૦ પર તરત કૉલ કરો.

🔸 અંતિમ શબ્દઃ ડિજિટલ યુગમાં “વિશ્વાસ” કરતા “સાવચેતી” વધુ જરૂરી

વડોદરાની આ ઘટના આપણને ચેતવણી આપે છે કે આજના યુગમાં ઠગો માત્ર ટેકનિકલ જ નથી, પરંતુ માનસિક રીતે પણ લોકોને વશ કરી શકે છે. “CBI”, “RBI”, “ED” જેવા નામોના આવરણમાં આ ઠગો હવે ઘરમાં બેઠા લોકોને તબાહી તરફ ધકેલી રહ્યા છે. તેથી, કોઈ પણ કૉલ, મેસેજ અથવા લિંક પર વિશ્વાસ કરવા પહેલાં હંમેશા તેની સત્તાવાર પુષ્ટિ કરવી આવશ્યક છે.

જામનગર જિલ્લામાં દિવાળીના તહેવારની ધૂમ સાથે જ ફટાકડાના વેપારમાં પણ તેજી જોવા મળી રહી છે. પરંતુ આ ઉત્સાહ વચ્ચે કેટલાક વેપારીઓ કાયદા અને સલામતીના નિયમોને અવગણીને લાયસન્સ વિના ફટાકડાનું વેચાણ શરૂ કરી દેતા પોલીસે તવાઈ મચાવી છે. શહેરથી લઈને ગ્રામ્ય વિસ્તારો સુધી પોલીસની ચેકિંગ અભિયાન અંતર્ગત હાપા અને ધૂતારપર વિસ્તારમાં ગેરકાયદે રીતે ફટાકડા વેચતા વેપારીઓની અટકાયત કરી મોટો જથ્થો કબજે કરવામાં આવ્યો છે.

🔹 શહેર બાદ ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પણ પોલીસનું સક્રિય ચેકિંગ

જામનગર શહેરમાં ગઈકાલે એક વેપારીને લાયસન્સ વિના ફટાકડા વેચતાં ઝડપ્યા બાદ, પોલીસ તંત્ર દ્વારા ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પણ તપાસ શરૂ કરવામાં આવી હતી. તહેવાર દરમિયાન ફટાકડાની ડિમાન્ડ વધતા ઘણા નાના-મોટા વેપારીઓ આ તકનો લાભ લઈ બિનઅનુમત વેચાણ શરૂ કરી દેતા હતા. જામનગર જિલ્લા પોલીસ વડાની સૂચના હેઠળ શહેર તથા ગ્રામ્ય પોલીસ ટીમોએ તાત્કાલિક ચેકિંગ અભિયાન હાથ ધર્યું.

🔹 હાપા રેલવે સ્ટેશન વિસ્તાર બન્યો તપાસનું કેન્દ્ર

જામનગર નજીક આવેલ હાપા રેલવે સ્ટેશન વિસ્તારના ચાંદની ચોક પાસે પોલીસને ગુપ્ત માહિતી મળી હતી કે કેટલાક લોકો કોઈ પણ પ્રકારનું લાયસન્સ લીધા વિના ફટાકડાનું વેચાણ કરી રહ્યા છે. પોલીસની ટીમે ત્યાં ધસારો બોલાવ્યો અને તપાસ હાથ ધરી. તપાસ દરમ્યાન મનજીત રાજેન્દ્રસિંહ રામગઢીયા નામના પંજાબી મૂળના વ્યક્તિ ફટાકડાનું વેચાણ કરતા ઝડપાયા. મનજીત પાસે કોઈ પણ પ્રકારની મંજૂરી કે સુરક્ષા પ્રમાણપત્ર ન હોવાથી તેની પાસે રહેલો ફટાકડાનો જથ્થો કબજે કરવામાં આવ્યો.

આ કાર્યવાહી બાદ મનજીત વિરુદ્ધ જામનગર એ-ડિવિઝન પોલીસ મથકે ગુનો નોંધવામાં આવ્યો છે. તપાસ દરમ્યાન મનજીતે ફટાકડા બહારથી મંગાવી હોલસેલ સ્તરે વેચાણ શરૂ કર્યાની પ્રાથમિક માહિતી સામે આવી છે. પોલીસે ફટાકડાનો કુલ મુદામાલ ગણતરી કરી, તેને સલામત રીતે જપ્ત કરી તપાસ આગળ ધપાવી છે.

🔹 એ જ વિસ્તારમાં અજય રણલોરીયા પણ ચડ્યા પોલીસના હાથે

હાપા વિસ્તારની જ બીજી દુકાનમાં અજય પ્રવીણભાઈ રણલોરીયા નામના શખ્સ પણ બિનઅનુમત રીતે ફટાકડાનું વેચાણ કરતા હોવાનું બહાર આવ્યું. પોલીસને ત્યાંથી પણ મોટી માત્રામાં ફટાકડાનો જથ્થો મળી આવ્યો. તેની પાસે પણ લાયસન્સ, સલામતી પ્રમાણપત્ર કે સ્ટોરેજ પરમિટ કંઈ ન હોવાનું જાણવા મળ્યું. પોલીસે અજયને ઝડપી લઈ તેની સામે પણ પંચકોશી એ-ડિવિઝન પોલીસ મથકે ગુનો દાખલ કર્યો છે.

આ બંને કિસ્સાઓને આધારે પોલીસ હવે આ ફટાકડા ક્યાંથી મંગાવવામાં આવ્યા અને પાછળ કોઈ મોટો સપ્લાયર તો નથી ને તેની પણ તપાસ કરી રહી છે.

🔹 ધૂતારપર ગામમાં પણ ગેરકાયદે ફટાકડા વેચાણનો પર્દાફાશ

પોલીસની તપાસ અહીં અટકી નહોતી. ગ્રામ્ય વિસ્તારમાંથી પણ મળેલી માહિતીના આધારે પોલીસ ટીમે જામનગર તાલુકાના ધૂતારપર ગામમાં રેડ કરી હતી. ત્યાં બે વ્યક્તિઓ, દિલીપ લાલજીભાઈ ચૌહાણ અને રૂજાયલ જમનભાઈ ચાંગાણી, કોઈપણ પ્રકારનું લાયસન્સ ન હોવા છતાં જાહેરમાં ફટાકડાનું વેચાણ કરતા ઝડપાયા હતા.

આ બંને વેપારીઓએ પોતાના ઘરના આગળ અને નાના દુકાનના સ્વરૂપે ફટાકડાનો સ્ટોક રાખ્યો હતો. તપાસ દરમ્યાન સ્પષ્ટ થયું કે બંનેએ જિલ્લા કલેકટરના જાહેરનામાના ભંગ સાથે ફાયર સેફ્ટી અને વિસ્ફોટક પદાર્થ અધિનિયમનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે. પોલીસે તેઓ પાસેથી ફટાકડાનો જથ્થો કબજે કરી વધુ કાર્યવાહી શરૂ કરી છે.

🔹 કુલ ચાર વેપારીઓની અટકાયત, મોટો જથ્થો કબજે

આ સમગ્ર અભિયાન દરમ્યાન કુલ ચાર વેપારીઓની અટકાયત કરવામાં આવી છે — મનજીત રાજેન્દ્રસિંહ રામગઢીયા, અજય પ્રવીણભાઈ રણલોરીયા, દિલીપ લાલજીભાઈ ચૌહાણ અને રૂજાયલ જમનભાઈ ચાંગાણી. ચારેય સામે જામનગર જિલ્લાના વિવિધ પોલીસ મથકોમાં ગુના નોંધવામાં આવ્યા છે. કબજે કરાયેલા ફટાકડાનો કુલ અંદાજિત મુદામાલ આશરે રૂ. 2 લાખથી વધુનો હોવાનું પોલીસે જણાવ્યું છે.

🔹 કલેક્ટરના જાહેરનામાનો ભંગ : ગંભીર ગુનો ગણાય

જિલ્લા કલેક્ટરશ્રી દ્વારા દિવાળી પહેલા જ જાહેરનામું બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું કે કોઈપણ વ્યક્તિ યોગ્ય લાયસન્સ વિના ફટાકડાનું વેચાણ, સંગ્રહ અથવા વિતરણ નહીં કરી શકે. ફટાકડાનો વ્યવસાય વિસ્ફોટક પદાર્થ અધિનિયમ હેઠળ આવે છે અને તેની સુરક્ષા માટે કડક નિયમો છે. આ નિયમનો ભંગ કરનાર વ્યક્તિ સામે ફોજદારી કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

🔹 પોલીસ દ્વારા ચેકિંગ અભિયાન ચાલુ

જામનગર જિલ્લા પોલીસના અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે દિવાળી સુધી ફટાકડા વેચાણના તમામ સ્થળો પર સતત ચેકિંગ ચાલુ રહેશે. શહેરના મુખ્ય વિસ્તારો — લાલપુર રોડ, વાડી વિસ્તાર, પંથક વિસ્તાર ઉપરાંત ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પણ દરોડા પાડવામાં આવશે. કોઈપણ વ્યક્તિ લાયસન્સ વિના ફટાકડાનો વેપાર કરશે તો તેની સામે તાત્કાલિક કાનૂની પગલાં લેવાશે.

🔹 જાહેર જનતાને પોલીસની અપીલ

પોલીસે નાગરિકોને અપીલ કરી છે કે લાયસન્સ વિના ફટાકડા વેચાણ કરતા વેપારીઓ પાસેથી ફટાકડા ન ખરીદે. આવા ફટાકડાઓમાં ઘણી વખત નીચી ગુણવત્તાવાળા રસાયણોનો ઉપયોગ થતો હોય છે, જે સળગતા સમયે વિસ્ફોટ, ઈજા અથવા આગ જેવી જોખમી પરિસ્થિતિ પેદા કરી શકે છે. પોલીસએ જણાવ્યું છે કે કોઈપણ શંકાસ્પદ ફટાકડાની દુકાન કે ગેરકાયદે વેચાણ જો દેખાય તો તાત્કાલિક 100 અથવા નજીકના પોલીસ મથકમાં જાણ કરવી.

🔹 જાહેર સુરક્ષા માટે કડક પગલાં

જામનગર પોલીસ દ્વારા જાહેર સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને ફાયર વિભાગ અને કલેક્ટર કચેરી સાથે સંકલન સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. દરેક લાયસન્સ ધરાવતા વેપારીઓની દુકાનમાં સુરક્ષા ઉપકરણો, ફાયર એક્સ્ટિંગ્યુઇશર, પાણીની સુવિધા અને જાહેર માર્ગથી પૂરતું અંતર હોવાની તપાસ પણ હાથ ધરાઈ રહી છે.

🔹 દિવાળીની ઉજવણીમાં સલામતી પ્રથમ

જિલ્લા વહીવટીતંત્ર અને પોલીસ તંત્ર બંનેએ ફરી એક વાર સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તહેવાર આનંદ અને ઉજવણીનો સમય છે, પરંતુ કાયદાનું પાલન સૌની ફરજ છે. કોઈપણ રીતે ગેરકાયદે વ્યવસાય કે બેદરકારીથી અકસ્માત થાય તે પહેલા જ અટકાવવાનો પ્રયાસ ચાલી રહ્યો છે.

🔹 સમાપન : કાયદાનો ડંડો અને તહેવારની શાંતિ

જામનગર શહેર અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પોલીસની આ કાર્યવાહીથી સ્પષ્ટ સંદેશો આપ્યો છે કે કાયદા સામે કોઈ પણ પ્રકારની બેદરકારી સહન કરવામાં નહીં આવે. ચાર વેપારીઓની અટકાયત સાથે હવે અન્ય વેપારીઓ પણ સતર્ક થઈ ગયા છે.
દિવાળીનો તહેવાર શાંતિ, પ્રકાશ અને આનંદનો છે — પરંતુ આ ઉજવણી સુરક્ષિત રહે એ માટે પોલીસની સજાગ કામગીરી અભિનંદનપાત્ર છે.

દિવાળી પૂર્વે ધોરાજીમાં વિસ્ફોટક સ્થિતિ

રાજકોટ જિલ્લાના ધોરાજીમાં દિવાળીના તહેવારની ઉજવણી પહેલાં જ ગૌસેવાની આડમાં જીવલેણ વેપાર બહાર આવ્યો છે. ધોરાજીના જામકંડોરણા રોડ પર આવેલી માધવ ગૌશાળામાં છેલ્લા ઘણા દિવસોથી વિના લાયસન્સ કરોડો રૂપિયાના ફટાકડાનો ધંધો ચાલી રહ્યો છે.
જે જગ્યાએ ગૌસેવાનો પવિત્ર કાર્ય થવું જોઈએ ત્યાં જ આગ અને વિસ્ફોટના સામાનની ગેરકાયદેસર હેરફેર થતી જોવા મળી છે. આ ઘટનાએ સમગ્ર રાજકોટ અને સૌરાષ્ટ્રમાં ચકચાર મચાવી દીધી છે.

💥 ફટાકડાની ગોદામમાં ફેરવાઈ ગૌશાળા

સ્થાનિક સ્ત્રોતો મુજબ, માધવ ગૌશાળાના પરિસરમાં છેલ્લા એક અઠવાડિયાથી ફટાકડાની મોટી દુકાન અને ગોદામ ઉભી કરવામાં આવી છે.
અંદાજે રૂ. ૫ થી ૬ કરોડના ફટાકડાનો જથ્થો અહીં વેચાણ માટે મૂકવામાં આવ્યો છે.
માત્ર ધોરાજી જ નહીં, પરંતુ રાજકોટ, મોરબી, જુનાગઢ, સુરત અને અમદાવાદ જેવા શહેરોમાંથી પણ લોકો અહીં સસ્તા ભાવે ફટાકડા ખરીદવા ઉમટી રહ્યા છે.
પરિણામે દરરોજ અહીં સેકડો વાહનો, હજારો લોકો અને બાળકો ભેગા થતા હોય છે, જેનાથી કોઈપણ ક્ષણે મોટી દુર્ઘટના સર્જાય તેવી ભીતિ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે.

⚠️ લાયસન્સ વિના વેચાણની ખૂલતી કબૂલાત

માધવ ગૌશાળાના પ્રમુખનો કેમેરા સામે આપેલો નિવેદન આખા કેસનો ચહેરો ખુલ્લો પાડે છે.
તેમણે કહ્યું –

“સ્ટોલ છ દિવસથી ચાલી રહ્યો છે, પણ લાયસન્સ અમને માત્ર બે દિવસ પહેલાં જ મળ્યું. જો કંઈ બને તો જવાબદારી અમારી.”

આ સ્વીકાર જ બતાવે છે કે ચાર દિવસ સુધી કાયદાનો ભંગ કરીને વિના મંજૂરી ફટાકડાનો વેચાણ કરવામાં આવ્યો.
વિસ્ફોટક પદાર્થો માટે સરકારની Explosives Rules, 2008 અનુસાર યોગ્ય પરમિટ અને સલામતી માપદંડ ફરજીયાત છે, છતાં અહીં તમામ નિયમોને અવગણવામાં આવ્યા છે.

🧨 ફટાકડાના જોખમ અને લોકોના જીવને ધમકી

ફટાકડાનું ગેરકાયદે વેચાણ માત્ર કાયદાનો ભંગ જ નથી, પણ હજારો લોકોના જીવ માટે જોખમરૂપ છે.
આવા સ્થળોએ નીચેના જોખમો વધી જાય છે –

1. 🔥 અચાનક આગ લાગવાની શક્યતા.

2. 💣 વિસ્ફોટના કારણે આસપાસના વિસ્તારોને નુકસાન.

3. 👶 બાળકો અને પરિવારોમાં ગભરાટ અને ઇજાઓ.

4. 🚒 ફાયર બ્રિગેડ માટે પહોંચ અઘરી થવી.

દિવાળી નજીક હોવાથી લોકોના ઉત્સાહમાં વધારો થયો છે, પરંતુ ગૌશાળાની અંદર ચાલતા આ વેપારને જોતા ઉત્સવ આનંદથી વધુ ભયજનક બની ગયો છે.

😠 તંત્રની ચુપ્પી અને નિષ્ક્રિયતા પર સવાલ

શહેરની વચ્ચોવચ, જાહેર માર્ગ ઉપર, હજારો લોકોની હાજરીમાં ફટાકડાનું વેચાણ ચાલે છે — છતાં સ્થાનિક વહીવટી તંત્ર, પોલીસ અને ફાયર વિભાગ ચૂપ છે.
નાગરિકોમાં પ્રશ્ન ઉઠી રહ્યો છે કે શું તંત્ર કોઈ મોટી દુર્ઘટના થવાની રાહ જોઈ રહ્યું છે?

સ્થાનિક વેપારીઓએ પણ આ મુદ્દે નારાજગી વ્યક્ત કરી છે.
એક વેપારીએ જણાવ્યું –

“અમે લાયસન્સ લઈને નાનાં દુકાનો ચલાવીએ છીએ, અને અહીં કરોડોના ફટાકડા લાયસન્સ વિના વેચાય છે. તંત્રે જો આંખ બંધ રાખી હોય તો આ તહેવાર આનંદ નહીં, આપત્તિ બની શકે.”

🐄 ગૌસેવાના પવિત્ર કાર્યની આડમાં ગેરકાયદેસર ધંધો

માધવ ગૌશાળા ધોરાજીમાં વર્ષોથી ગૌસેવાના નામે દાન અને સહાય મેળવે છે.
પરંતુ આ વખતે એ જ સ્થળ વ્યવસાયિક ફાયદાના હબમાં ફેરવાઈ ગયું છે.
લોકોએ ગંભીર આક્ષેપ કર્યો છે કે ગૌસેવાના નામનો ઉપયોગ કરીને ટ્રસ્ટ દ્વારા કમાણી માટે જોખમી વ્યવસાય હાથ ધરવામાં આવ્યો છે.

એક ગ્રામજનએ કહ્યું –

“જ્યાં ગાયની સેવા થવી જોઈએ ત્યાં વિસ્ફોટક પદાર્થો રાખવામાં આવ્યા છે. આ ધંધો ભગવાનના નામે કલંક છે.”

🔍 કાયદાકીય રીતે ગંભીર ગુનો

Explosives Act, 1884 અને Petroleum and Explosives Safety Organisation (PESO)નાં નિયમો મુજબ –

• ફટાકડાનું વેચાણ માત્ર માન્ય લાયસન્સ ધરાવતી દુકાનમાં થઈ શકે.

• વેચાણ સ્થાન રહેણાંક વિસ્તારથી ઓછામાં ઓછા 50 મીટર દૂર હોવું જોઈએ.

• ફાયર સેફ્ટી, વેન્ટિલેશન અને સુરક્ષા કર્મચારીઓ ફરજીયાત છે.

પરંતુ માધવ ગૌશાળામાં આ માપદંડોમાંથી એકપણનું પાલન થયું નથી.
આને આધારે ધોરાજી પોલીસ તથા જિલ્લા દંડક અધિકારી સામે હવે કાર્યવાહી ન કરવાની આક્ષેપો ઉઠી રહ્યા છે.

📹 પ્રમુખના બેદરકારીભર્યા નિવેદનથી ઉઠેલો તોફાન

પ્રમુખ દ્વારા “ઘટના બને તો જવાબદારી અમારી” એવું નિવેદન આપવું એ કાયદા સાથેનો રમખાણ છે.
આ નિવેદન બાદ સોશિયલ મીડિયા પર નાગરિકો અને સક્રિય યુવાનો દ્વારા ભારે પ્રતિક્રિયાઓ મળી રહી છે.
લોકોએ માંગ કરી છે કે –

“જો આ ફટાકડાનો ધંધો લાયસન્સ વિના ચાલ્યો હોય તો તાત્કાલિક FIR દાખલ કરી ટ્રસ્ટના જવાબદારોની ધરપકડ કરવી જોઈએ.”

🧯 આગ બુઝાવવાના સાધનોનો પણ અભાવ

મીડિયા ટીમે સ્થળની મુલાકાત લીધી ત્યારે સ્પષ્ટ થયું કે ત્યાં કોઈ ફાયર સેફ્ટી સિસ્ટમ જ નથી.

• આગ બુઝાવવાના સિલિન્ડર ખાલી હતા.

• એક્ઝિટ રૂટ્સ અસ્તવ્યસ્ત હતાં.

• બાળકો અને મહિલાઓ ખતરનાક રીતે નજીક ફરતા હતા.

આ સ્થિતિમાં ફટાકડાની એક ચિંગારી પણ મોટો વિસ્ફોટ કરી શકે છે, જેને રોકવા માટે કોઈ પૂરતા પગલાં લેવામાં આવ્યા નથી.

🧾 સ્થાનિક લોકોની અપીલ

ધોરાજી અને આજુબાજુના લોકો હવે જિલ્લા કલેક્ટર અને પોલીસ સુપરિન્ટેન્ડન્ટને લેખિત રજૂઆત કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે.
તેમની માગ છે કે –

1. માધવ ગૌશાળામાં ચાલી રહેલા ગેરકાયદેસર વેચાણને તાત્કાલિક બંધ કરાવવું.

2. જવાબદાર સંચાલકો સામે IPC કલમ 285 (અગ્નિ અથવા વિસ્ફોટક પદાર્થની બેદરકારી) હેઠળ કાર્યવાહી કરવી.

3. આવનારા સમયમાં આવા ધંધાઓ માટે વિશેષ ચેકિંગ ડ્રાઇવ શરૂ કરવી.

🧠 વિશ્લેષણ: નફાના લાલચે કાયદો ભૂલાવી દીધો

આ સમગ્ર ઘટનાની મૂળભૂત વાસ્તવિકતા એ છે કે નફાની લાલચે લોકો કાયદા અને માનવજીવન બંને ભૂલી જાય છે.
ગૌશાળા જેવી પવિત્ર સંસ્થા પણ જો ફટાકડાના વેપાર માટે પોતાના પ્રાંગણને ખોલે છે, તો એ સમાજ માટે ચેતવણી છે.
આવો વેપાર માત્ર ખતરનાક જ નહીં પરંતુ ગૌસેવાની સંસ્થાઓની પ્રતિષ્ઠા પર પણ ડાઘ છે.

🗣️ નિષ્કર્ષ – તાત્કાલિક પગલાં લેવાની માંગ

ધોરાજીના માધવ ગૌશાળામાં કરોડોના ફટાકડાના વેચાણનો આ મામલો માત્ર એક ગેરરીતિ નથી, પરંતુ સામાજિક અને પ્રશાસનિક નિષ્ફળતાનો જીવંત ઉદાહરણ છે.
હજારો લોકોના જીવને જોખમમાં મુકીને થયેલો આ વ્યવસાય તાત્કાલિક બંધ કરાવવો જરૂરી છે.
જો તંત્ર હજુ પણ નિષ્ક્રિય રહેશે તો દિવાળીની રાતે કોઈ અનિચ્છનીય ઘટના બને એ અણધારી નહીં ગણાય.

આ ઘટનાએ એક મોટો પ્રશ્ન ઉભો કર્યો છે —

“કાયદો બધા માટે સમાન છે કે પછી ગૌસેવાના નામે પણ છૂટછાટ મળે છે?”

રાજ્ય સરકાર અને જિલ્લાપોલીસે હવે સ્વતઃનો દખલ લઈ જવાબદારને કાયદાની પકડમાં લાવવા જોઈએ, જેથી આવનારા તહેવારો આનંદના બની રહે, આપત્તિના નહીં.